نقش آموزش کارآمد در توسعه پایدار

در آستانه سال تحصیلی جدید آرزوی همه مربیان و دست‌اندرکاران نظام آموزشی کشور این است که با انجام کار خود به بهترین نحو جوانان کشور را چنان تربیت کنند که بتوانند وظیفه سنگین خود در پیشرفت و توسعه جامعه را به بهترین نحو انجام دهند. زندگی موفق و ثمربخش در جهان پرتلاطم کنونی نیازمند مهارت‌هایی است که جز با آموزش دقیق و کارآمد محقق نمی‌شود. با نگاه به کشورهایی که در دهه‌های اخیر به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای نائل آمده‌اند متوجه می‌شویم که یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این کشورها در مسیر توسعه توجه فراوان به آموزش نسل جوان و تربیت افرادی بوده است که توانسته‌اند نقش خود در پیشرفت کشور را به درستی ایفا کنند.
توسعه سریع فناوری در سال‌های اخیر مرهون تلاش دانشمندان در زمینه علوم پایه بوده است. اینکه اکنون هر کس می‌تواند به کمک ابزارهای هوشمندی که در اختیار همگان قرار دارد در هر لحظه در جریان تحولات مختلف علمی، سیاسی و اجتماعی در جهان قرار گیرد و افراد در اقصی‌نقاط جهان به سرعت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و در جریان فعالیت‌های یکدیگر قرار بگیرند، حاصل تلاش و کنجکاوی دانش‌پژوهانی است که بیشتر در زمینه علوم پایه فعالیت داشته‌اند. بنابراین، این علوم کلید رشد و پیشرفت فناوری در جهان بوده‌اند.
با توجه به آنچه گفته شد توجه به علوم پایه و آموزش و پژوهش مؤثر در این زمینه نقش مؤثری در توسعه جامعه دارد. متأسفانه، علوم پایه در کشور ما چنانکه باید مورد توجه جوانان نیست. البته آن‌ها در این مورد چندان هم مقصر نیستند، زیرا هرچند کنجکاوی و تمایل به سر درآوردن از آنچه در جهان اطرافمان می‌گذرد از سنین بسیار کم در وجود همه ما نهادینه شده است و کودکان مشتاق‌اند به آنچه در اطرافشان می‌گذرد پی ببرند، ولی نظام آموزشی به تدریج این شوق و علاقه را در وجود آنان سرکوب می‌کند و آن‌ها را مجبور به فرا گرفتن چیزهایی می‌کند که کنجکاوی آنان را برنمی‌انگیزد و فایده چندانی برایشان ندارد. این موضوع در کشور ما بسیار جدی است، زیرا هدف آموزش فقط نمره گرفتن و قبول شدن در آزمون است و نه یادگیری مؤثر و کسب مهارت‌هایی که بتواند در زندگی به‌کار آید و به رفع مشکلات جامعه کمک کند. بنابراین، به جای یاد گرفتن عمیق قانون‌ها و اصول حاکم بر رفتار طبیعت که تعدادشان چندان زیاد هم نیست و فرا گرفتن آنچه در زندگی بسیار راهگشاست، تلاش دانش‌آموزان صرفاً وقف حفظ کردن طوطی‌وار پاسخ پرسش‌هایی می‌شود که ممکن است در امتحانات مطرح شود، بدون اینکه بتوانند از آنچه در کلاس‌های درس مطرح می‌شود در جهت رفاه و آسایش خود و افراد جامعه بهره بگیرند. نتیجه آن می‌شود که اغلب شاگردان کتاب‌های خود را پس از گذراندن امتحانات پاره می‌کنند و دور می‌ریزند، زیرا نمی‌توانند مورد استفاده‌ای برای مطالب آن بیابند و بازار خرید و فروش سؤالات امتحانی داغ می‌شود.
نکته دیگری که شایسته است مورد توجه دست‌اندرکاران نظام آموزشی ما قرار بگیرد و مربیان در جهت آموختن آن به شاگردان اهتمام بورزند، آموزش اصول شهروندی و تأکید بر این مطلب است که روش زندگی خردمندانه همیاری، همکاری و احترام به حقوق سایر افراد جامعه و حفظ و حراست از محیطی است که در آن زندگی می‌کنیم. شاید بسیاری از مشکلات جامعه ما ناشی از آن باشد که متوجه نیستیم در صورتی می‌توانیم زندگی سعادتمندانه‌ای داشته باشیم که در محیط و جامعه سالمی زندگی کنیم که در آن همه افراد با برخورداری از امکانات مناسب، استعدادهای خود را شکوفا سازند و در تأمین احتیاجات اولیه زندگی خود مشکلی نداشته باشد.
خوشبختانه، کشور ما از همه امکانات لازم برای پیشرفت و توسعه پایدار برخوردار است. مدیریت صحیح منابع موجود و آموزش کارآمد نیروی انسانی ارزشمند کشور می‌تواند ما را در رسیدن به اهداف مورد نظرمان یاری کند. امید است که با توجه کافی به فرهنگیان و تلاش در جهت رفع نیازهای این قشر ارزشمند جامعه، آنان بتوانند نقش خود را برای تحقق این امر به خوبی ایفا کنند.

منیژه رهبر؛ سردبیر رشد آموزش فیزیک