عکس رهبر جدید

روستای بیشه

  فایلهای مرتبط
روستای بیشه
شواهد تاریخی و انسان شناختی حاکی از آن است که در بین کلیه اقوام و ملل، عزیمت به دامن طبیعت (کوه، دشت، جنگل ها، صحاری، سواحل و...) همواره موجب نشاط و انبساط خاطر انسان ها بوده است و به آن ها آرامش و آسایش روح و روان عطا می کند. صنعت گردشگری که در چند دهه گذشته از رونق فراوانی برخوردار بوده، هماینک با گسترش دامنه فعالیت های اکوتوریسم و گردشگری طبیعی، افق جدیدی را فراروی علاقه مندان قرار داده است. همچنین به منظور توسعه پایدار روستایی و برخورداری روستاییان از معیشت پایدار، می توان از فعالیت های مکمل کشاورزی در روستاها بهره گرفت که در این میان، توریسم روستایی، امکان افزایش درآمد خانوارهای روستایی، اشتغالزایی و جلوگیری از مهاجرت های روستایی را در بستر بهبود کیفیت زندگی و توزیع متعادل خدمات و تسهیلات رفاهی در روستا فراهم می کند. برخورداری روستاهای ایران از جاذبه های طبیعی، منابع و پتانسیل های اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی، التزامی در توسعه توریسم روستایی بهشمار می رود. روستای بیشه در دهستان سپیددشت بخش پاپی شهرستان خرم آباد در استان لرستان، نمونه ای از این روستاهاست. در این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی و مصاحبه با کارشناسان و مسئولان آشنا به منطقه، به بررسی گردشگری روستایی و معرفی جاذبه های گردشگری در روستای بیشه پرداخته شده و با استفاده از مدل SWOT نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای توسعه گردشگری مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، استراتژی های لازم برای توسعه گردشگری منطقه ارائه شده است. تهیه طرح جامع گردشگری روستا با مشارکت کارشناسان متخصص و بهره گیری از نظرات ساکنان بومی منطقه از مهم ترین راه کارهای توسعه گردشگری روستاست که به توسعه پایدار روستا نیز خواهد انجامید.

مقدمه

گردشگری از مهمترین فعالیتهای انسان معاصر بهشمار میرود که همواره با بهوجود آوردن تغییراتی شگرف در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، روش زندگی انسانها را دگرگون ساخته است (کرمی دهکردی و همکاران، 99:1391). گردشگری بر پایه عامل اساسی سفر و جابهجایی قرار دارد و در نتیجه، دگرگونیهای آنان، تابع تغییرات مختلفی از قبیل انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل است (حکیمدوست و همکاران، 72:1395). زمینه فعالیت در گردشگری از سایر فعالیتهای اقتصادی بیشتر و هزینه سرمایهگذاری آن به مراتب کمتر از آنهاست، زیرا بسیاری از یافتههای باستانی، آثار تاریخی و چشماندازهای طبیعی با اندک سرمایهگذاری و رعایت صحیح ضوابط و معیارهای استاندارد صنعت گردشگری، میتوانند به جاذبههای گردشگری ارزشمند تبدیل شوند (علی عسگری، 17:1373). بنابراین میتوان گفت توسعه گردشگری بهویژه برای کشورهای کمتر توسعهیافته عامل مؤثری در جهت بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی است (کاظمی، 52:1385). روند افزایش جمعیت در نواحی شهری و نیز از آنجا که خاستگاه بسیاری از شهرنشینان در روستاست، وجود مناطق بکر و مستعد گردشگری در نواحی روستایی و قرار گرفتن بیشتر جاذبههای گردشگری در نواحی بیرون از شهرهای امروزی، باعث افزایش تقاضا در بخش گردشگری روستایی به ویژه در دهههای اخیر شده است (غنیان و همکاران، 100:1391). توسعه گردشگری در مناطق روستایی میتواند عنصری اساسی در غلبه بر انگارههای توسعهنیافتگی و بهبود استانداردهای زندگی مردم محلی بهحساب آید (افتخاری و همکاران، 125:1392). ایران با دارا بودن شرایط متنوع آب و هوایی و جاذبههای فرهنگی، طبیعی، اقلیمی و گسترهای وسیع از آداب و رسوم محلی، این توانمندی را دارد تا با شناسایی و ارزیابی جایگاه گردشگری و شناسایی نقاط قوت و ضعف توسعه گردشگری روستایی، فرصتهایی را از دل تهدیدهای موجود فراهم آورد تا موجب توسعه روستایی پایدار و بهرهمند شدن نسلهای امروز و آینده از معیشت مناسب و دائمی در ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا شوند.

 

 بیان مسئله

توسعه گردشگری برای جامعه محلی چون شمشیری دو لبه عمل میکند؛ هم میتواند منافعی را بهوجود آورد و هم هزینههایی را تحمیل کند. در جامعهای که مقصد گردشگری است، کیفیت زندگی ساکنان آن درهمه ابعاد از گردشگری تأثیر میپذیرد. ضمن توسعه گردشگری باید به این نکته توجه شود که جامعه مرتبط با آن بهره کافی ببرد و تأثیرات نامطلوب گردشگری بهویژه خسارتهای زیستمحیطی تا حد ممکن کاهش یابد (وثوقی و همکاران، 64:1390). در سالهای اخیر در سراسر اروپا برای حل چالشهای اقتصادی و اجتماعی در نواحی روستایی حاشیهای یا روستاهایی که با کاهش فعالیتهای کشاورزی سنتی روبهرو شدهاند، گردشگری درکانون توجه قرار گرفته است (غلامی و همکاران، 204:1395). از جمله آثار مثبت اقتصادی گردشگری در نواحی روستایی میتوان به ایجاد اشتغال و درآمد، کمک به فراهم شدن خدمات زیربنایی، توسعه سایر بخشهای اقتصادی و تنوعبخشی به فعالیتهای اقتصاد روستایی اشاره کرد (Butler et al, 1997:28). در حال حاضر، گردشگری روستایی با هدف توسعه پایدار جوامع محلی در نواحی روستایی و بهعنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی اجتماعی و یکی از مهمترین مشاغل مدرن در مناطق روستایی، ارتقا یافته و تحولات چشمگیر پیدا کرده است.

 

ضرورت و اهمیت پژوهش

برای تقویت روستاها و مناطق محروم، راهکارهای گوناگونی پیشنهاد شده است، اما هیچیک از آنها نتوانستهاند به بهبود وضعیت نواحی محروم و دورمانده از روند تغییرات و تحولات توسعه کمک کنند. یکی از راهکارهای توصیه شده برای تقویت نواحی محروم و قابل توسعه، گسترش گردشگری در مناطق دارای پتانسیل گردشگری است (تقوایی و همکاران، 99:1390). گردشگری روستایی از آن رو اهمیت دارد که میتوان با بهرهگیری مناسب از منابع طبیعی و انسانی، علاوه بر امکان رشد و توسعه اقتصادی، به ترویج بخش کشاورزی و تولید صنایع دستی محلی پرداخت و گامی مؤثر در مسیر بهبود شرایط زیستمحیطی و پاسداشت میراث فرهنگی، بومی و آداب و رسوم محلی برداشت (شهیدی و همکاران، 100:1388). این موضوع میتواند با برنامهریزی اصولی و مناسب و شناسایی توانها و تنگناهای موجود، نقشی مؤثر در تنوعبخشی به اقتصاد محلی و زمینهسازی برای توسعه روستاها برعهده داشته باشد. از بعد فرهنگی نیز، فعالیت گردشگری در نواحی روستایی به دلیل جهانیشدن اهمیت روزافزون یافته است (قادری، 147:1383). براساس روش توسعه پایدار، باید منابع طبیعی، فرهنگی و سایر منابع گردشگری برای استفاده مداوم در آینده حفظ شوند و در عینحال برای جامعه کنونی سودمند و مفید باشند.

در اجرای طرحهای توسعه جاذبهها، تسهیلات و زیرساختهای روستای بیشه توجه به محیط زیست، فرهنگ و نیازهای مردم بومی از اهمیت فراوانی برخوردار است (نیکبخت و همکاران، 19:1392). با توجه به این موارد، در پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری در روستای بیشه در شهرستان خرمآباد استان لرستان پرداخته میشود. این روستا دارای موقعیت جغرافیایی و طبیعی خاصی است و زمینه بهرهگیری از این موقعیت را در جهت توسعه پایدار روستا دارد. اما به دلیل نداشتن شناخت دقیق و علمی از توانها، تنگناها و قابلیتهای منطقه و نیز فقدان یک برنامهریزی جامع و نظاممند در بهرهبرداری معقول از قابلیتهای موجود، تاکنون از این تواناییها در راستای توسعه پایدار روستا استفاده نشده است. بنابراین در پژوهش حاضر، ابتدا به معرفی روستا و توانمندیهای آن پرداخته میشود، سپس آثار توسعه گردشگری در روستا در قالب نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت بررسی و در نهایت با توجه به این نقاط، راهکارهای مؤثر بر توسعه گردشگری و در پی آن، توسعه روستا، ارائه خواهد شد.

 

 اهداف تحقیق

1.1. اهداف کلی

ـ تعیین راهکارهای مؤثر بر توسعه گردشگری در روستای بیشه

 

1.2. اهداف جزئی

ـ تعیین نقاط قوت توسعه گردشگری در روستای بیشه؛

ـ تعیین نقاط ضعف توسعه گردشگری در روستای بیشه؛

ـ تعیین فرصتهای توسعه گردشگری در روستای بیشه؛

ـ تعیین تهدیدهای توسعه گردشگری در روستای بیشه.

 

 پیشینه تحقیق

رکنالدین افتخاری و مهدوی (1385) با بهرهگیری از تکنیک SWOT به ارائه راهکارها در جهت توسعه گردشگری در دهستان لواسان کوچک از دهستانهای شهرستان شمیرانات میپردازند و نتیجه میگیرند که آسیبپذیری روستاهای این منطقه به دلیل گسترش گردشگری در سطح بالایی قرار دارد و نیازمند تدوین سیاستهای مناسب است. زنگیآبادی و محمدی دهچشمه (1387) در پژوهشی با عنوان امکانسنجی توانمندیهای گردشگری طبیعی استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT به ارائه راهبردهایی برای توسعه گردشگری طبیعی در استان موردنظر پرداخته و نشان دادهاند که این استان توانمندیها و فرصتهای بسیار دارد که رشد و شکوفایی آنها نیازمند برنامهریزی جامع و گسترده است. اصفهانی و فارسی (1391) به تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه خدمات گردشگری روستایی با رویکرد کارآفرینی و با استفاده از مدل SWOT پرداختهاند. نتایج پژوهش آنها نشان میدهد که کمبود زیرساختهای کافی، ضعف فعالیتهای بازاریابی و ضعف مدیریت گردشگری، مهمترین موانع اساسی در توسعه گردشگری روستایی هستند.

روستای بیشه  

کهزادی و حسینی (1391) پژوهشی با عنوان «راهبردهای استراتژیک توسعه طبیعتگردی بهعنوان سیاست مطلوب توسعه گردشگری ایران»را با استفاده از مدل SWOT انجام دادند. وجود منابع اکوتوریستی بیشمار، تأسیس کمیته ملی طبیعتگردی مهمترین نقاط قوت و نداشتن مهارت کافی در معرفی جاذبه‌‌ها و کمبود تسهیلات و امکانات در مناطق اکوتوریستی، مهمترین نقاط ضعف بهشمار میآیند. همچنین تمایل دولت به کاهش وابستگی به نفت و تمایل بخش خصوصی به فعالیت در زمینه اکوتوریسم، مهمترین فرصت و در نهایت کالایی شدن فرهنگ و کمبود آژانسهای گردشگری متخصص اکوتوریسم، مهمترین تهدیدهای پیش روی اکوتوریسم ایران معرفی شدهاند. مشیری و همکاران (1390) در تحقیقی با استفاده از SWOT به ارزیابی کیفی ظرفیتهای گردشگری «روستای آهار» پرداختهاند. نتایج نشان میدهد که جاذبههای گردشگری روستای مورد مطالعه از قدرت جذب بالایی برخوردار است ولی تأسیسات و زیرساختهای آن در وضعیت مناسبی برای توسعه گردشگری قرار ندارند.

 

 مبانی نظری

ـ اکوتوریسم

اکوتوریسم نوعی از توریسم است که فرصتهای بینظیری را به تکمیل و توسعه گردشگری، اداره منابع طبیعی و مناطق حفاظتشده در بسیاری از نقاط دنیا اختصاص میدهد و در طبیعت بکر و دستنخورده به حفاظت از محیط زیست کمک میکند و برای جوامع محلی و فرهنگهای مختلف بسیار سودمند است و تجربیات ارزنده آموزشی را در اختیار گردشگران قرار میدهد (حسنیمهر و عبداللهزاده، 2:1390). سازمان جهانی گردشگری «طبیعتگردی» را اینگونه تعریف کرده است: «مسافرت به مناطق طبیعی که با احساس مسئولیت همراه باشد و سبب بهبود سطح زندگی مردم بومی و حفظ محیط زیست شود» (قدیریمعصوم و همکاران، 9:1389).

 

ـ جوامع محلی و گردشگری

جامعه محلی مجموعهای است تفکیکناپذیر و مرتبط با یکدیگر، که نمیتوان بخشی از آن را مورد توجه قرار داد و بقیه را نادیده گرفت. جوامع محلی سهم بسیار مهمی در توسعه صحیح و پایداری طبیعتگردی در منطقه خود دارند و مشارکت آنها در انجام کار ضروری است (اکبری و قرخلو، 57:1389ـ56). باور اساسی این است که جوامع محلی هسته مرکزی مقاصد گردشگری هستند و جوامع سالم و موفق، معیاری برای سنجش موفقیت صنعت گردشگری بهشمار میروند (فاضلنیا و هدایتی، 146:1389). در اکوتوریسم پایدار، مردم بومی نقشی تعیینکننده دارند. آنان نسبت به فشارهای وارد شده بر محیط زیست طبیعی خود حساساند و فعالانه در ساماندهی و اجرای فعالیتهای مرتبط به اکوتوریسم مشارکت میکنند (امینیان و همکاران، 14:1391). آنها میتوانند به عوامل اجرایی مؤثر در حفاظت از مناطق طبیعی تبدیل شوند و چون رفاه آنها وابسته به حفظ کیفیت محیط زیست است بنابراین خود را مسئول میدانند تا از هیچگونه تلاشی در حفاظت از آن دریغ نورزند (رضوانی، 120:1380).

 

 جاذبه های گردشگری روستایی

انگیزهای که باعث میشود فردی بهعنوان گردشگر فرسنگها مسافت را بپیماید و برای مدتی کوتاه به روستا یا محیط پیرامون آن سفر کند، بسیار وسیع است. اما مهمترین و اصلیترین جاذبه گردشگری روستایی بهطور سنتی خود روستاست (منشیزاده، 45:1382).جاذبههای گردشگری هر مقصد، مهمترین پتانسیل و سرمایه بالقوه آن در جهت جذب گردشگران و سرمایهگذاران به خود است (دهستانی، 34:1383). روستاهای ایران به لحاظ شرایط اقلیمی مطلوب و داشتن قابلیتهای انسانی و طبیعی ویژه میتوانند بهعنوان جاذبههای منحصربهفرد مطرح شوند. داشتن فضاهای کالبدی، معماریهای خاص، شرایط جغرافیایی، فرهنگ و آداب و سنن، فعالیتهای اقتصادی، صنایعدستی، الگوهای معیشت، سکوت و آرامش، مناظر بکر و متنوع، از ویژگیهای ارزشمندی هستند که کمکی قابل توجه به توسعه گردشگری روستایی در ایران بهشمار میآیند. روستا بهعنوان حلقه آغازین زنجیره سکونتگاهی با طبیعت ارتباط مستقیم دارد و از این منظر از قابلیتهای زیادی برای گردشگران برخوردار است (قدیریمعصوم و همکاران، 113:1389). بهطور کلی، جاذبهها یا عوامل جذب گردشگران به روستاها را میتوان به این شرح بیان کرد: 1. دریاچههای طبیعی، رودخانهها و سدها، چشمههای آب معدنی، آبشارها و جاذبههای ژئوتوریستی؛ 2. فضاهای جنگلی، کوهستانی، ارتفاعات و غارها با پوشش جنگلی و...؛ 3. مناطق حفاظتشده و شکارگاهها، جاذبه‌‌های تاریخی،مذهبی و فرهنگی.

در روستای بیشه، رودخانه دائمی پسیل در شمال غرب روستاها قرار دارد، آبشار بیشه بهعنوان یکی از زیباترین آبشارهای کشور چشم هر بینندهای را به خود جلب میکند و پوشش جنگلی بلوط از جاذبههای گردشگری منطقه بهشمار میآیند.

 

معرفی منطقه مورد مطالعه

روستای بیشه براساس آخرین تقسیمات کشوری در دهستان سپیددشت، بخش پاپی شهرستان خرمآباد واقع شده است. این روستا در ارتفاع 1200 متری از سطح دریا واقع شده که از شمال با روستای پسیل و از جنوب با روستای دهسفید و از شرق با چشمه پریان و از سمت غرب با جنگلهای بلوط همجوار است (شکل 1). تعداد جمعیت روستا براساس سرشماری سال 1390، 477 نفر اعلام شده است.

 روستای بیشه

 

 جاذبه های گردشگری روستای بیشه

آبشار بیشه در شصت کیلومتری شهرستان خرمآباد و در مجاورت روستای بیشه، سی کیلومتری جنوب شرقی دورود و در موقعیت جغرافیایی کوهستانی و دامنههای رشتهکوه زاگرس قرار گرفته است. در شرق آبشار، تپههای کلاه کوه و در شمال آن، کوه ازگن به آبشار مشرف هستند (شکل 2). روستای چشمه پریان در شرق و در ارتفاعات دوردست از کنار آبشار دیده میشود. همچنین ارتباط بلافصل روستای بیشه با آبشار از اهمیت ویژهای برخوردار است. رودخانه خروشان و نهرهای تأمینکننده آب آبشار که به رودخانه میریزند و منطقه جنگلی ـ کوهستانی اطراف از دیگر ویژگیهای جغرافیایی منطقه بهحساب میآیند (اشرفیفینی و همکاران، 38:1390).

استقرار روستای معروف و نسبتاً بزرگ بیشه در مجاورت آبشار و ارتباط بلافصل آن با آبشار و بالطبع با گردشگران مراجعهکننده به منطقه، آثار قابل توجهی دارد که در بررسیها نباید از نظر دور بماند؛ آثاری از قبیل اینکه مردم منطقه در بین خود و در ارتباط با گردشگران چه همگراییها و واگراییهایی دارند. ترکیب قومی و فرهنگی یکپارچه اهالی روستا سبب ایجاد ارتباطی نسبتاً نزدیک با اهالی شهرهای اطراف و مسافرانی شده که از راهآهن برای حمل و نقل استفاده میکنند و سالهای متمادی است که در ایستگاه راهآهن بیشه رفتوآمد و حضور مداوم دارند. اهالی روستا با وجود پایبندی به برخی سنتها در مجموع جامعهای بسته نیستند و دیگران را به راحتی در خود میپذیرند، هر چند اطلاعرسانی به گردشگران در ارتباط با برخی سنن ارزشمند اهالی و حریمها و حدودهایشان از سویی و مشارکت دادن آنها در طرحهای عمرانی و توسعه گردشگری میتواند این همگرایی میان جامعه میزبان و جامعه میهمان را به حداکثر برساند و اهداف موردنظر برنامهریزان را در کمترین زمان ممکن تحقق بخشد.

 

 روش تحقیق

انتخاب راهبرد مناسب، کاری پیچیده و حتی مخاطرهآمیز است، زیرا هر سازمان را به یک محیط رقابتی خاص هدایت میکند و چگونگی برنامهریزی مدیران برای تطبیق قوتها و ضعفهای سازمان، فرصتها و تهدیدهای محیطی را معین میسازد. با تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدها، سازمانها میتوانند راهبردهایی متناسب با نقاط قوت،حذف نقاط ضعف و استفاده از فرصتها برای رویارویی با تهدیدها تدوین کنند (رنجبران و همکاران، 13:1391). روش 1SWOT، تفکری است سیستماتیک برای تشخیص جامع و کامل از عوامل مؤثر مربوط به یک محصول جدید و تکنولوژی مدیریت و برنامهریزی. این روش که به میزان بسیار زیاد در برنامهریزی راهبردی استفاده میشود، همه عوامل محیطی تأثیرگذار محیط عملیاتی را تشخیص میدهد و بررسی میکند. وقتی تحلیل قوت، ضعف، فرصت و تهدید بهطور کامل مورد استفاده قرار گیرد، میتواند اساس خوبی برای تشکیل راهبرد بهشمار آید. بهعلاوه در این رویکرد، اغلب به ماهیت خیلی کلی مسائل اشاره میشود (رنجبران و همکاران، 17:1391ـ16). منطق رویکرد مذکور این است که راهبرد اثربخش باید قوتها و فرصتهای سیستم را به حداقل برساند. اگر این منطق درست به کار گرفته شود نتایج بسیار خوبی برای انتخاب و طراحی یک راهبرد اثربخش خواهد داشت (تقوایی و همکاران، 113:1390). در واقع مدل مذکور دو مرحله دارد: در مرحله اول، نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای منطقه مورد مطالعه شناسایی و کلیدیترین آنها معرفی میشوند و در مرحله دوم، روشهای علمی و عملی برای حفظ نقاط قوت و نحوه تبدیل نقاط ضعف به قوت و تبدیل تهدیدها به فرصتها ارائه میشوند (امیر عضدی و ولی شریعتپناهی، 179:1389). از این رو در این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانهای و پیشینه تحقیق و نیز مصاحبه و نظرسنجی از 20 مسئول و کارشناس آشنا به منطقه به بررسی و بیان مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای توسعه گردشگری در روستای بیشه پرداخته شده است. بعد از مشخص شدن این نقاط در مرحله دوم، راهبردها یا همان راهحلهای تقویت و حفظ یا تعدیل و تبدیل این نقاط بیان میشود.

روستای بیشه

 

 

 یافتههای پژوهش

مرحله اول: معرفی کلیدیترین نقطهنظرات در مورد نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها

بررسیها و نظرسنجیها درمورد توسعه گردشگری در روستای بیشه در قالب نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در جدول 1 نشان داده شده است:

 

مرحله دوم: تحلیل مدل SWOT

با توجه به موارد بیان شده در جدول 1، استراتژیهای زیر برای توسعه گردشگری در روستای بیشه ارائه میشود:

ـ فراهم کردن امکانات و تسهیلات اقامتی، پذیرایی، رفتوآمد و راهنمایی برای گردشگران به منظور بازدید از جاذبههای منطقه؛

ـ ممانعت از ساختوسازهای بیرویه و بدون ضابطه در منطقه که آسیبهای حاصل از مخاطرات طبیعی را افزایش میدهد و محیط زیست را نیز تخریب میکند؛

ـ مشارکت دادن افراد بومی در فراهم کردن مکانهای اقامتی و پذیرایی به شکل محلی و تأمین تسهیلات مالی برای آنان؛

ـ تهیه بروشورهای معرفی منطقه و تذکر نکات لازم در مورد چگونگی رفتار در محیط و مکانهای گردشگری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست؛

ـ اعمال قانون و جلوگیری از دستاندازی افراد سودجو و زمینخوار در منطقه؛

ـ برپایی تورهای یک روزه برای مسافران و میهمانانی که به استان سفر میکنند؛

ـ ایجاد امکانات و تجهیزات کافی برای گردآوری و دفع بهداشتی پسماند و فاضلاب در منطقه؛

ـ برآورد سطح تقاضای گردشگری (تعداد بازدیدکنندگان) برای هر یک از منابع طبیعی، فرهنگی و اجتماعی گردشگری در منطقه؛

ـ بهبود، اصلاح و تکمیل دسترسیها و راههای ارتباطی به منطقه گردشگری؛

ـ تجهیز منطقه به پارکینگهای کافی و مناسب؛

ـ ایجاد هماهنگی و تعیین کمیته یا شورای مشترک بین ارگانهای مسئول گردشگری از یک طرف و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و اداره منابع طبیعی از طرف دیگر، با هدف تلفیق ملاحظات زیستمحیطی و توسعه پایدار گردشگری؛

ـ تهیه فهرستی از منابع و فعالیتهای گردشگری به موازات بررسی آثار حاصل از این فعالیت بر منابع محیط زیست (طبیعی) و منابع فرهنگی؛

ـ مشخص کردن مناطق و منابع حساس اکولوژیک و افزایش ضریب حفاظتی آنها در مقابل گردشگری؛

ـ نظارت پیوسته بر عوامل محیطی در تمام منطقه برای کنترل پیامدهای زیستمحیطی گردشگری؛

ـ افزایش آگاهی در مراکز گردشگری با هدف هدایت گردشگران و ساکنان محلی به سوی مدیریت پایدار محیط زیست؛

ـ تقویت نهادهای محلی درگیر با امر گردشگری بهعنوان مسئولان اجرایی مستقیم، برای اعمال مدیریت مؤثر بر محیط زیست؛

ـ افزایش سطح آگاهی عمومی و تشکلهای مردمی نسبت به محیط زیست و لزوم پایش و حفاظت از آن، از طریق رسانهها، بهویژه تلویزیون و شبکه استانی؛

ـ فرهنگسازی و آموزش مردم بومی برای برخورد با گردشگران؛

ـ معرفی گیاهان دارویی منطقه و خواص آنها و برپایی نمایشگاههایی در روستا برای معرفی و فروش آنها؛

ـ تهیه طرح جامع گردشگری روستا با نظارت کارشناسان متخصص و همفکری ساکنان بومی روستا؛

ـ بهرهگیری از اقلیم روستا برای برنامهریزی توسعه گردشگری ورزشی تابستانی و زمستانی؛

ـ تجهیز روستا به خدمات اینترنتی و مخابراتی قوی برای استفاده ساکنان بومی و گردشگران؛

ـ ایجاد سرویسهای بهداشتی در محیط پیرامون جاذبههای گردشگری روستا؛

ـ آموزش به مردم منطقه در جهت حراست و نگهداری از جاذبههای گردشگری و برخورد مناسب با گردشگران؛

ـ توجه دولت به این صنعت و ارائه تسهیلات به سازمانهای متولی در جهت توسعه و تجهیز تأسیسات موردنیاز صنعت گردشگری در راستای ایجاد تأسیسات و تجهیزات تفریحی و ورزشی در محیط پیرامون جاذبههای گردشگری روستا؛

ـ ایجاد یک ایمیل یا سایت از طرف دستگاههای ذیربط در امر گردشگری بهمنظور ارجاع گردشگران و علاقه‌‌مندان و همچنین مطالب و تصاویر ارسالی در جهت معرفی هرچه بهتر و دقیقتر منطقه و جاذبههای آن؛

ـ تشویق بخش خصوصی و ارائه تسهیلات به این بخش برای سرمایهگذاری در بخش گردشگری روستا.

 

 نتیجه گیری

توسعه فعالیتهای گردشگری و شناساندن بخشی از جاذبههای گردشگری کشور بهخصوص در روستاها میتواند به بهبود و ارتقای سطح این فضا کمک شایانی داشته باشد و برای بهسازی و بازسازی کالبد اقتصادی و اجتماعی آنها گامهای مؤثری بردارد و با توسعه گردشگری روستایی به اقتصاد ملی کمک کند. روند توسعه گردشگری در روستای بیشه آثار و پیامدهای متعددی دارد که از مهمترین آثار مثبت اقتصادی آن، اشتغالزایی و افزایش درآمد است، بهطوری که بین افزایش سطح درآمد، اشتغال جوانان و توسعه گردشگری همبستگی مثبت وجود دارد. از آثار منفی توسعه گردشگری در منطقه نیز میتوان به بالا رفتن قیمت زمین و ساخت و سازهایی با الگوی غیربومی و کمرنگ شدن سنتهای بومی منطقه اشاره کرد. با توجه به وجود جاذبههای طبیعی فراوان در روستا که نشاندهنده توانمندی و ظرفیت منطقه در جذب گردشگر است، میتوان با مدیریت خردمندانه توأم با مشارکت محلی، زمینههای پویایی اقتصادی ـ اجتماعی و در نتیجه توسعه پایدار روستا را فراهم کرد.

آبشار بیشه بهعنوان یک کانون گردشگری طبیعی در منطقه میتواند حائز ویژگیهای مختلف دیگر نیز باشد. با تعریف و توسعه امکانات گردشگری در محدودههای منتهی به آبشار میتوان یک منطقه گردشگری مناسب با استفاده از پتانسیلهای مختلف موجود به وجود آورد. تنوع جاذبههای گردشگری در منطقه، تنوع گردشگری و به تبع آن، تعدد و ازدیاد گردشگر و در نهایت، آوردهای اقتصادی را به همراه خواهدداشت. طبق آمار بهدست آمده از سازمان گردشگری استان، آبشار بیشه بهطور متوسط، سالانه پذیرای 50000 بازديدکننده است. این تعداد گردشگر که بیشترین میزان گردشگران آبشارهای استان لرستان را شامل میشود تحتتأثیر عوامل مختلفی است که معروفیت آبشار اصلیترین آن است. دسترسی بیواسطه به آبشار توسط راهآهن سراسری تهران ـ جنوب که همهساله مسافران زیادی از طریق آن جابهجا میشوند، دلیل اصلی مشهور بودن این آبشار در کل ایران و بهویژه استانها و شهرهایی است که در مسیر راهآهن تهران ـ جنوب واقع شدهاند. تحتتأثیر مستقیم همین عامل، اغلب گردشگران بروناستانی که به این آبشار مسافرت کرده و میکنند، از مناطقی هستند که دسترسیشان به آبشار از طریق راهآهن تأمین میشود. از استانهای خوزستان در وهله اول و تهران و مرکزی در درجه بعد، گردشگران زیادی بهویژه در ایام تعطیلات نوروز و تابستان به سمت آبشار بیشه و جاذبههای اطراف آن جذب میشوند.

در مجموع میتوان گفت خوزستانیها اصلیترین گردشگران بروناستانی منطقه آبشار بیشه هستند. این گردشگران اغلب فصلهای بهار و تابستان را برای سفر خود انتخاب میکنند و هدف هشتاد درصد آنان از مراجعه به منطقه، تفریح و نوع گردشگریشان، اکوتوریسم است. بنابراین با توجه به وجود چنین منبع درآمدزایی قوی که در روستای بیشه واقع شده است باید با برنامهریزی صحیح و اصولی از آن در جهت توسعه روستا و ایجاد اشتغال و درآمد و عاملی برای جذب جوانان روستا و جلوگیری از مهاجرت آنان استفاده کرد. این مهم با مشورت و همکاری مسئولان دولتی منطقه، بخش خصوصی و نیز ساکنان محلی محقق خواهد شد.

 

 

 

 

پینوشت

1. S= strength, W= weakness, O= opportunity, T=threat

 

 

 

منابع

1. اشرفیفینی، زهرا، شاهرودی، امیر و آخوندی، مرضیه (1390). «تحلیلی از وضعیت گردشگری شهرستان دورود استان لرستان (با تأکید بر نقش اکوتوریستی آبشار بیشه)». فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی شهری چشمانداز زاگرس، سال 4، شماره 13، 51 - 29.

2. اصفهانی، علیرضا و فارسی، بهار. «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه خدمات گردشگری روستایی با رویکرد کارآفرینی با استفاده از مدل SWOT، 1391». اولین همایش ملی گردشگری و طبیعتگردی ایران زمین، همدان.

3. اکبری، علی و مهدی قرخلو (1389). اکوتوریسم مفهومی نو در جغرافیای گردشگری. چاپ اول. تهران: انتشارات انتخاب.

4. امیرعضدی، طوبی و ولیشریعت پناهی، مجید (1389). «بررسی قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدهای گردشگری در شهرستان شمیرانات». فصلنامه جغرافیای انسانی، سال 2 شماره 4، 185 ـ 167.

5. امینیان، سکینه؛ صادقی، ابراهیم؛ فرجی، عبداله و نادری، افشین (1391). «بررسی فرصتها و چالشهای توسعه پایدار اکوتوریسم ایران». دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامهریزی منطقهای سنندج.

6. تقوایی، مسعود؛ تقیزاده، محمدمهدی و کیومرثی، حسین (1390). «مکانیابی دهکدههای گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای و مدل SWOT (نمونه موردی: ساحل دریاچه کافتر)». مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 22، شماره 2، 120-99.

7. حسنیمهر، صدیقه و عبداللهزاده، آمنه (1390). بازشناسی زمینههای اکوتوریسم (نمونه مطالعاتی: شهرستان صومعهسرا ـ گیلان)، مجله دانشنامه جغرافیا، شماره 82، 14 -1.

8. حکیمدوست،یاسر؛ محمدپور زیدی، علی و عباسی، علیرضا (1395). «تحلیل فضایی گردشگری با استفاده از مدلهای ترکیبی در محیط GIS در مطالعه موردی: شهرستان رامسر». فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال 6، شماره 22، 82-71.

9. دهستانی، بهبود (1383). «برنامهریزی کالبدی گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان آستارا)» پایاننامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، استاد راهنما: حسین شکویی.

10. رضوانی، علیاصغر (1380). «نقش اکوتوریسم در حفاظت محیط زیست». فصلنامه محیطشناسی، سال بیستونهم، شماره 31، 122-115.

11. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داوود و اکبری سامانی، ناهید (1392). «ارائه الگوی برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک)». فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی انسانی، دوره 45، شماره 1، 146-123.

12. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود (1385). «راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT: دهستان لواسان کوچک». فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، شماره 2، 30-1.

13. رنجبران، بهرام؛ خزائیپور، جواد و بالوئی، هادی (1391). «تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای گردشگری خارجی استان اصفهان با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسلهمراتبی فازی». مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال 1، شماره 1، 34-13.

14. زنگیآبادی، علی و محمدی دهچشمه، مصطفی (1387). «امکانسنجی توانمندیهای اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT». مجله محیطشناسی، سال 34، شماره 47، 10-1.

15. شهیدی، محمدشریف؛ اردستانی، زهراالسادات و گودرزی،محمدمهدی (1388). «بررسی تأثیرات توریسم در برنامهریزی نواحی روستایی». مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 67، 113 ـ 99.

16. علیعسگری، عبدالعلی (1373). «سازماندهی و مدیریت بخش جهانگردی کشور». پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.

17. غلامی، محمد؛ نظری، ولیالله؛ مختاری، رضا و زمانی، صادق (1395). «تبیین پیامدهای گسترش گردشگری تجاری در مناطق روستایی (مورد: دهستان سیگار ـ شهرستان لامرد)». فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال 6، شماره 22، 216ـ 203.

18. غنیان، منصور؛ فضیله، خانی و بقایی، لیلا (1390). «ارزیابی فضای کارآفرینی در گردشگری روستایی (مطالعه موردی: منطقه اورامان)». مجله پژوهشهای روستایی. دوره 2، شماره 3، پیاپی 7، 123-99.

19. فاضلنیا، غریب و هدایتی، صلاح (1389). «راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری دریاچه زریوار». فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره هشتم، شماره 19، زاهدان 170-145.

20. قادری، زاهد (1383). اصول برنامهریزی توسعه پایدار گردشگری، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریها.

21. قدیریمعصوم، مجتبی و استعلاجی، علیرضا و پازکی، معصومه (1389). گردشگری پایدار روستایی و عشایری. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.

22. کاظمی، مهدی (1385)، مدیریت گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.

23. کهزادی، سالار و حسینی، سلمان (1391). «راهبردهای استراتژیک توسعه طبیعتگردی بهعنوان سیاست مطلوب توسعه گردشگری ایران با استفاده از مدل SWOT». اولین همایش ملی گردشگری و طبیعتگردی ایران زمین، همدان.

24. کرمیدهکردی، مهدی و میرکزاده، علیاصغر و غیاثوندغیاثی، فرشته (1391). «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان استان چهارمحال و بختیاری». مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیست و سوم، شماره 1، دوره 45، 112-99.

25. مشیری، سیدرحیم و مهدوی، مسعود و جلالیکلهسر، زهرا. «ارزیابی کیفی ظرفیتهای گردشگری در توسعه روستایی (مطالعه موردی: آهار، شهرستان شمیران». فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی ـ پژوهشی، 1390، سال هشتم، شماره 32.

26. منشیزاده، رحمتالله (1382). گردشگری روستایی، انتشارات منشی.

27. نیکبخت، حاتم؛ قنبری، یوسف و خوشکیش، اسدالله (1392). «پهنهبندی جاذبههای اکوتوریستی استان لرستان با استفاده از GIS فرصتها و ظرفیتها». دومین همایش ملی گردشگری و طبیعتگردی ایرانزمین، همدان.

28. وثوقی، لیلا؛خانی، فضیله؛ مطیعیلنگرودی، حسن و رهنمایی، محمدتقی (1390). «ارزیابی نگرش جامعه روستایی به گردشگری بر مبنای مدل معادلات ساختاری (مطالعه موردی: منطقه کوهستانی رودبار قصران، شهرستان شمیران)». مجله پژوهشهای روستایی، دوره 2، شماره 4، 88-63.

29. Butler. R.et al (1997). Tourism and Recreation in Rural Areas. Johnwiley&Sons.

 

۳۶۴۱
کلیدواژه (keyword): زمین‌ گردشگری,روستای بیشه,زهرا منتصری,حاتم نیکبخت,گردشگری,مدل swot
نام را وارد کنید
ایمیل را وارد کنید
تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید