معرفی کتاب های درسی پایه دوازدهم

نام کتاب: فارسی 3

کد کتاب: 112201

دوره‌ تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: کلیه رشته‌ها به جز فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش؛ میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

ساحت دینی، اعتقادی و اخلاقی:

دانش‌آموز می‌تواند:

ـ از طریق خوانش و تأمل در متون ادبی با جلوه‌های آشکار خداشناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی آشنا شود، مصادیقی از آن‌ها را در زندگی شخصی توصیف کند و احساس مثبت خود را نسبت به آن‌ها ابراز و آشکار کند.

ـ آموخته‌های خود از زندگی معصومین(ع)، معاریف و اسوه‌های فرهنگی را در موقعیت‌های تدارک دیده شده و واقعی تجربه کند و تأثیر آن‌ها را بر روابط و رخدادهای پیرامون خویش بازگو نماید.

ـ با درک مفاهیم آیات قرآن از آموزه‌های آن (اعتقادات، احکام، اخلاق، ...) که در متون ادبی، نمایان است، استفاده کند.

ساحت زیبایی‌شناسی هنری

دانش‌آموز می‌تواند:

ـ با مشاهده مستقیم طبیعت (تجربیات زیسته و دست‌اول)، دریافت حسی از پدیده‌های محیط پیرامون خود را به زبان هنری (ادبیات) ابراز کند.

ـ پس از درک و احساس شخصی از یک موقعیت، تفکر برخاسته آن را بر مبنای معیارهای شخصی از زیبایی‌، ارزیابی و ارائه نماید.

ـ آثار فرهنگی ـ ادبی را در سه قلمرو (زبانی، ادبی و فکری)، توصیف و با توجه به معیارهای شخصی، تأثیر آن را بر خود بیان کند.

ساحت سیاسی اجتماعی

دانش‌آموز بتواند:

ـ چگونگی تکوین و تغییر زندگی اجتماعی در سطح خانواده و مدرسه را توصیف کند و با به‌کارگیری الگوها و آداب اخلاقی اجتماعی، با دیگران تعامل مناسب برقرار کند.

ـ ویژگی‌های شخصی خود (علایق، توانایی‌ها و...) و تأثیر آن‌ها را بر عملکرد خویش در زندگی فردی و اجتماعی بشناسد، و روش‌ها و الگوهای ارائه شده را برای توسعه ظرفیت‌های خود و تعامل ارزنده با محیط/ دیگران به‌کار گیرد.

2. رویکرد کتاب

رویکرد کتاب مهارتی است و بر آموزش و تقویت مهارت‌های زبانی و فرازبانی تأکید دارد.

3. مفاهیم اساسی کتاب

 ساختار کتب فارسی (3) همان ساختار کتاب‌های فارسی (1) و (2) است. با اندکی تسامح در ساختار کتاب‌های فارسی دوره اول و همچنین ادامه آموزه‌های دوره ابتدایی. بنابراین آنچه در این کتاب ارائه می‌شود ادامه و تکمیل آموزه‌هایی است که ذهن دانش‌آموزان ما با آن‌ها آشناست و در این مرحله به تقویت این بن‌مایه‌ها می‌پردازند.

این کتاب 8 فصل دارد که در هر فصل از دو درس اصلی شکل گرفته است. افزون بر این 16 درس اصلی، دو درس آزاد نیز برای پرداختن به ادبیات بومی در نظر گرفته شده است. کتاب بر پایه فرهنگی دینرین (شیوه تألیف و کتابت پس از اسلام) با ستایش (تحمیدیه) آغاز می‌شود و با نیایش پایان می‌پذیرد. هر فصلی با گنج حکمتی تقویت شده است که حکمتی دل‌نشین را در قالب متنی کوتاه آذین بسته است. سرانجام اینکه در هر فصلی به تناسب، متنی به نثر با عنوان «روان‌خوانی» و به نظم با عنوان «شعرخوانی» برای تقویت خوانش و التذاذ ادبی در نظر گرفته شده است.

هر درس شامل متن درس و بخش کارگاه متن‌پژوهی است که متن را در سه قلمرو زبانی، ادبی و فکری تحلیل می‌کند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ مهارت شعرخوانی؛

ـ مهارت خواندن نثرهای ادبی؛

ـ مهارت کالبدشکافی متن در سه قلمرو زبانی، ادبی و فکری؛

ـ مهارت تولید متن.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

تفاوت اصلی این کتاب با کتاب‌های نظام آموزش قدیم تأکید بر همین راهبردهای یاددهی ـ یادگیری است. بنابراین بیشتر و پیشتر از آنکه ما به تغییر متون نیاز داشته باشیم به تغییر نگاه معلم نیازمندیم. درواقع حدود 60 درصد متونی که در کتاب فارسی 3 می‌بینیم، همان متونی است که پیش از این در کتاب‌های درسی نظام قدیم خوانده می‌شده است. پس هدف اصلی تدوین و تألیف کتاب‌های درسی جدید در نوع نگاه به متن به تقویت مهارت بررسی و تحلیل متون زبانی و ادبی و آموش متون فارسی جدید است. بنابراین به دانش‌آموزان خود می‌آموزیم که بتوانند لایه‌های دیگری از ادبیات را بشکافند و جهان متن را با استفاده از معیارهای گفته شده دریابند.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

پیکره کتاب فارسی (3) همانند کتاب‌های فارسی 1 و 2 بر بنیاد تحلیل متن در سه قلمرو است، بنابراین ارزشیابی آن نیز در این سه قلمرو اتفاق می‌افتد. در قلمرو زبانی مهارت‌های شناخت واژه، دستور، املا و مهارت‌های زبانی از این دست ارزیابی می‌شود. در قلمرو ادبی، مهارت شناخت آرایه‌های ادبی سنجیده می‌شود و در قلمرو فکری، مهارت تحلیل متون که باید آن را بالاترین سطح یادگیری دانست، ارزیابی می‌شود.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

به تناسب ساحت‌های گوناگون ادبیات، آموزش آن‌ها نیز البته مواد آموزشی خاص خود را خواستار است. اگرچه به هیچ روی نمی‌توان این مواد آموزشی را محدود کرد. در حوره ادبیات تعلیمی ممکن است از آثار بزرگان ادب فارسی بیشتر بهره ببریم. مانند گلستان و بوستان سعدی و... در حوزه ادبیات سفر و زندگی شاید نیازمند آن باشیم که از طریق سفری علمی به آموزش این بخش کمک کنیم و همچنین است بخش‌های دیگر کتاب فارسی 3 که نیازمند مواد آموزشی دیگرند.

8. توصیه به دبیران

شما خود می‌دنید که این کتاب با دو کتاب دیگر در حوزه زبان و ادبیات فارسی، یعنی نگارش و علوم و فنون، یک ویژگی مشترک و اساسی دارند و آن مهارتی و ورزیدنی بودن آن‌هاست. بنابراین تأکید شما نیز باید بر تمرین و کارورزی باشد و در این راستا به خوانش اهمیت ویژه بدهید. به عبارت دیگر در آموزش آن، شیوه‌هایی چون سخنرانی چندان کارآمد نخواهد بود.

توصیه دیگر ما به شما، بحث نگاه به متن است. دبیران عزیز باید به این آگاهی برسند که ما در مرحله گذر از لایه‌های رویی متن به لایه‌های زیرین آن هستیم؛ یعنی اکنون در پی کشف و استخراج مضامین دیگری از متون هستیم، مضامینی که به شکوفایی توانمندی‌های دانش‌آموز بینجامد.

نام کتاب: نگارش 3

کد کتاب: 112202

دوره‌ تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: کلیه رشته‌ها به جز فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش

 میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

ـ از طریق خوانش و تأمل در متون ادبی با جلوه‌های آشکار خداشناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی آشنا شود، مصادیقی از آن‌ها را در زندگی شخصی توصیف کند و احساس مثبت خود را نسبت به آن‌ها ابراز و آشکار کند.

ـ آموخته‌های خود از زندگی معصومین(ع)، معاریف و اسوه‌های فرهنگی را در موقعیت‌های تدارک دیده شده و واقعی تجربه کند و تأثیر آن‌ها را بر روابط و رخدادهای پیرامون خویش بازگو نماید.

ـ با درک مفاهیم آیات قرآن از آموزه‌های آن (اعتقادات، احکام، اخلاق، ...) که در متون ادبی، نمایان است استفاده کند.

ساحت زیبایی‌شناسی هنری

دانش‌آموز باید بداند:

ـ با مشاهده مستقیم طبیعت (تجربیات زیسته و دست‌اول)، دریافت حسی از پدیده‌های محیط پیرامون خود را به زبان هنری (ادبیات) ابراز کند.

ـ پس از درک و احساس شخصی از یک موقعیت، تفکر برخاسته آن را بر مبنای معیارهای شخصی از زیبایی، ارزیابی و ارائه نماید.

ـ آثار فرهنگی ـ ادبی را مطالعه و با توجه به معیارهای نهفته در متن، تأثیر آن را بر خود بیان کند و آثاری مشابه تولید نماید.

ساحت سیاسی اجتماعی

دانش‌آموز باید بداند:

ـ چگونگی تکوین و تغییر زندگی اجتماعی در سطح خانواده و مدرسه را توصیف کند و یا به‌کارگیری الگوها و آداب اخلاقی اجتماعی، با دیگران تعامل مناسب برقرار کند.

ـ ویژگی‌های شخصی خود (علایق، توانایی‌ها و...) و تأثیر آن‌ها را بر عملکرد خویش در زندگی فردی و اجتماعی بشناسد و روش‌ها و الگوهای ارائه شده را برای توسعه ظرفیت‌های خود و تعامل ارزنده با محیط/ دیگران به‌کار گیرد.

اهداف ویژه نگارش 3

از دانش‌آموزان انتظار می‌رود در هر یک از خرده‌مهارت‌های نوشتن زیر توانایی لازم را به دست آورده و متن‌های مناسبی را تولید کنند:

الف. مهارت خاطره‌نویسی

ب. مهارت نامه‌نگاری

ج. مهارت مقاله‌نویسی

د. مهارت نوشتن نثر ادبی

ه. مهارت نوشتن قطعه ادبی

2. رویکرد کتاب

مهارت‌آموزی

3. مفاهیم اساسی کتاب

با توجه به اینکه رسالت اصلی کتاب نگارش تقویت مهارت نوشتن است ارتباط عمودی مواد آموزشی با یکدیگر بسیار مورد توجه است. آموزش مهارت نوشتن در شش سال متوسطه با آموزش الفبای نگارش آغاز می‌شود و دانش‌آموزان با ساختار متن، پاراگراف و اجزای آن و اصول ویراستاری آشنا می‌شوند. پس از آن تکنیک‌های نوشتن آموزش داده می‌شود. در دوره دوم متوسطه مطالب تخصیی‌تر می‌شود و دانش‌آموزان با دو نوع نگارش متن‌های علمی و نگارش متن‌های ادبی آشنا می‌شوند و در مراحل شش‌گانه نوشتن متبحر می‌گردند. در کتاب نگارش 3 انتظار می‌رود دانش‌آموزان در مهارت نوشتن به اندازه کافی ماهر شده باشند، لذا چهار قالب خاطره‌نویسی، نامه‌نگاری، مقاله‌نویسی و قطعه ادبی آموزش داده می‌شود.

کتاب نگارش 3 شامل شش درس است که با آموزش سال‌های گذشته و استمرار و تکامل آن‌ها پیوسته است. مجموعه درس‌های کتاب در دو حوزه ارائه می‌شود: نخستین حوزه قلمرو ادب است شامل خاطره‌نگاری، قطعه و نثر ادبی و حوزه دوم قلمرو نوشته‌های ساختارمند و علمی است شامل نامه‌نگاری و مقاله‌نویسی. در این کتاب نیز به سیاق کتاب‌های نگارش پشیین، نویسنده برای نوشتن، مراحل پیش از نوشتن، نوشتن و پس از نوشتن را طی می‌کند؛ به بیان دیگر کلیه فرایندهای تولید متن که در سال‌های گذشته آموختیم در این کتاب نیز لازم است.

چنان‌که ملاحظه می‌شود دو درس آخر کتاب نگارش 3 که قدم‌های پایانی بسته آموزشی شش ساله است به مقاله‌نویسی اختصاص یافته است تا برای دانش‌آموزانی که قصد ادامه تحصیل دارند، پلی به دانشگاه باشد.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

مهارت خاطره‌نویسی،‌ نامه‌نگاری، مقاله‌نویسی، نوشتن قطعه ادبی

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

یکی از نکات مهم در این برنامه روش تدریس معلم است. اهمیت این مطلب در این است که زمینه نوشتن، تفکر است و روش‌های تدریس فعال و اکتشافی مانند دریافت مفهوم، حل مسئله، بدیعه‌پردازی، تفکر استقرایی و... می‌تواند دانش‌آموزان را به چالش ذهنی بکشد و آن‌ها را به تفکر وادارد.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

در دوره شش ساله آموزش نگارش ارزشیابی با استفاده از روش قضاوت عملکرد انجام شده است و دانش‌آموزان خود به نقد و ارزیابی نوشته‌ها می‌پردازند. از آنجایی که شاخص‌های ارزیابی هر درس از متن آموزشی آن استخراج شده است همزمان با ارزشیابی، آموزش نیز اتفاق می‌افتد.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

به مواد آموزشی خاصی نیاز نیست، اما آنچه که در ارتقای مهارت نوشتن بسیار اهمیت دارد، خواندن نوشته‌های نویسندگان بزرگ است. بنابراین مثلاً وقتی قرار است خاطره‌نویسی ارائه شود لازم است کتاب‌های خاطره‌نویسی به دانش‌آموزان معرفی گردند و بخش‌هایی از آن‌ها در کلاس خوانده شود.

8. توصیه به دبیران

از آنجا که رویکرد برنامه و محتوای این کتاب، «مهارتی» است؛ یعنی برای کسب مهارت نوشتن ضروری است. باید شما بتوانید در کلاس فرایندی از آموزش، زایش و بارش فکری، سازماندهی ذهنی، تولید، تمرین و تکرار را طی کنید. همچنین چون این درس کاملاً ورزیدنی و عملی است در ارزشیابی از آن، چندان جایی برای طرح پرسش‌های شناختی و حفظ‌کردنی نیست. یکی از اصلی‌ترین دلایل کم بودن حجم و تعداد درس‌ها هم همین است. به دانش‌آموزان فرصت دهید کمتر حرف بزنند و بیشتر به نوشتن بپردازند.

نام کتاب: علوم و فنون ادبی3؛

کد کتاب: 112203

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: رشته‌های ادبیات و علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

Ÿ ساحت دینی، اعتقادی و اخلاقی

دانش‌آموز می‌تواند:

ـ از طریق خوانش و تأمل در متون ادبی با جلوه‌های آشکار خداشناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی آشنا شود، مصادیقی از آن‌ها را در زندگی شخصی توصیف کند و احساس مثبت خود را نسبت به آن ابراز و آشکار کند.

ـ آموخته‌های خود از زندگی معصومین(ع)، معاریف و اسوه‌های فرهنگی را در موقعیت‌های تدارک دیده‌شده و واقعی تجربه کند و تأثیر آن‌ها را بر روابط و رخدادهای پیرامون خویش بازگو نماید.

ـ با درک مفاهیم آیات قرآن از آموزه‌های آن (اعتقادات، احکام، اخلاق، ...) که در متون ادبی، نمایان است، استفاده کند.

Ÿ ساحت زیبایی‌شناسی هنری

دانش‌آموز می‌تواند،

ـ با مشاهده مستقیم طبیعت (تجربیات زیسته و دست اول)، دریافت حسی از پدیده‌های محیط پیرامون خود را به زبان هنری (ادبیات) ابراز کند.

ـ پس از درک و احساس شخصی از یک موقعیت، تفکر برخاسته آن را بر مبنای معیارهای شخصی از زیبایی، ارزیابی و ارائه نماید.

ـ آثار فرهنگی ـ ادبی را در سه قلمرو (زبانی، ادبی و فکری)، توصیف و با توجه به معیارهای شخصی، تأثیر آن را بر خود بیان کند.

Ÿ ساحت سیاسی ـ اجتماعی

دانش‌آموز بتواند،

ـ چگونگی تکوین و تغییر زندگی اجتماعی در سطح خانواده و مدرسه را توصیف کند و با به‌کارگیری الگوها و آداب اخلاقی اجتماعی، با دیگران تعامل مناسب برقرار کند.

ـ ویژگی‌های شخصی خود (علایق، توانایی‌ها و ...) و تأثیر آن‌ها را بر عملکرد خویش در زندگی فردی و اجتماعی بشناسد، و روش‌ها و الگوهای ارائه شده را برای توسعه ظرفیت‌های خود و تعامل ارزنده با محیط/ دیگران به‌کار گیرد.

2. رویکرد کتاب

رویکرد این کتاب مهارتی است و در نظر دارد مهارت‌های زیر را در زمینه علوم ادبی به دانش‌آموزان یاد دهد:

1. زیبایی‌شناسی: توانایی به‌کارگیری مسائل علم بیان نظیر مراعات نظیر، تلمیح، تضمین، لفّ و نشر، متناقض‌نما، ایهام، حسن تعلیل، حسّ‌آمیزی و اسلوب معادله در متون ادبی؛

2. موسیقی کلام: توانایی درک پایه‌های آوایی و تشخیص وزن شعر

3. تاریخ ادبیات: آشنایی با تاریخ ادبیات قرن‌های دوازدهم، سیزدهم، چهاردهم (دوره معاصر)

4. سبک‌شناسی و نقد ادبی: تحلیل تفاوت‌های روشی و شیوه کار شاعران و نویسندگان (سبک‌ دوره‌های بازگشت، معاصر و انقلاب اسلامی)

3. مفاهیم اساسی کتاب

ـ مفاهیم و موضوعات اساسی

Ÿ راهکارهای بررسی، طبقه‌بندی و نقد و تحلیل متون در قلمروهای سه‌گانه،

Ÿ شناخت سبک‌های ادبی، دوره‌های تاریخی فرهنگ و ادب، زیبایی‌شناسی و علم عروض.

ـ مهارت‌های اساسی

Ÿ خرده مهارت‌های لازم برای کسب روش‌های مناسب در خوانش، نقد و تحلیل متن؛ مانند:

ـ مقایسه،

ـ طبقه‌بندی،

ـ توصیف علمی مبتنی بر قلمروها،

Ÿ  شناخت قابلیت‌های متن در سه قلمرو:

ـ قلمرو زبانی،

ـ قلمرو ادبی،

ـ قلمرو فکری.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ توانایی خواندن و درک مطلب،

ـ مهارت نقد و تحلیل متن،

ـ مهارت کاربرد دانش‌های زبانی و ادبی

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

تفاوت اصلی این کتاب با کتاب‌های نظام آموزش قدیم تأکید بر همین راهبردهای یاددهی ـ یادگیری است. بنابراین بیشتر و پیش‌تر از آنچه که ما به تغییر متون نیاز داشته باشیم، به تغییر نگاه معلم نیازمندیم. پس هدف اصلی تدوین و تألیف کتاب‌های درسی جدید در نوع نگاه به متن و تقویت مهارت بررسی و تحلیل متون زبانی و ادبی و آموزش علوم و فنون ادبی است. بنابراین به دانش‌آموزان خود می‌آموزیم که بتوانند لایه‌های دیگری از ادبیات را بشکافند و جهان متن را با استفاده از معیارهای گفته شده دریابند. از آنجا که ضرورت دارد دانش‌آموزان به‌طور عملی و کاربردی متن را تحلیل و بررسی کنند، بنابراین معلم باید از پرداختن خارج از حوصله کلاس به دانش‌های ادبی بپرهیزند. کلاس باید به شیوه عملی اداره و راهبری شود.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

پیکره کتاب علوم و فنون(3) همانند کتاب‌های علوم و فنون 1 و 2 بر بنیاد تحلیل متن در قلمروهای سه‌گانه است، بنابراین ارزشیابی آن نیز در این سه قلمرو اتفاق می‌افتد. در قلمرو زبانی مهارت‌های شناخت واژه، دستور، املا و از این دست مهارت‌های زبانی ارزیابی می‌شود. در قلمرو ادبی، مهارت شناخت آرایه‌های ادبی سنجیده می‌شود و در قلمرو فکری، مهارت تحلیل متون که باید آن را بالاترین سطح یادگیری دانست، ارزیابی می‌شود. علاوه بر این در این کتاب با توجه به ساختار و محتوای آن، لازم است در هر یک از قلمروها به تناسب ماهیت آن قلمرو از مواد درسی تاریخ ادبیات، سبک‌شناسی، آرایه‌های ادبی و عروض نیز سؤال طرح شود. بنابراین نمره این درس بیست بوده و به تناسب سه قلمرو توزیع خواهد شد.

7. مواد آموزشی موردنیاز برای تدریس کتاب

برای تدریس و یادگیری بهتر و با توجه به رویکرد این ماده درسی لازم است از مواد آموزشی صوتی و تصویری در حد امکان استفاده شود چرا که برای تقویت عروض سماعی باید شعر با لحن و آهنگ خاص خودش خوانده شود تا دانش‌آموزان از طریق گوش دادن وزن را تشخیص دهند.

به تناسب مواد و قلمروهای گوناگون ادبیات، آموزش آن‌ها نیز البته مواد آموزش خاص خود را خواستار است. به هیچ روی نمی‌توان این مواد آموزشی را محدود کرد. در قلمرو تاریخ ادبیات و سبک‌شناسی می‌توانیم از آثار بزرگان ادب فارسی مانند تاریخ ادبیات دکتر ذبیح‌الله صفا و سبک‌شناسی بهار و سبک‌شناسی دکتر سیروس شمیسا بیشتر بهره ببریم. در قلمرو موسیقی شعر می‌توان از آثار دکتر وحیدیان و دکتر شمیسا استفاده نمود. و همچنین برای بخش زیبایی‌شناسی نیز از آثار مطرح گذشته و امروز بهره گرفت.

8. توصیه‌ به دبیران

می‌دانید که این کتاب و دو کتاب دیگر در حوزه زبان و ادبیات فارسی، یعنی نگارش و فارسی، یک ویژگی مشترک و اساسی دارند و آن مهارتی و ورزیدنی بودن آن‌هاست؛ بنابراین تأکید شما باید بر تمرین و کارورزی باشد و در این راستا به خوانش، کاربرد آرایه‌ها، توانایی تشخیص وزن شعر و ویژگی‌های سبکی اهمیت ویژه بدهید. پس در آموزش آن شیوه‌هایی چون سخنرانی چندان کارآمد نخواهد بود. توصیه دیگر ما به شما، بحث نگاه به متن است دبیران عزیز ما باید به این آگاهی برسند که ما در مرحله گذر از لایه‌های رویی متن به لایه‌های زیرین آن هستیم؛ یعنی اکنون در پی کشف و استخراج مضامین دیگری از متون هستیم؛ مضامینی که به شکوفایی توانمندی‌های دانش‌آموز بینجامد.

نام کتاب: تعلیمات دینی 3 (دینی، قرآن و اخلاق)

 کد کتاب: 112204 - 112205

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: رشته‌های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و ادبیات  و علوم انسانی

 میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته برای رشته‌های ریاضی فیزیک و علوم تجربی و 4 ساعت در هفته برای رشته ادبیات و علوم انسانی

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

توانایی درک نظام توحیدی حاکم بر هستی و شناخت مبدأ و منتهای آن و توانایی توضیح و تبیین آن براساس شواهد و دلایل عقلانی و وحیانی.

2. رویکرد کتاب

رویکرد این کتاب مبتنی بر دلایل قرآنی و روایی و نیز به‌کارگیری استدلال‌های عقلی به منظور شناخت اصلی‌ترین مفاهیم توحیدی و به‌کارگیری آن در زندگی است.

3. مفاهیم اساسی کتاب

این کتاب بازنویسی شده کتاب «دین و زندگی» پیش‌دانشگاهی است؛ یعنی در ادامه روند اصلاح کتاب‌های دین و زندگی، امسال نوبت به کتاب دین و زندگی پیش‌دانشگاهی رسید تا براساس نظرات دریافتی از سوی دبیران، چه از طریق فضای مجازی و چه از دبیرخانه راهبری درس دینی، کار اصلاح و بازنویسی کتاب انجام شود.

کتاب دین و زندگی پایه دوازدهم در سه بخش «اندیشه و قلب»، «پایداری در عزم» و «در مسیر» بیان مباحث توحیدی و چگونگی شکل‌گیری یک زندگی توحیدی می‌پردازد، سپس عرصه‌های مختلف زندگی موحّدانه را که در قالب فضیلت‌هایی چون اخلاص، توبه، توکل و... نمود می‌یابد نشان می‌دهد و در نهایت سخن از تشکیل جامعه‌ای موحد و تمدنی مبتنی بر توحید می‌گوید.

مباحث توحیدی قبلاً در دوره متوسطه اول، در سطح آشنایی دانش‌آموزان با برهان نظم و نیز برخی از صفات الهی، مطرح شده بود، و اکنون در این کتاب، همان مفاهیم به‌صورت استدلالی و با تبیین و شرح کافی بیان شده است.

لازم به ذکر است که با توجه به تغییر ساعات درس دینی و نیز تفاوت ساعات درس دینی در رشته‌های انسانی و سایر رشته‌ها، کتاب تعلیمات دینی و قرآن برای رشته‌های ریاضی و تجربی و فنی‌وحرفه‌ای که دو ساعت در هفته درس دینی دارند در ده درس و برای رشته انسانی با چهار ساعت در هفته در چهارده درس نگاشته شده است.

البته ده درس از این دروس بین رشته‌های ریاضی و تجربی و انسانی یکسان است. دانش‌آموزان رشته انسانی چهار درس بیشتر از سایر دانش‌آموزان می‌خوانند که در خصوص معیارهای تمدن اسلامی و نیز ویژگی‌های تمدن اسلامی و تفاوت آن با تمدن غرب است.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

صحیح‌خوانی قرآن، روان‌خوانی قرآن، درک معنا، به‌کارگیری مهارت‌های اولیه تدبّر، بهره‌گیری از پیام قرآن در موقعیت‌ها، بیان رابطه دو یا چند آیه یا حدیث با یکدیگر، مقایسه و ارزیابی رفتارها با پیام‌های آیات، به‌کارگیری آموخته‌های عربی در فهم قرآن، توانایی استخراج پیام‌های آیات کتاب درسی، توانایی گفت‌وگو در یک مسئله اعتقادی، بیان دلیل برای عقیده ذکر آثار یک اعتقاد، توانایی ذکر شواهدی از آیات و روایات، توانای تحلیل یک مسئله، پاسخ به سؤال جدید، مقایسه دو مفهوم یا دو عمل با یکدیگر، تفسیر یک رفتار دینی یا مغایر با دین، ذکر تفاوت‌ها در باورها، توانایی ارزیابی نظرات طرح شده، توانایی ارزیابی رفتارها به وسیله آموزه‌ها، بیان آثار مثبت یا منفی یک رفتار یا خُلق، توانایی برنامه‌ریزی روزانه یا هفتگی دینی، ابراز همدلی با شخصیت‌های صاحب فضیلت، نتیجه‌گیری از داستان‌ها و گفت‌وگوها و...، اعلام نظر درباره عوامل یک واقعه، داستان و...، بیان علائق در قالب دعا، نوشته و...، موضع‌گیری، تفسیر و تحلیل یک عمل یا گفتار و...؛ مقایسه دو رفتار و ذکر تفاوت‌ها و مشابهت‌ها، ارزیابی خود، مشارکت در فعالیت‌هایی مانند اعیاد، سوگواری‌ها،‌ مراسم خیریه و....، ابراز همدلی با شخصیت مثبت داستان یا واقعه یا ...، بیان بایدها و نبایدها (واجبات و محرمات)، رفتارها و روابط آموخته شده، ذکر تجربه‌ها، بیان مشاهدات، معرفی کتاب‌ها و رسانه‌های مربوط به سیره معصومین و سبک زندگی اسلامی، انجام مطالعه آزاد و فراتر از کتاب، توانایی مقایسه تمدن اسلامی و تمدن غرب.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

هدایت اسلامی، هدایتی است برای رشد و تعالی همه ابعاد وجودی و گرایش‌های فطری فرد و در شخصیت یکپارچه آدمی تحقق می‌یابد. تنوع موضوعات دینی که شامل موضوعات اعتقادی، اخلاقی، عرفانی، رفتر و آداب، سلوم عبادی و برنامه‌های اجتماعی است از یک طرف و ساحت‌های وجودی انسان از طرف دیگر، تنوعی در روش‌ها ایجاد می‌کند که در آموزش‌های دیگر کمتر می‌توان سراغ آن را گرفت. نگاهی مختصر به قرآن کریم، این تنوع در شیوه را به ما نشان می‌دهد. به‌کارگیری صحیح یک روش وقتی ممکن است که درک و توازنی درست میان موضوع و ساحتی از وجود انسان که بیشتر با آن موضوع درگیر است پدید آید. به همین جهت، انتخاب روش مناسب نیازمند شناخت دقیق موضوع و مخاطب است. اما از آنجا که هدف تعلیم‌وتربیت «رشد» انسان است و این رشد جز از طریق تلاش و کوشش خود فرد میسر نیست، راهبرد جهت‌دهنده به روش‌ها و فنون یادگیری، راهبرد «تکیه بر عقل و قلب دانش‌آموز و رفتار اختیاری و از روی عقیده» اوست. در این راهبرد، مخاطب با مجموعه توانایی‌ها، استعدادها و گرایش‌ها، مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصی خود حضور دارد و از همه آن‌ها در جهت کمال خود بهره می‌برد.

این راهبرد با رویکرد انتخاب شده در درس، یعنی رویکرد فطرت‌گرا، هماهنگ و متناسب است. البته انتخاب راهبرد فعال به معنی فرو کاستن نقش معلم و تبدیل وی از هدایت‌گر و راهنما به ابزاری در کنار سایر ابزارها نیست، زیرا در هدایت و تربیت، نقش الگویی معلم و تأثیرات انسانی و عاطفی وی بر یادگیرنده به مراتب عمیق‌تر از درس‌های دیگر است. بنابراین، فعال شدن دانش‌آموز به معنی کم شدن نقش معلم نیست بلکه این راهبرد رسالت و مسئولیت وی را بیشتر می‌کند و نقش هدایت‌گری او را جدی‌تر می‌سازد.

با عنایت به مراتب فوق و با بهره‌مندی از قرآن کریم و سنت و سیره معصومین صلوات‌الله علیهم و نیز تجربیات مراکز آموزشی، کاربرد هریک از روش‌ها و فنون در موضوعات مختلف دینی تعیین می‌گردد. زیرا هر روشی مناسب با آموزش موضوع خاصی است و در آن زمینه کاربرد بیشتری دارد. البته برخی از روش‌ها می‌توانند به‌صورت تلفیقی به‌کار روند. به‌طور مثال، کسی که در یک بحث اخلاقی، می‌خواهد از موعظه استفاده کند، در موعظه خود می‌تواند از پرسش و پاسخ، استدلال و یا داستان کمک بگیرد. در عین حال، این پیشنهادها معلم را برای به‌کارگیری این روش‌ها در موضوعات مختلف محدود نمی‌کند، بلکه دبیر می‌تواند با استفاده از تجربه‌های خود روش‌هایی را ابداع کند و از آن‌ها در کلاس بهره ببرد.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

ارزشیابی: کتاب به دو شیوه مستمر و پایانی به شرح زیر، انجام می‌شود.

1. ارزشیابی مستمر: ارزش‌یابی مستمر دارای ویژگی‌های زیر است:

ـ این ارزش‌یابی جزئی از فرایند آموزش است.

  ـ به فعالیت‌هایی منجر می‌شود که طراحی مراحل بعدی آموزش را امکان‌پذیر می‌سازد.

  ـ در تمام موضوعات درسی قابل اجراست.

  ـدانش‌آموزان را در فرایند یادگیری خود سهیم می‌سازد و توان خودارزیابی را در آنان تقویت می‌کند.

  ـمعلم را قادر می‌سازد تا به‌طور منظم دانش‌آموزان را در فعالیت‌های گوناگون زیرنظر بگیرد و عواملی را که مانع پیشرفت آنان است شناسایی کند.

  ـ معلم را در فرایند تجربه‌اندوزی قرار می‌دهد و به او کمک می‌کند تا بتواند علایق دانش‌اموزان را شناسایی کند و سطح فعالیت‌ها (سادگی یا دشواری آن‌ها) و مفاهیم را به درستی بسنجد.

  ـمعلم را قادر می‌سازد تا از طریق ارزشیابی‌های متناوب و یادداشت‌هایی که برمی‌دارد، اطلاعات کافی برای ارزشیابی معتبر دانش‌آموز جمع‌آوری کند.

ـ ارزشیابی مستمر، دانش‌آموزان را در فعالیت‌های متفاوتی می‌سنجد که شرایط سنجش آن‌ها یکسان نیست، اما نباید تصور شد این امر اعتبار قضاوت را خدشه‌دار می‌کند. معلم باید با درجه‌بندی فعالیت‌ها قضاوت نهایی را در خود انجام دهد و به تشخیص خود اعتماد کند.

باید دانست که ارتقای آموزش از طریق ارزشیابی مستمر به عوامل زیر وابسته است:

  ـŸ بازخورد مؤثر دادن به دانش‌آموزان

  ـŸ درگیر کردن مؤثر دانش‌آموزان در فرایند یادگیری

  ـŸ استفاده از نتایج ارزشیابی در طراحی تدریس

  ـŸ درک و توجه به تأثير غیرقابل تردیدی که شیوه سنجش و ارزشیابی بر ایجاد علاقه و و اعتمادبه‌نفس در دانش‌آموزان دارد.

  ـŸ توانا کردن دانش‌آموزان در ارزیابی خود و تصمیم‌گیری برای پیشرفت و ارتقا¹.

بنابراین، ارزشیابی مستمر بهترین ارزشیابی در این درس است که در دوره‌های تحصیلی پایین‌تر به‌عنوان تنها نوع ارزشیابی مستمر با تکیه بر توانایی پاسخگوی به فعالیت‌های کلاسی، مشارکت در گفت‌وگوا، پاسخ به سؤالات پایانی کتاب و قرائت صحیح آیات کتاب است. شیوه نمره‌دهی در ارزشیابی مستمر به شکل زیر است:

Ÿ قرائت صحیح آیات ابتدای درس: 4 نمره

Ÿ انجام فعالیت‌های داخل درس (اعم از تدبر در قرآن و فعالیت‌های مختلف کلاسی) و پرسش از متن: 8 نمره

Ÿ حضور فعال در فرآیند تدریس و مشارکت در گفت‌وگوهای کلاسی 5 نمره

Ÿ پاسخ به سؤالات بخش اندیشه و تحقیق 3 نمره

2: ارزشیابی پایانی: این ارزشیابی به‌صورت کتبی است شرح آن در ابتدای کتاب آمده است.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب:

راهنمای معلم، فیلم آموزشی

8. توصیه به دبیران

1. برای انس بیشتر دانش‌آموزان با قرائت قرآن کریم، در ابتدای هر درس آیاتی از قرآن آمده است. ده دقیقه ابتدای کلاس را به قرائت آن اختصاص دهید.

2. ترجمه آیات ابتدای درس جهت آشنایی دانش‌آموزان علاقمند به دانستن مفاهیم قرآنی قرار داده شده است. بنابراین آن را جزء درس به حساب نیاورید.

3. به‌طور کلی، درس تعلیمات دینی و قرآن وقتی نتیجه‌بخش خواهد بود که عرصه حضور، فعالیت و خلاقیت‌های فکری دانش‌آموزان باشد و شهامت اندیشیدن به آنان بدهد. بنابراین به شما توصیه می‌کنیم روش تدریس شما به گونه‌ای نباشند که دانش‌آموزان مجبور باشند کتاب را چند بار بخوانند و حفظ کنند، بلکه برعکس، باید آن‌ها را به گفت‌وگو، استدلال، پرس‌وجو و تفکر انتقادی ترغیب سازد.

پی‌نوشت

1. طاهره رستگار، ارزشیابی در خدمت آموزش، ص 123

نام کتاب: عربی زبان قرآن (3)

کد کتاب: 112206

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: علوم تجربی و ریاضی ـ فیزیک

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها (اهداف) ساحت‌های تربیت کتاب:

 ساحت تربیتی (قرآن و معارف)

2. رویکرد کتاب:

رویکرد برنامه درسی عربی براساس اسناد بالادستی عبارت است از «پرورش مهارت‌های زبانی به‌منظور فهم عبارات و متون اسلامی و کمک به فهم بهتر زبان و ادبیات فارسی».

3. مفاهیم اساسی کتاب:

در این قسمت شما دبیران محترم باید در خصوص جدید یا مسبوق به سابقه بودن کتاب و نیز ارتباط افقی (برقراری ارتباط بین مواد آموزشی دروس مختلف که باید دانش‌آموزان طی یک سال تحصیلی آن‌ها را فرا گیرند) و ارتباط عمودی (تنظیم و توالی مفاهیم و مهارت‌های یادگیری در یک ماده درسی طی سال‌های مختلف) را برای دانش‌آموزان توضیح دهید.

در کتاب‌های نونگاشت عربی، نسبت به کتاب‌های پیشین، قواعد کمرنگ‌تر شده و فقط آن بخش از قواعد آمده است که در فهم متن تأثیر دارد؛ مانند: ‌یادگیری قواعد فعل‌های ماضی، مضارع، امر، نهی و مستقبل.

مطابق قانون، هدف آموزش زبان عربی فهم متن است؛ لذا مکالمه هدفی ثانویه و فرعی است و در کتاب درسی چندان بدان پرداخته نشده است و فقط به‌صورت غیرمستقیم آموزش آن وجود دارد.

4. مهارت‌های اساسی کتاب:

چهار مهارت خواندن، نوشتن، شنیدن و سخن گفتن مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان باید در این درس بیاموزند با این توضیح که چنان که گفته شد مکالمه اهمیت کمتری نسبت به فهم متن دارد.

در برنامه درسی ملی چنین آمده است: آشنایی با زبان عربی و مشخصاً مهارت‌های چهارگانه زبانی یعنی خواندن، گوش کردن، نوشتن و سخن گفتن در این حوزه به میزانی است که دانش‌آموز را در درک معنای آیات قرآن کریم، کلام معصومین علیهم‌السلام و متون دینی و فرهنگ اسلامی کمک کند و در تقویت زبان فارسی او هم مؤثر باشد.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب:

 دانش‌آموزمحوری در یادگیری راهبرد اصلی یاددهی ـ یادگیری کتاب است. دانش‌آموز باید بخواند، ترجمه کند، درست بشنود و بتواند در حد نیاز چند عبارت ضروری مکالمه عربی را درست بر زبان آورد. در اینجا نقش معلم مدیر آموزشی است. یعنی معلم بر امر یادگیری دانش‌آموز نظارت و او را در این راه کمک می‌کند.

6. شیوه ارزشیابی کتاب:

شیوه ارزشیابی کتبی است. در بخش ارزشیابی مستمر آزمون روخوانی و مهارت شفاهی گنجانده شده است.

7. مواد آموزشی موردنیاز برای تدریس کتاب:

کتاب گویا، کلیپ‌های آموزشی، کتاب معلم.

8. توصیه‌ای به دبیران:

 تدریس باید در چارچوب کتاب درسی و تکیه بر متن‌محوری آن انجام شود و از طرح مباحثی در قواعد که سودی در فهم متن ندارد مانند مبحث غیرمنصرف، تطابق عدد و معدود، اعراب محلی و تقدیری و مانند این‌ها خودداری شود.

1. کتاب «عربی زبان قرآن» پایه دوازدهم در چهار درس تنظیم شده است و هر یک از درس‌ها را می‌توان در چهار جلسه آموزشی تدریس کرد. فرصت آزاد را می‌توان برای آزمون و تقویت مهارت شناخت فعل‌های ماضی، مضارع و... و نیز تقویت مهارت شفاهی زبان قرار داد.

2. متن درس اول راجع به دین و دینداری است. دانش‌آموز در این درس با یک متن دینی ـ تاریخی آشنا می‌شود. نه تنها در متن درس اول، بلکه در همه متون سعی بر آن بوده است که عبارات و متون کوتاه باشد تا به همراه بخش درک مطلب در یک جلسه قابلیت تدریس داشته باشد.

قواعد درس اول درباره حروف «إنَّ، أنَّ، کَأنَّ، لکِنَّ، لَیْتَ، لَعَلَّ» در زبان عربی است. دانش‌آموز تنها با معانی مختلف این کلمات آشنا می‌شود و لذا تشخیص اسم و خبر این حروف هدف آموزشی کتاب نیست. همین که دانش‌آموز این عبارت‌ها را درست می‌خواند و معنایش را می‌فهمد کافی است. درس عربی برای دانش‌آموز رشته ریاضی و تجربی عمومی است و نیازی به بسیاری از مباحث ندارد.

معنای حرف «لا» در جملاتی مانند «لا رجل فی‌الدّار.» نیز آموزش داده شده است؛ اما آموزش اعراب اسم پس از «لا» و جزئیات بحث و تشخیص خبر آن از اهداف نیست. فقط دانستن معنای عبارات دارای این حرف مدنظر است. همچنین دانش‌آموز باید بتواند انواع «لا» را از هم تشخیص دهد.

3. موضوع متن درس دوم ماجرای یک سفر حج است. این متن برای دانش‌آموزان می‌تواند جالب و خواندنی باشد، زیرا علاوه بر اینکه آموزش غیرمستقیم مکالمه است، به موضوع مهم سفر معنوی حج، یعنی زیارت مکه و مدینه می‌پردازد.

قواعد درس دوم درباره «قید حالت یا حال» است. در بخش «قید حالت یا حال» تلاش شده است که مهم‌ترین مطالب در این زمینه تدریس شود و از طرح مباحثی که برای دانش‌آموز کاربردی نیست خودداری شود. توضیحات کتاب به‌صورت خودآموز است تا اگر به هر دلیل دانش‌آموز غیبت داشت یا درس را متوجه نشد خودش درس را بخواند و قواعد را بیاموزد. اما در هر حال دانش‌آموز بی‌نیاز از دبیر نیست.

4. متن درس سوم از نویسنده نامدار مصر و جهان اسلام «عباس محمود العقّاد» به نام «الکتب طعام‌الفکر» است. این متن به منظور ایجاد تنوع در متون درسی و آشنایی با یکی از نویسندگان سرشناس عرب در کتاب درج‌ شده است. شرح‌حال این نویسنده به دانش‌آموز درس زندگی می‌دهد. او کسی است که بر اثر دشواری‌های زندگی تنها مدرسه ابتدایی را خوانده است؛ اما سرانجام یکی از نویسندگان توانمند جهان اسلام شده است. از سوی دیگر آوردن متنی از نویسنده‌ای مصری در جهت ایجاد دوستی میان دو ملت بزرگ جهان اسلام است. واژگان و عبارات متن در اوج زیبایی هستند.

محتوای درس سوم درباره کتاب و کتاب‌خوانی به شیوه‌ای جذاب و کم‌نظیر است. به منظور کاستن از واژگان جدید و مطابقت متن با ساختارهای آموزش داده شده، متن این درس با دخل و تصرف نوشته شده است. متن اصلی از نظر تعداد واژگان و نیز ساختار درسی دشواری‌هایی داشت که مؤلفان کوشیدند در آن اصلاحاتی مطابق آموخته‌های دانش‌آموز انجام دهند و از تعداد کلمات دشوار آن بکاهند. قواعد درس سوم درباره استثناء و اسلوب حصر است. در کتاب درسی هرچند قاعده اسلوب استثناء و حصر با هم آمده‌اند؛ اما اسلوب حصر از مبحث اسلوب استثناء مجزا شده است. دانستن اعراب مستثنی از اهداف کتاب نیست.

5. موضوع متن درس چهارم، شعر زیبای شاعر نامدار «فرزدق» درباره حضرت امام سجاد(ع) است. این شعر افزون بر بار ارزشی و معنوی، به لحاظ ادبی نیز زیبایی خاصی دارد.

قواعد درس چهارم درباره مفعول مطلق است. در مفعول مطلق همانند دروس قبلی هدف شناخت این ساختارها به منظور ترجمه صحیح است.

نام کتاب: عربی، زبان قرآن 3

کد کتاب: 112207

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها (اهداف) ساحت‌های تربیت کتاب: ساحت تربیتی (قرآن و معارف)

2. رویکرد کتاب:

 رویکرد برنامه درسی عربی براساس اسناد بالادستی عبارت است از «پرورش مهارت‌های زبانی به‌منظور فهم عبارات و متون اسلامی و کمک به فهم بهتر زبان و ادبیات فارسی».

3. مفاهیم اساسی کتاب:

 در این قسمت شما دبیران محترم در خصوص جدید یا مسبوق به سابقه بودن کتاب و نیز ارتباط افقی (برقراری ارتباط بین مواد آموزشی دروس مختلف که باید دانش‌آموزان طی یک سال تحصیلی آن‌ها را فراگیرند) و ارتباط عمودی (تنظیم و توالی مفاهیم و مهارت‌های یادگیری در یک ماده درسی طی سال‌های مختلف) برای دانش‌آموزان توضیح دهید.

در کتاب‌های نونگاشت عربی، نسبت به کتاب‌های پیشین، قواعد کمرنگ‌تر شده و فقط آن بخش از قواعد آمده است که در فهم متن تأثیر دارد؛ مانند: یادگیری قواعد فعل‌های ماضی، مضارع، امر، نهی و مستقبل. کتاب عربی رشته ‌ادبیات و علوم انسانی، از نظر متون کاملاً با کتاب رشته‌های ریاضی‌فیزیک و علوم تجربی متفاوت است. در بخش قواعد نیز هرچند مشترکاتی وجود دارد اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. در کتب قبلی عربی رشته علوم انسانی ساعات عربی چهار ساعت در هفته بود، اما در کتاب جدید مطابق مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش به دو ساعت تقلیل یافته است؛

مطابق قانون، هدف آموزش زبان عربی فهم متن است؛ لذا مکالمه هدفی ثانویه و فرعی است و در کتاب درسی چندان بدان پرداخته نشده است و فقط به‌صورت غیرمستقیم آموزش آن وجود دارد.

4. مهارت‌های اساسی کتاب:

 چهار مهارت خواندن، نوشتن، شنیدن و سخن گفتن مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان باید در این درس بیاموزند با این توضیح که چنان که گفته شد مکالمه اهمیت کمتری نسبت به فهم متن دارد.

در برنامه درسی ملی در این ‌باره چنین آمده است: «آشنایی با زبان عربی و مشخصاً مهارت‌های چهارگانه زبانی یعنی خواندن، گوش کردن، نوشتن و سخن گفتن در این حوزه به میزانی است که دانش‌آموز را در درک معنای آیات قرآن کریم، کلام معصومین و متون دینی و فرهنگ اسلامی کمک کند و در تقویت زبان فارسی او هم مؤثر باشد.» به همین دلیل شاهد مثال‌های این کتاب بیشتر از قرآن و حدیث انتخاب شده است.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب:

 دانش‌آموزمحوری در یادگیری راهبرد اصلی یاددهی ـ یادگیری کتاب است. دانش‌آموز باید بخواند، ترجمه کند، درست بشنود و بتواند در حد نیاز چند عبارت ضروری مکالمه عربی را درست بر زبان آورد. در اینجا نقش معلم مدیر آموزشی است، یعنی معلم بر امر یادگیری دانش‌آموز نظارت و او را در این راه کمک می‌کند.

6. شیوه ارزشیابی کتاب:

شیوه ارزشیابی کتبی است. در بخش ارزشیابی مستمر آزمون روخوانی و مهارت شفاهی گنجانده شده است.

7. مواد آموزشی موردنیاز برای تدریس کتاب:

 کتاب گویا، کلیپ‌های آموزشی، کتاب معلم.

8. توصیه‌ای به دبیران:

 تدریس باید در چارچوب کتاب و تکیه بر متن‌محوری آن انجام شود و از طرح مباحثی در قواعد که سودی در فهم متن ندارد مانند مبحث غیرمنصرف، تطابق عدد و معدود، اعراب محلی و تقدیری و مانند این‌ها خودداری شود. اگر بنا به تخصصی بودن درس عربی از طرف مدرسه ساعت اضافه به شما داده شد توصیه ما این است که این زمان را صرف مهارت‌های شفاهی زبان کنید.

1. کتاب «عربی زبان قرآن» پایه دوازدهم در پنج درس تنظیم شده است و هر درس‌ را می‌توان در سه یا چهار جلسه آموزشی تدریس کرد.

2. متن درس اول اشعاری منسوب به حضرت علی(ع) است.

قواعد درس اول درباره کاربرد حروف «إنَّ، أنَّ، کَأنَّ، لکِنَّ، لَیْتَ، لَعَلَّ» در زبان عربی است. دانش‌آموز تنها با معانی مختلف این کلمات آشنا می‌شود و لذا تشخیص اسم این حروف در حالت ضمیر و خبر نیز در حالت فعل آموزش داده نشده؛ بلکه تشخصیص اسم فقط در حالت اسم ظاهر آموزش داده شده است.

قواعد حرف «لا» در جملاتی مانند «لا رجل فی‌البیت.» نیز آموزش داده شده است؛ آموزش اعراب اسم پس از «لا» و تشخیص خبر آن از اهداف است؛ اما اینکه اسم «لا» مبنی بر فتح است آموزش داده نشده است. دانش‌آموز می‌خواند اسم پس از «لای نفی جنس» بدون ال و مفتوح است. دانستن معنای عبارات دارای این حرف مدنظر است. همچنین دانش‌آموز باید بتواند انواع «لا» را از هم تشخیص دهد.

3. موضوع متن درس دوم داستان آلفرد نوبل است و می‌تواند برای دانش‌آموزان جذاب و خواندنی باشد. نتیجه‌گیری متن درس مهم است. هر متنی باید تأثیری بر دانش‌آموز بگذارد و پیامی داشته باشد.

قواعد درس دوم درباره «حال» است. در بخش «حال» سعی شده است که مهم‌ترین مطالب آموزش داده شود و از طرح مباحث کم‌اهمیت در این زمینه خودداری شده است.

4. موضوع متن درس سوم سه داستان کوتاه تاریخی است. دانش‌آموزان اصولاً از خواندن داستان و متون تاریخی لذت می‌برند. قواعد درس سوم درباره استثناء و اسلوب حصر است. در کتاب درسی هرچند قاعده اسلوب استثناء و حصر با هم آمده‌اند اما اسلوب حصر از مبحث اسلوب استثناء تفکیک شده است. سعی شده است در حوزه تصویر از مناسب‌ترین تصاویر استفاده شود.

5. موضوع متن درس چهارم درباره نظام طبیعت است. موضوعی بسیار مهم که هرچه آگاهی دانش‌آموز در این مورد بیشتر شود سودمندتر است، از جمله تذکر درباره حفاظت از محیط‌زیست که همواره شایسته و بایسته است. در صفحه‌آرایی کتاب ملاحظه شرایط سنی دانش‌آموز شده است و هدف این بوده است که کتاب جذاب و گیرا باشد.

قواعد درس چهارم درباره مفعول مطلق است. همانند دروس قبلی هدف در مفعول مطلق شناخت این ساختارها به منظور ترجمه صحیح است.

6. موضوع متن درس پنجم شعر زیبای «یا الهی» است. متن این درس کوتاه است، در عوض تمرین دوم آن طولانی است. دانش‌آموزان می‌توانند شعر درس را حفظ کنند و در یک کار گروهی در کلاس درس سرود آن را اجرا کنند.

قواعد درس پنجم درباره اسلوب نداست. در بخش اسلوب ندا فقط مهم‌ترین مطالب در این بخش تدریس شده است.

نام کتاب: عربی، زبان قرآن 3

کد کتاب: 112208

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: علوم و معارف اسلامی

میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها (اهداف) ساحت‌های تربیت کتاب:

ساحت تربیتی (قرآن و معارف)

2. رویکرد کتاب:

 رویکرد برنامه درسی عربی براساس اسناد بالادستی عبارت است از: «پرورش مهارت‌های زبانی به‌منظور فهم عبارات و متون اسلامی و کمک به فهم بهتر زبان و ادبیات فارسی».

3. مفاهیم اساسی کتاب:

در این قسمت شما دبیران محترم باید در خصوص جدید یا مسبوق به سابقه بودن کتاب و نیز ارتباط افقی (برقراری ارتباط بین مواد آموزشی دروس مختلف که باید دانش‌آموزان طی یک سال تحصیلی آن‌ها را فرا گیرند) و ارتباط عمودی (تنظیم و توالی مفاهیم و مهارت‌های یادگیری در یک ماده درسی طی سال‌های مختلف) را برای دانش‌آموزان توضیح دهید.

هرچند در کتاب‌های نونگاشت عربی سایر رشته‌ها قواعد کمرنگ‌تر از گذشته است اما در رشته علوم و معارف اسلامی این وضعیت متفاوت است.

در کتاب‌های عربی سابق دانش‌آموزان از سال اول تا پیش‌دانشگاهی بیست ساعت در هفته درس عربی داشتند اما در نظام جدید، با تصویب جدول ساعات و دروس در شورای عالی آموزش‌وپرورش این زمان به ده ساعت تقلیل یافت. اما از آنجا که درس عربی این رشته، مطابق مصوبه تأسیس مدارس معارف، باید در حد پایه دوم حوزه باشد لذا بخش قواعد کتاب عربی رشته معارف از رشته‌های دیگر بیشتر است و تماماً به زبان عربی است. در حالی که در سایر رشته‌ها به زبان فارسی است. ضمناً به دلیل حجیم بودن بخش قواعد بخش مکالمه در کتاب گنجانده نشده است، هرچند قسمت‌هایی در متون وجود دارد که آن‌ها را می‌توان به نحوی به مکالمه ربط داد؛ اما این ارتباط غیرمستقیم است.

4. مهارت‌های اساسی کتاب: چهار مهارت خواندن، نوشتن، شنیدن و تاحدودی سخن گفتن مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان باید در این درس بیاموزد. در برنامه درسی ملی در این ‌باره چنین آمده است: «آشنایی با زبان عربی و مشخصاً مهارت‌های چهارگانه زبانی یعنی خواندن، گوش کردن، نوشتن و سخن گفتن در این حوزه به میزانی است که دانش‌آموز را در درک معنای آیات قرآن کریم، کلام معصومین و متون دینی و فرهنگ اسلامی کمک کند و در تقویت زبان فارسی او هم مؤثر باشد.» به همین دلیل شاهد مثال‌های کتاب درسی عربی بیشتر از قرآن و حدیث است، به‌ویژه در رشته علوم و معارف اسلامی که دانش‌آموزان بیشتر با قرآن و حدیث سروکار دارند.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب: دانش‌آموزمحوری در یادگیری راهبرد اصلی یاددهی ـ یادگیری کتاب است. دانش‌آموز باید بخواند، ترجمه کند، درست بشنود و بتواند در حد نیاز چند عبارت ضروری مکالمه عربی را درست بر زبان آورد. نقش معلم مدیر آموزشی است، یعنی معلم بر امر یادگیری دانش‌آموز نظارت و او را در این راه کمک می‌کند.

6. شیوه ارزشیابی کتاب: شیوه ارزشیابی کتبی است. در بخش ارزشیابی مستمر آزمون روخوانی و مهارت شفاهی گنجانده شده است.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب: کتاب گویا، کلیپ‌های آموزشی، کتاب معلم (در صورت تألیف)

8. توصیه به دبیران: مطلقاً لازم نیست بیشتر از مطالب ارائه‌شده در کتاب درسی توضیح دهید. همین مطالب کتاب کفایت می‌کند. بخش‌های ستاره‌دار کتاب درسی به منظور رعایت سرفصل پایه دوم حوزه است. اگر زمان کافی در اختیار دارید خوب است آن‌ها را تدریس کنید، در غیر این صورت آن را برعهده خود دانش‌آموزان بگذارید تا دچار مشکل کمبود وقت نشوید.

نام کتاب: فیزیک 3؛

کد کتاب: 112244 و 112209

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ریاضی‌ـ فیزیک و علوم تجربی

میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته برای رشته ریاضی‌ـ فیزیک و 3 ساعت در هفته برای رشته علوم تجربی.

1. شایستگی‌ها و اهداف کتاب

این کتاب به‌گونه‌ای تدوین شده است که دانش‌آموز بتواند:

الف. نظام‌مندی طبیعت را براساس درک و تحلیل مفاهیم، الگوها و روابط بین پدیده‌های طبیعی کشف و گزارش کند و نتایج آن را برای حل مسائل حال و آینده در ابعاد فردی و اجتماعی در قالب ایده یا ابزار ارائه دهد و به‌کار گیرد.

ب. با درک ماهیت، روش و فرایند علم تجربی، امکان به‌کارگیری این علم را در حل مسائل زندگی (حال و آینده) تحلیل کند و در عین حال محدودیت‌های علوم تجربی را در حل این مسائل گزارش کند.

پ. با استفاده از منابع علمی معتبر و بهره‌گیری از علم تجربی، ایده‌هایی مبتنی بر تجارب شخصی خود برای مشارکت در فعالیت‌های علمی ارائه دهد و در این فعالیت‌ها با حفظ ارزش‌ها و اخلاق علمی مشارکت کند.

2. رویکرد کتاب

رویکرد سازماندهی محتوا در این کتاب ارائه متن به روش فعال و درگیر کردن دانش‌آموز است. در این سازماندهی اصالت با موقعیت‌ها و زمینه‌های کاربردی در زندگی است که می‌توان در آن‌ها موضوع‌های مرتبط با فیزیک را آموزش داد و یادگیری را معنادارتر و جذاب‌تر کرد. به همین دلیل از تعداد زیادی پرسش، فعالیت، تمرین، آزمایش و ... استفاده شده است. البته از نظر متن، محتوا تصویرمحور است و بر همین اساس تصویرها، نمودارها و شکل‌های گوناگونی برای تسهیل آموزش انتخاب شده است.

همچنین رویکرد نهان این کتاب مبتنی بر آن است که فیزیک علمی تجربی است و هیچ نظریه‌ای در آن نمی‌تواند به عنوان حقیقت پایانی و غایی مطرح شود. به عبارتی، همواره این امکان وجود دارد که مشاهده‌ها و آزمایش‌های جدید ایجاب کنند که یک نظریه فیزیکی بازنگری و حتی رد شود.

3. مفاهیم اساسی کتاب

این کتاب از سه بخش اساسی مکانیک، موج و فیزیک جدید و مفاهیم مرتبط با هر یک تشکیل شده است.

بخش مکانیک، از مباحث حرکت، دینامیک و حرکت دایره‌ای یکنواخت تشکیل شده است که دانش‌آموزان با مقدمات برخی از این مباحث در علوم نهم و فیزیک 1 آشنا شده‌اند. ضمناً بخشی از مطالب ریاضی مرتبط در سال‌های قبل آموزش داده شده است و بخشی نیز در سال جاری آموزش داده خواهد شد. در این فصل‌ها از مشتق و تجزیه نیروها استفاده نمی‌شود و نیروها در یک راستا و عمود برهم مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ و حرکت نیز فقط در مسیر مستقیم بررسی می‌شود.

بخش موج، از مباحث حرکت نوسانی (بدون معادله‌های سرعت، شتاب و ...)، امواج مکانیکی (شامل امواج فنر، صوتی و ...) و امواج الکترومغناطیسی و نیز برهم‌کنش‌های امواج که به پدیده‌هایی مانند بازتاب، شکست، پراش و تداخل و ... می‌انجامد، تشکیل شده است. بخشی از دانش مورد نیاز اولیه این بحث در علوم دوره اول متوسطه و بخشی نیز در مبحث فیزیک 3 فصل حرکت و دینامیک و بخشی دیگر شیمی سال دهم مطرح شده است.

بخش فیزیک جدید، از مباحث فیزیک اتمی (شامل اثر فوتوالکتریک، طیف خطی، مدل‌های اتمی و لیزر) و فیزیک هسته‌ای (ساختار هسته، پرتوزایی طبیعی، واپاشی پرتوزا و نیمه‌عمر،‌ شکافت هسته‌ای و ...) تشکیل شده است. بخشی از دانش مورد نیاز اولیه این بحث در علوم دوره اول متوسطه و بخشی نیز در درس شیمی سال دهم، مطرح شده است.

لازم به ذکر است که محتوای مطرح شده مربوط به کتاب درسی رشته ریاضی ـ فیزیک است و دانش‌آموزان رشته علوم تجربی حدود 25 درصد محتوای کمتری را خواهند خواند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

مهارت اساسی در این کتاب، چگونگی به‌کارگیری روش علمی است. روش علمی خود دارای خرده مفاهیم و اجزایی چون مشاهده، اندازه‌گیری، طراحی و انجام آزمایش،‌ مدل‌سازی، کنترل متغیر، محاسبه، مشاهده و مقایسه، تحلیل و نتیجه‌گیری، گزارش، قضاوت، و حل مسئله است.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

راهبرد اکتشافی و تعاملی راهبرد اصلی در آموزش محتوای این کتاب است. برای این منظور از عنوان‌های گوناگون ارائه مانند «تصاویر و پرسش‌های درگیرکننده در ابتدای هر بخش از آموزش، فعالیت‌های ذهنی و عملی، پرسش، تمرین، آزمایش، تاریخ علم، خوب است بدانید، تصویرهای آموزشی و ...» در طراحی، تدوین و تألیف محتوا استفاده شده است.

انتظار می‌رود موضوع‌های درسی در کلاس به‌گونه‌ای طرح شود که اکثر دانش‌آموزان در فرایند آموزش و یادگیری درگیر شوند و مهارت‌های علمی و عملی آن‌ها رشد یابد. آن‌ها همچنین باید چگونگی آموختن و مهارت برخورد با یک پدیده و پیمودن مراحلی را که به شناسایی آن پدیده می‌انجامد، فرا گیرند.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

به فرایند جمع‌آوری اطلاعات از آموخته‌های دانش‌آموزان و قضاوت در مورد آن‌ها (تفسیر دانش‌ها، تفسیر مهارت‌ها، تفسیر نگرش‌ها و به‌طور کلی افزایش شایستگی‌ها) ارزشیابی می‌گویند.

ارزشیابی دو گونه است؛ فرایندمحور (مستمر) و نتیجه‌محور (پایانی). از آنجا که آزمون پایانی این کتاب به صورت امتحان نهایی برگزار می‌شود، ضروری است رویکرد جدید کتاب درسی در طراحی آزمون مورد توجه قرار گیرد.

پیشنهاد می‌شود که در هر دو نوع ارزیابی مستمر و پایانی، انتظارات عملکردی مورد توجه قرار گیرد. جدول زیر فهرستی از این انتظارات و سهم آن‌ها در این آزمون را نشان می‌دهد.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

کتاب معلم نونگاشت و کتاب‌های راهنمای تدریس‌های فیزیک که قبلاً در گروه فیزیک تهیه شده است. فیلم‌های گردآوری شده توسط گروه، سایت گروه فیزیک، نرم‌افزارهای آموزشی مفید

8. توصیه به دبیران

به همکاران و دبیران گرامی توصیه می‌کنیم که پیش از تدریس، محتوای کتاب را به دقت مطالعه کنند؛ به‌گونه‌ای که با این مطالعه بتوانند در خصوص موارد زیر به درستی اظهار نظر نمایند:

• محتواهای حذف شده نسبت به کتاب‌های قبلی کدام است؟

• چه بخشی از محتواهای کتاب‌های قبلی که مرتبط با عنوان فصل است نباید تدریس شود.

• رویکرد جدید کتاب در خصوص سازماندهی محتوا و ترتیب و توالی مطالب چیست؟

• تا چه میزان می‌توان محتوای کتاب را بسط و گسترش داد؟

• محتوای اصلی و فرعی در هر فصل کدام موضوع‌ها هستند؟

• هر فصل را چگونه می‌توان به واحدهای یادگیری معینی تقسیم کرد و مطابق با زمان پیش برد؟

ضمناً یادآور می‌شویم که کتاب‌های کمک‌آموزشی موجود در بازار را ملاک آموزش محتوا و گسترش کتاب درسی قرار ندهید، زیرا امتحان این درس نهایی است و صرفاً محتوای کتاب درسی باید ملاک آموزش و ارزشیابی قرار گیرد.

نام کتاب: شیمی 3

کد کتاب: 112210

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: علوم تجربی و ریاضی ـ ‌فیزیک

میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها (اهداف) ساحت‌های تربیت کتاب

الف. نظام‌مندی طبیعت را براساس درک و تحلیل مفاهیم، الگوها و روابط بین پدیده‌های طبیعی کشف و گزارش می‌کند و نتایج آن را برای حل مسائل حال و آینده در ابعاد فردی و اجتماعی در قالب ایده یا ابزار ارائه می‌دهد/ به کار می‌گیرد (مستقیم).

ب. با ارزیابی رفتارهای متفاوت در ارتباط با خود و دیگران در موقعیت‌های گوناگون زندگی، رفتارهای سالم را انتخاب می‌کند/ گزارش می‌کند/ به کار می‌گیرد (پشتیبان).

ج. با درک ماهیت، روش و فرایند علم تجربی، امکان به‌کارگیری این علم را در حل مسائل واقعی زندگی (حال و آینده)، تحلیل و محدودیت‌ها و توانمندی‌های علوم‌تجربی را در حل این مسائل گزارش می‌کند (مستقیم).

د. با استفاده از منابع علمی معتبر و بهره‌گیری از علم تجربی، می‌تواند ایده‌های مبتنی بر تجارت شخصی، برای مشارکت در فعالیت‌های علمی ارائه دهد و در این فعالیت‌ها با حفظ ارزش‌ها و اخلاق علمی مشارکت کند (مستقیم).

2. رویکرد کتاب

رویکرد سازمان‌دهی محتوا، زمینه‌محور، تماتیک و زیست فناورانه است. در این سازمان‌دهی اصالت آموزش با موضوعات تخصصی نیست بلکه اصالت با موقعیت‌ها و زمینه‌های زندگی است که در بافتار آن‌ها می‌توان شیمی و موضوعات مرتبط با آن را آموزش داد و یادگیری را معنادارتر و جذاب‌تر نمود. محتوا تصویر محور است و بر همین اساس تصویرها، نمودارها و شکل‌های گوناگونی برای تسهیل آموزش انتخاب شده است.

3. مفاهیم اساسی کتاب

الف: مفاهیم اساسی/ خرده مفاهیم (مربوط به حوزه، از سایر حوزه‌ها)

واحد سازنده: اجزا، انواع، ساختار ـ مولکول و یون، دگرشکل‌ها، چندسازه‌ها

رفتار و عملکرد: واکنش‌پذیری مواد آلی، رفتار مواد با نور

برهم‌کنش‌ها: واکنش‌های مواد آلی با یکدیگر، واکنش اسیدها با بازها

تغییر، پایداری، زمان: سرعت واکنش، تعادل، خوردگی، بهبود خواص ماده

تغییر و اندازه‌گیری: درصد خلوص، بازده درصدی، اقتصاد اتمی، استوکیومتری در مقیاس صنعتی

«مولکول‌ها در خدمت سلامت و تندرستی»

• واحد سازنده: اجزا، انواع، ساختار ـ اتم، مولکول‌ اسیدهای چرب، استرها، چربی‌ها، اسیدها و بازها

• رفتار و عملکرد: واکنش‌پذیری استرها، خاصیت اسیدی و بازی، رفتار مولکول‌ها در برابر نور، رفتار مولکول‌ها در بدن، رفتار محلول بافر، رفتار محلول‌ها

• برهم‌کنش‌ها و الگوها: واکنش اسیدها با بازها، واکنش استرها با آب در محیط اسیدی و بازی، واکنش اسیدها با الکل‌ها

• تغییر و اندازه‌گیری: واکنش‌های تعادلی، استوکیومتری در تولید فراورده‌های پرمصرف، سرعت واکنش‌های تعادلی

شیمی در خدمت رفاه

• انرژی: انرژی پتانسیل و جنبشی در مواد، راه‌های آزادسازی انرژی مواد

• تغییر، پایداری،زمان: خوردگی فلزات، راه‌های تغییر و ماندگاری مواد

• تغییر و اندازه‌گیری: اندازه‌گیری تغییر جرم، حجم و مول در واکنش‌های الکتروشیمیایی درصد خلوص، بازده درصدی، اقتصاد اتمی، استوکیومتری در تولید انرژی و مواد شیمیایی مؤثر بر آفت‌های کشاورزی و...

• رفتار و عملکرد: رفتار مواد در برابر انرژی الکتریکی، سری الکتروشیمیایی، رفتار مواد روی جانداران

• برهم‌کنش‌ها: انواع واکنش‌های الکتروشیمیایی

«شیمی، هنر، زیبایی و ماندگاری»

• واحد سازنده: اجزا، انواع و ساختار ترکیب‌های یونی، چندسازه‌ای‌ها و مواد هوشمند، انواع جامدها و رنگدانه‌ها

• رفتار و عملکرد: واکنش‌پذیری و رفتار مولکول‌ها، واکنش‌پذیری انواع مواد آلی و مواد معدنی

«عملکرد مواد در مقیاس نانو و ماکرو، رفتار مواد در برابر نور، شکل هندسی و رفتار مواد»

• برهم‌کنش‌ها: انواع واکنش‌های آلی و معدنی

• تغییر و اندازه‌گیری: درصد خلوص، بازده درصدی، اقتصاد اتمی، استوکیومتری سنتز رنگدانه‌ها، ماندگاری مواد

• الگوها: رفتار تناوبی مولکول‌ها، قواعد واکنش‌پذیری مواد

«چالش‌های زندگی و راهکارهای شیمی»

• واحد سازنده: اجزا، انواع و ساختار دگر شکل‌ها، آلاینده‌های هوا و آب

• رفتار عملکرد: رفتار مواد در برابر نور، اثر دما و کاتالیزگر روی رفتار مواد

• تغییر و اندازه‌گیری: درصد خلوص، بازده درصدی، اقتصاد اتمی، استوکیومتری سنتز مواد در مقیاس صنعتی، خام فروشی، فراوری مواد

• برهم‌کنش‌ها: اثر مواد اندام‌های بدن، واکنش‌های مواد آلی، اثر مواد روی محیط‌زیست، واکنش مواد در محیط آب

4. مهارت‌های اساسی کتاب

مهارت‌ اساسی: به‌کارگیری روش علمی

• دانش‌آموز می‌تواند پژوهشی را طراحی کند و با به‌کارگیری روش علمی آن را اجرا کرده و براساس نتایج به‌دست آمده، راه‌حلی برای مسئله موردپژوهش پیشنهاد نماید؛

• نمونه‌هایی از یافته‌های علمی را گزارش/ تحلیل کند که به تغییر فرضیه‌های قبلی انجامیده است،

• نسبت به یافته‌ها و تصمیم‌های مبتنی بر علم که بر زندگی (خود، دیگران و محیط) تأثیرگذار سات براساس اصول اخلاقی قضاوت کند.

خرده‌مهارت‌ها: حل مسئله ـ طراحی آزمایش ـ مشاهده ـ گزارش ـ اندازه‌گیری

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

راهبرد اصلی در آموزش محتوای این کتاب راهبرد اکتشافی و تعاملی است. برای این منظور از روش‌های گوناگون ارائه مانند با هم بیندیشیم، پیوند با ریاضی، پیوند با صنعت، پیوند با زندگی، فکر کنید، کاوش کنید، خود را بیازمایید، آیا می‌دانید در طراحی، تدوین و تألیف محتوا استفاده شده است.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

ارزشیابی این کتاب ترکیبی از رویکرد فرایندمحور (مستمر) و رویکرد نتیجه‌محور (پایانی) است که به‌صورت عملکردی و قلم کاغذی برگزار می‌شود. از آنجایی که آزمون پایانی این کتاب به صورت امتحان نهایی برگزار می‌شود، ضروری است این رویکرد در طراحی آزمون‌ها مورد توجه قرار بگیرد.

«توصیه‌ها و محدوده‌ طرح پرسش‌ها در آزمون»

محاسبات کمی و عددی در هر آزمون بین 30 تا 35 درصد از نمره کل آزمون را شامل می‌شود،

آیا می‌دانید، تفکر نقاد و در میان تارنماها مشمول ارزشیابی نمی‌شود؛

در صورت پرسش، داده‌های حافظه‌‌محور و موردنیاز ارائه شود؛

پیوست بودن جدول تناوبی در آزمون ضروری است؛

پیشنهاد موکد می‌شود پرسش‌هایی را طراحی کنید که مرتبط با زندگی و صنعت باشد و این پرسش‌ها حاوی اطلاعات و داده‌هایی درباره مفاهیم درسی موجود در کتاب می‌شد تا براساس آن، پرسش‌های مفهومی و با سطوح بالای ارزشیابی طرح کنید،

در محاسبات کمی و عددی معادله شیمیایی موازنه شده داده شود؛

رسم آرایش الکترونی فقط تا عنصر شمار 36 جدول تناوبی مجاز است؛

حفظ کردن نام ترکیب‌های آلی و نامگذاری آن‌ها اهداف آموزشی کتاب نیست و نباید در آزمون‌ها مورد ارزشیابی قرار بگیرد.

پیشنهاد می‌شود در ارزیابی‌های مستمر و پایانی، انتظارات عملکردی مورد توجه قرار گیرد. جدول زیر فهرستی از این انتظارات و سهم آن‌ها در این آزمون نشان می‌دهد.

7. مواد آموزشی موردنیاز برای تدریس کتاب

کتاب معلم نونگاشت و کتاب‌های معلم شیمی قبلی، فیلم‌های گردآوری و مونتاژ شده توسط گروه

8. توصیه به دبیران

به همکاران و دبیران گرامی توصیه می‌کنم که قبل از تدریس یک‌بار کتاب را به‌طور دقیق مطالعه کنند تا بتوانند رد خصوص موارد زیر به درستی اظهارنظر کنند:

اطلاع از محتوای حذف شده نسبت به کتاب‌های قبلی؛

اطلاع بر بخشی از محتواهای کتاب‌های قبلی که مرتبط با عنوان فصل است و نباید تدریس شود؛

آگاهی از رویکرد جدید کتاب در خصوص سازمان‌دهی محتوا و ترتیب و توالی مطالب؛

میزان قابل قبولی برای بسط و گسترش محتوای کتاب

اینکه محتوای اصلی در هر فصل کدام موضوعات‌اند؛

لزوم تقسیم هر فصل به واحدهای یادگیری معین و تدریس مطابق با زمان؛

ملاک قرار ندادن کتاب‌های کمک‌آموزشی موجود در بازار در آموزش محتوا و گسترش آن.

ضمناً امتحان این درس نهایی است و باید محتوای کتاب ملاک آموزش و ارزشیابی باشد.

نام کتاب: ریاضی 3 تجربی؛

کد کتاب: 112211؛

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری؛

پایه تحصیلی: دوازدهم؛

رشته تحصیلی: علوم تجربی؛

میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته؛

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. توسعه دانش ریاضی

2. پرورش تفکر ریاضی

3. توسعه درک دانش‌آموزان از کارکرد زیباشناختی و فرهنگی  ریاضی

2. رویکرد کتاب

1. دانش‌آموز‌محور بودن

2. تأکید بر ریاضیات واقعیت‌مدار و کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره

3. برقراری تعادل بین دانش مفهومی و دانش رویه‌ای دانش‌آموزان

4. سعی در برطرف کردن بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان

3. مفاهیم اساسی کتاب

 مفاهیم اساسی ارائه شده در این کتاب شامل موارد زیر است:

1. تکمیل مفهوم تابع، رسم و انتقال نمودار توابع

2. ترکیب تابع و وارون تابع

3. تناوب توابع و تابع تانژانت و معادلات مثلثاتی

4. تکمیل مفهوم حد

5. مفهوم مشتق و تابع مشتق، مشتق‌پذیری و کاربرد مشتق

6. هندسه: تفکر تجسمی، آشنایی با مقاطع مخروطی و دایره

7. احتمال

در این کتاب روند ارائه محتوا و نیز رابطه طولی و رابطه عمودی مفاهیم و ارتباط آن‌ها با محتوای کتاب‌های ریاضی سال‌های گذشته به شکل زیر است:

Ÿ فصل اول (تابع): در این فصل دانش‌آموزان سه درس را فرا می‌گیرند. درس اول: توابع چند جمله‌ای و توابع صعودی، نزولی را فرا می‌گیرند که در سال دهم و یازدهم نیز مقدمات این درس را داشته‌اند. درس دوم: ترکیب توابع بیان شده است که در ادامه اعمال جبری توابع در کتاب ریاضی 2 آورده شده و رسم نمودارهای مربوط به آن نیز با یادآوری مباحث سال قبل به‌طور کامل بیان شده است.

درس سوم: وارون تابع: در سال یازدهم وارون توابع خطی غیرثابت بیان شده بود که در کتاب ریاضی 3 وارون توابع رادیکالی، درجه دوم و درجه 3 با حدودی که در کتاب مشخص شده مدنظر است.

Ÿ فصل دوم (مثلثات): این فصل در دو درس آورده شده است. مقدمات مثلثات در سال دهم و یازدهم آورده شده است. درس اول در مورد تناوب توابع مثلثاتی و تابع تانژانت بوده و درس دوم نسبت‌های مثلثاتی زوایای دو برابر کمان و نیز معادلات مثلثاتی را بیان کرده است.

Ÿ فصل سوم (حد و مشتق): در این فصل ابتدا در درس اول مفهوم حد در ادامه مبحث حد کتاب ریاضی 2 تکمیل شده و در درس دوم مفهوم مشتق و تابع مشتق بیان شده است. در ادامه نیز در درس سوم نقاط مشتق‌ناپذیر بررسی شده است.

Ÿ فصل چهارم (کاربرد مشتق) : در این فصل که با درس اول در مورد آهنگ تغییرات آغاز شده است، سعی بر آن است تا کاربردهایی از تابع مشتق و مفهوم مشتق آورده شود. در ادامه در درس دوم اکسترمم‌های مطلق و نسبی معرفی شده است. همچنین در ادامه در درس سوم مبحث بهینه‌سازی آورده شده است.

Ÿ فصل پنجم (هندسه): در این فصل، در تکمیل مباحث هندسه سال‌های قبل، مبحث تفکر تجسمی و آشنایی با مقاطع مخروطی آورده شده است. همچنین با دایره نیز آشنایی نسبی پیدا می‌کند.

فصل ششم (احتمال): این فصل در مورد مبحث احتمال و تکمیل موضوعات سال‌های قبل آورده شده است.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

1. حل مسائل مربوط به توابع چند‌جمله‌ای، صعودی و نزولی، توابع مرکب، تبدیل نمودارهای توابع و وارون توابع

2. کاربرد مفهوم تناوب توابع مثلثاتی، شناخت تابع تانژانت، کار با نسبت‌های مثلثاتی زوایای دو برابر کمان و معادلات مثلثاتی

3. محاسبه حد بی‌نهایت و حد در بی‌نهایت توابع، آشنایی با مفهوم مشتق، درک ارتباط بین مشتق‌پذیری و پیوستگی، شناخت نقاط مشتق‌ناپذیر و به دست آوردن تابع مشتق

4. آشنایی با آهنگ تغییرات توابع، به‌دست آوردن اکسترمم‌های نسبی و مطلق توابع و آشنایی با حل مسائل بهینه‌سازی

5. آشنایی اجمالی با تفکر تجسمی، حل مسائل مربوط به بیضی و دایره

6. حل مسائل مربوطه به قانون احتمال کل

5. راهبردهای یاددهی‌ـ یادگیری کتاب

1. مسئله‌محور بودن

2. پرسش و پاسخ

3. استفاده از ریاضیات واقعیت‌محور برای یادگیری معنی‌دار

6. شیوه ارزشیابی کتاب

1. آزمون‌های کتبی

2. آزمون‌های عملکردی

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

بسته آموزشی کتاب شامل: 1. کتاب درسی دانش‌آموز،
2. کتاب راهنمای تدریس معلم، 3. لوح فشرده روش تدریس کتاب به صورت تصویری و 4. نرم‌افزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای

8. توصیه به دبیران

1. طراحی روش‌های تدریس براساس مشارکت و حضور فعال فراگیران در جریان یادگیری

2. استفاده از فرصت‌های ارائه شده در کتاب از جمله فعالیت‌ها برای کشف و دستیابی به مفاهیم جدید توسط خودفراگیران

3. ایجاد فضای گفتمان در کلاس درس

4. توجه به حدود و ثغور ارائه شده در محتوای کتاب در جریان یاددهی و ارزشیابی از فراگیران

نام کتاب: ریاضی و آمار 3

کد کتاب: 112212

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی

 میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. توسعه دانش ریاضی

2. پرورش تفکر ریاضی

3. توسعه درک دانش‌آموزان از کارکرد زیباشناختی و فرهنگی ریاضی

2. رویکرد کتاب

1. دانش‌آموزمحور بودن

2. تأکید بر ریاضیات واقعیت‌مدار و کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره

3. برقراری تعادل بین دانش مفهومی و دانش رویه‌ای دانش‌آموزان

4. سعی در برطرف کردن بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان

3. مفاهیم اساسی کتاب

مفاهیم اساسی ارائه شده در این کتاب شامل موارد زیر است:

1. ترکیبیات و تکنیک‌های شمارش

2. احتمال و جبر پیشامدها

3. چرخه آمار

4. دنباله و انواع دنباله‌ها

5. توان‌های گویا و ریشه nام

6. تابع‌نمایی

در این کتاب روند ارائه محتوا و نیز رابطه طولی و رابطه عمودی مفاهیم و ارتباط آن‌ها با محتوای کتاب‌های ریاضی سال‌های گذشته به شکل زیر است:

 فصل اول

در درس اول (ترکیبیّات)، مفاهیم شمارش همانند اصل جمع، اصل ضرب، تبدیل و ترکیب ارائه می‌شود. دانش‌آموزان در پایه‌های قبل با اصل جمع و ضرب به‌طور غیررسمی آشنا شده‌اند و اکنون در این پایه ضمن آشنایی رسمی با آن‌ها با مفهوم تبدیل و ترکیب برای اولین بار مواجه می‌شوند.

در درس دوم (احتمال)، دانش‌آموزان با مفهوم احتمال و جبر پیشامدها شامل اجتماع، اشتراک و تفاضل پیشامدها آشنا می‌شوند. آن‌ها در پایه‌های قبل، با مفهوم احتمال ریاضی و نحوه استفاده از آن در محاسبه احتمال پیشامدها آشنا شده‌اند و در این پایه ضمن مرور آن مفهوم با جبر پیشامدها شامل اجتماع، اشتراک و تفاضل، براساس مفهوم مجموعه و جبر مجموعه‌ها که در پایه نهم آموخته‌اند، آشنا می‌شوند.

در درس سوم (چرخه آمار)، دانش‌آموزان با چرخه آمار براساس مفاهیم آماری که در پایه‌های قبلی آموخته‌اند آشنا می‌شوند و چگونگی استفاده از آن برای حل مسائل آماری، برای آن‌ها تشریح می‌شود.

 فصل دوم

در درس اول (دنباله)، دانش‌آموزان با مفهوم دنباله به‌طور رسمی آشنا می‌شوند. دانش‌آموزان با مفهوم دنباله از طریق الگو و الگویابی از پایه اول ابتدایی تاکنون به‌طور غیررسمی مواجه شده‌اند که این آشنایی به‌طور رسمی در این پایه صورت می‌گیرد. در درس دوم این فصل (دنباله‌های حسابی)، دنباله حسابی به‌عنوان نوعی از دنباله‌ها برای اولین بار معرفی می‌شود و نحوه محاسبه مجموع جملات دنباله‌های حسابی ارائه می‌گردد.

 فصل سوم

درس اول این فصل (الگوهای  هندسی) براساس محتوای فصل قبل به معرفی دنباله هندسی، به‌عنوان نوع دیگری از دنباله، و نحوه محاسبه مجموع جملات دنباله هندسی می‌پردازد.

در درس دوم (توان‌های گویا و ریشه nام)، دانش‌آموزان با مفهوم توان‌های گویا آشنا می‌شوند. در پایه‌های قبل، دانش‌آموزان با مفهوم توان‌های صحیح اعداد و قوانین مربوط به آن و همچنین با مفهوم ریشه دوم و سوم اعداد و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا شده‌اند. در این پایه ابتدا آنچه دانش‌آموزان درخصوص این مفاهیم (توان و ریشه) یاد گرفته اند و مرور می‌شود، سپس دانش‌آموزان با مفهوم ریشه دوم، ریشه سوم و... اعداد و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا می‌شوند و بعد از آن، مفهوم توان‌های گویا و نحوه ارتباط آن با ریشه‌های اعداد را یاد می‌گیرند. هدف از ارائه این درس در این کتاب، علاوه بر معرفی مفاهیم مذکور، تأمین پیش‌نیازهای لازم برای درس بعد، که درخصوص تابع‌نمایی است، می‌باشد.

در درس سوم (تابع‌نمایی)، دانش‌آموزان در حالی با تابع‌نمایی، برای اولین بار، آشنا می‌شوند که در پایه‌های قبل با مفهوم تابع و انواع آن‌ها آشنا شده‌اند. همچنین دانش‌آموزان در ادامه این درس، یکی از مهم‌ترین کاربردهای تابع‌نمایی را در قالب حل مسائل رشد و زوال می‌بینند و با آن مواجه می‌شوند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

1. حل مسائل آماری

2. محاسبه مجموع جملات دنباله‌های حسابی و هندسی و مدل‌سازی واقعی براساس مفهوم دنباله و حل آن‌ها

3. مدل‌سازی مسائل رشد و زوال در موقعیت‌های واقعی و حل آن‌ها

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری

1. حل مسئله‌محور بودن

2. پرسش و پاسخ

3. پروژه‌محور بودن

6. شیوه ارزشیابی کتاب

1. آزمون‌های کتبی

2. آزمون‌های عملکردی

3. انجام پروژه

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

بسته آموزشی کتاب شامل: 1. کتاب درسی دانش‌آموز؛ 2. کتاب راهنمای تدریس معلم؛ 3. لوح فشرده روش تدریس کتاب به‌صورت تصویری و 4. نرم‌افزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای.

8. توصیه به دبیران

1. طراحی روش‌های تدریس را براساس مشارکت و حضور فعال فراگیران در جریان یادگیری انجام دهید.

2. از فرصت‌های ارائه شده در کتاب، از جمله فعالیت‌هایی برای کشف و دستیابی به مفاهیم جدید، خود دانش‌آموزان را به‌کار گیرید و از ارائه مستقیم مفاهیم به دانش‌آموزان خودداری کنید.

3. از فعالیت‌های گروهی در ایجاد و توسعه فضای گفتمان در کلاس درس استفاده کنید.

4. به حدود و ثغور ارائه شده در محتوای کتاب در جریان یاددهی و ارزشیابی از فراگیران توجه کنید.

نام کتاب: هندسه 3

کد کتاب: 112213

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ریاضی ـ  فیزیک

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. پرورش تفکر ریاضی

2. توسعه دانش ریاضی

3. توسعه درک دانش‌آموزان از کارکرد زیباشناختی و فرهنگی ریاضی

2. رویکرد کتاب

1. دانش‌آموزمحور بودن

2. تأکید بر ریاضیات واقعیت‌مدار و کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره

3. برقراری تعادل بین دانش مفهومی و دانش رویه‌ای دانش‌آموزان

4. سعی در برطرف کردن بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان

3. مفاهیم اساسی کتاب

موضوعات اساسی ارائه شده در این کتاب شامل موارد زیر است:

1. ماتریس و اعمال روی ماتریس‌ها

2. دترمینان و کاربردهای آن

3. مکان هندسی و آشنایی با مقاطع مخروطی

4. معرفی فضای سه‌بعدی

5. بردارها و اعمال روی بردارها در فضای سه‌بعدی

در این کتاب روند ارائه محتوا و همچنین رابطه طولی و رابطه عمودی مفاهیم و ارتباط آن‌ها با محتوای کتاب‌های ریاضی سال‌های گذشته به شکل زیر است:

 فصل اول

در درس اول (معرفی ماتریس و اعمال روی ماتریس‌ها) پس از معرفی ماتریس و اعمال جمع و ضرب عدد در ماتریس و ضرب ماتریس در ماتریس، ماتریس‌های متقارن و عمل ترانهاده نیز معرفی شده است.

در درس دوم (دترمینان و وارون ماتریس) دانش‌آموزان با روش محاسبه دترمینان ماتریس‌های 3 در 3 و 2 در 2 آشنا می‌شوند و نیز ماتریس وارون برای ماتریس‌های 2 در 2 و خواص آن‌ها معرفی می‌شود.

 فصل دوم

در درس اول (آشنایی با مقاطع مخروطی و مکان هندسی)، دانش‌آموزان با مفهوم مکان هندسی آشنا می‌شوند و چند مکان هندسی معروف را بررسی می‌کنند.

در درس دوم (دایره) پس از معرفی مقاطع مخروطی به‌صورت شهودی، دایره معرفی و به‌صورت تحلیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در درس سوم (بیضی و سهمی) بیضی به‌صورت یک مکان هندسی و به‌صورت غیرتحلیلی معرفی و بررسی می‌شود، سپس سهمی همچون دایره به شکل تحلیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 فصل سوم

درس اول این فصل (معرفی فضای سه‌بعدی) شامل معرفی فضای سه‌بعدی و طریقه مشخص کردن مختصات یک نقطه در این فضا بوده و سپس به معرفی بردارها در فضای سه‌بعدی می‌پردازد.

در درس دوم (ضرب داخلی و خارجی در بردارها)، دانش‌آموزان با اعمال روی بردارها، خواص و کاربردهای آن‌ها آشنا می‌شوند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

1. حل مسائل هندسی و تقویت تجسم هندسی در فضای سه‌بعدی

2. کاربرد دترمینان در محاسبه مساحت و حجم

3. مدل‌سازی مسائل مربوط به خواص مقاطع مخروطی در موقعیت‌های واقعی و حل آن‌ها

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

1. حل مسئله‌محور بودن

2. پرسش و پاسخ

6. شیوه ارزشیابی کتاب

1. آزمون‌های کتبی

2. آزمون‌های عملکردی

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

بسته آموزشی کتاب شامل: 1. کتاب درسی دانش‌آموز؛
2. کتاب راهنمای تدریس معلم؛ 3. لوح فشرده روش تدریس کتاب به‌صورت تصویری و 4. نرم‌افزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای

8. توصیه به دبیران

1. طراحی روش‌های تدریس براساس مشارکت و حضور فعال فراگیران در جریان یادگیری

2. استفاده از فرصت‌های ارائه شده در کتاب از جمله فعالیت‌ها برای کشف و دستیابی به مفاهیم جدید توسط خود فراگیران و اجتناب از ارائه مستقیم مفاهیم به دانش‌آموزان

3. استفاده از فعالیت‌های گروهی و ایجاد و توسعه فضای گفتمان در کلاس درس

4. توجه به حدود و ثغور ارائه شده در محتوای کتاب در جریان یاددهی و ارزشیابی از فراگیران

نام کتاب: حسابان 2

کد کتاب: 112214

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ریاضی و فیزیک

میزان ساعت تدریس: 3 ساعت در هفته؛

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. توسعه دانش ریاضی

2. پرورش تفکر ریاضی

3. توسعه درک دانش‌آموزان از کارکرد زیباشناختی و فرهنگی  ریاضی

2. رویکرد کتاب

1. دانش‌آموز‌محور بودن

2. تأکید بر ریاضیات واقعیت‌مدار و کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره

3. برقراری تعادل بین دانش مفهومی و دانش رویه‌ای دانش‌آموزان

4. سعی در برطرف کردن بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان

3. مفاهیم اساسی کتاب

موضوعات و مفاهیم اساسی ارائه شده در این کتاب شامل موارد ذیل است:

1. تکمیل مفهوم تابع، رسم و انتقال نمودار توابع

2. تناوب توابع و تابع تانژانت، نسبت‌های مثلثاتی مجموع و تفاضل دو زاویه و معادلات مثلثاتی

3. تکمیل مفهوم حد

4. مفهوم مشتق و تابع مشتق، مشتق‌پذیری و کاربرد مشتق

در این کتاب روند ارائه محتوا و نیز رابطه طولی و رابطه عمودی مفاهیم و ارتباط آن‌ها با محتوای کتاب‌های ریاضی سال‌های گذشته به شکل زیر است:

• فصل اول (تابع): در این فصل دانش‌آموزان توابع چند‌جمله‌ای و توابع صعودی و نزولی را که در سال دهم و یازدهم نیز مقدمات آن را خوانده‌اند فرا می‌گیرند. همچنین تابع درجه سوم و انتقال نمودار آن نیز را یاد می‌گیرند.

• فصل دوم (مثلثات): این فصل در دو درس آورده شده است. مقدمات مثلثات در سال دهم و یازدهم آورده شده است. درس اول در مورد تناوب توابع مثلثاتی و تابع تانژانت بوده و درس دوم نسبت‌های مثلثاتی مجموع و تفاضل دو زاویه و نیز معادلات مثلثاتی را بیان کرده است.

• فصل سوم (حدّ بی‌نهایت و حدّ در بی‌نهایت): در این فصل مفهوم حدّ در ادامه مبحث حدّ در کتاب حسابان 1، تکمیل و به مفهوم حدّ در بی‌نهایت و حدّ بی‌نهایت پرداخته شده است.

• فصل چهارم (مشتق): در این فصل مفهوم مشتق و تابع بیان شده است. در ادامه نیز مفهوم نقاط مشتق‌ناپذیر بررسی شده است.

• فصل پنجم (کاربرد مشتق): در این فصل که با درس اول در مورد آهنگ تغییرات آغاز شده است، سعی بر آن است تا کاربردهایی از تابع مشتق و مفهوم مشتق آورده شود. در ادامه در درس دوم اکسترمم‌های مطلق و نسبی معرفی شده است. همچنین در ادامه در درس سوم رسم نمودار توابع بیان شده است.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

1. حل مسائل مربوط به توابع چند‌جمله‌ای، صعودی، نزولی، تبدیل نمودار توابع

2. کاربرد مفهوم تناوب توابع مثلثاتی، شناخت تابع تانژانت، کار با نسبت‌های مثلثاتی مجموع و تفاضل دو زاویه و معادلات مثلثاتی

3. محاسبه حدّ بی‌نهایت و حدّ در بی‌نهایت توابع

4. آشنایی با مفهوم مشتق، درک ارتباط بین مشتق‌پذیری و پیوستگی، شناخت نقاط مشتق‌ناپذیر و به‌دست آوردن تابع مشتق

5. آشنایی با آهنگ تغییرات توابع، به‌دست آوردن اکسترمم‌های نسبی و مطلق توابع و آشنایی با رسم نمودار توابع

5. راهبردهای یاددهی‌ـ یادگیری کتاب

1. مسئله‌محور بودن

2. پرسش و پاسخ

3. استفاده از ریاضیات واقعیت‌محور برای یادگیری معنی‌دار

6. شیوه ارزشیابی کتاب

1. آزمون‌های کتبی

2. آزمون‌های عملکردی

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

بسته آموزشی کتاب شامل: 1. کتاب درسی دانش‌آموز،
2. کتاب راهنمای تدریس معلم، 3. لوح فشرده روش تدریس کتاب به صورت تصویری و 4. نرم‌افزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای

8. توصیه به دبیران

1. طراحی روش‌های تدریس را براساس مشارکت و حضور فعال فراگیران در جریان یادگیری انجام دهید.

2. در استفاده از فرصت‌های ارائه شده در کتاب، از جمله فعالیت‌ها برای کشف و دستیابی به مفاهیم جدید، خود دانش‌آموزان را به‌کار گیرید.

3. به ایجاد فضای گفتمان در کلاس درس اهمیت دهید.

4. به حدود و ثغور ارائه شده در محتوای کتاب در جریان یاددهی و ارزشیابی از فراگیران توجه خاص داشته باشید.

نام کتاب: ریاضیات گسسته

کد کتاب: 112215

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ریاضی‌ـ فیزیک

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. توسعه دانش ریاضی

2. پرورش تفکر ریاضی

3. توسعه درک دانش‌آموزان از کارکرد زیباشناختی و فرهنگی ریاضی

2. رویکرد کتاب

1. دانش‌آموز‌محور بودن

2. تأکید بر ریاضیات واقعیت‌مدار و کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره

3. برقراری تعادل بین دانش مفهومی و دانش رویه‌ای دانش‌آموزان

4. سعی در برطرف کردن بدفهمی‌های رایج دانش‌آموزان

3. مفاهیم اساسی کتاب

 مفاهیم اساسی ارائه شده در این کتاب شامل موارد زیر  است:

1. استدلال و نظریه اعداد

2. ترکیبیات و تکنیک‌های شمارش

3. گراف و مدل‌سازی و کاربردها

در این کتاب روند ارائه محتوا و همچنین رابطه طولی و رابطه عمودی مفاهیم و ارتباط آن‌ها با محتوای کتاب‌های ریاضی سال‌های گذشته به شکل زیر است:

Ÿ فصل اول (نظریه اعداد و استدلال): در این فصل دانش‌آموزان با مفاهیمی از نظریه اعداد چون هم‌نهشتی، عاد کردن و چگونگی حل معادله سیّاله آشنا می‌شوند. همچنین مباحثی در استدلال را فرا می‌گیرند که در ریاضیات و نیز در زندگی واقعی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

Ÿ فصل دوم (ترکیبیات): دانش‌آموزان با مباحثی چون اصل ضرب و اصل جمع و ترکیب و تبدیل آشنایی دارند. در این فصل ضمن توسعه کاربردهای مفاهیم مذکور به بیان مفاهیم کاربردی نظیر مربع‌های لاتین و بیان کاربردهای گوناگون آن‌ها از جمله در برنامه‌ریزی پرداخته شده است. در ادامه این فصل مفاهیمی چون اصل لانه کبوتری و اصل شمول و عدم شمول و حل مسائل توسط آن‌ها مطرح خواهد شد.

Ÿ فصل سوم: در این فصل ابتدا مفهوم گراف مطرح شده است. در ادامه خواصی از گراف‌ها و نهایتاً مدل‌سازی مسائل زندگی واقعی با گراف‌ها و حل این مسائل مدنظر قرار گرفته است. در برخی مسائل در این فصل سعی شده به‌جای مطرح کردن یک مسئله ریاضی، مسئله‌ای از زندگی واقعی مطرح گردد و دانش‌آموزان با آموخته‌های خود از مدل‌سازی آن‌را به مسئله ریاضی تبدیل کرده و پس از حل راه‌حل مناسبی برای آن ارائه دهند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

1. حل مسائل شمارشی

2. مدل‌سازی با گراف‌ها و حل مسائل زندگی واقعی

3. حل مسائل ریاضی با استفاده از خواص اعداد

4. حل مسائل زندگی واقعی با استفاده از خواص مربع‌های لاتین

5. راهبردهای یاددهی‌ـ یادگیری کتاب

1. مسئله‌محور بودن

2. پرسش و پاسخ

3. استفاده از ریاضیات واقعیت‌محور برای یادگیری معنی‌دار

6. شیوه ارزشیابی کتاب

1. آزمون‌های کتبی

2. آزمون‌های عملکردی

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

بسته آموزشی کتاب شامل: 1. کتاب درسی دانش‌آموز،
2. کتاب راهنمای تدریس معلم، 3. لوح فشرده روش تدریس کتاب به صورت تصویری و 4. نرم‌افزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای

8. توصیه به دبیران

1. طراحی روش‌های تدریس  براساس مشارکت و حضور فعال فراگیران در جریان یادگیری

2.  استفاده از فرصت‌های ارائه شده در کتاب از جمله فعالیت‌ها برای کشف و دستیابی به مفاهیم جدید توسط خودفراگیران

3. به ایجاد فضای گفتمان در کلاس درس

4. توجه به حدود و ثغور ارائه شده در محتوای کتاب در جریان یاددهی و ارزشیابی از فراگیران

نام کتاب: زیست‌شناسی

کد کتاب: 112216

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: علوم تجربی

میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

دانش‌آموز باید بتواند:

1.  با کشف و درک مفاهیم، الگوها و روابط حاکم بر پدیده‌های طبیعی (آیات الهی)، مسائل واقعی زندگی را بررسی کند و با به‌کارگیر معیارهای علمی برای آن‌ها راه‌حل‌هایی ارائه دهد (مستقیم از ساحت علمی فناورانه)

2. با ارزشیابی روش به‌کارگیری قوانین و اصول علمی در تولید محصولات و فرایندهای مورد استفاده در زندگی، ایده‌هایی مبتنی بر معیارهای ارزشی برای بهبود این فرایندها و محصولات ارائه کند (مستقیم از ساحت علمی فناورانه)

3. با مطالعه ایده‌ها و یافته‌های علمی ـ فناورانه در سطح ملی و بین‌المللی، یافته‌های خود را طی فرایندی مشارکتی با رعایت اخلاق علمی ارائه کند (مستقیم از ساحت علمی فناورانه)

4. عوامل تأثیرگذار بر سلامت و توانایی جسمانی و روانی خود را شناسایی کند و با راهکارهایی آن را ارتقا دهد و الگوی رفتاری خود را بهبود بخشد (پشتیبان، از ساحت زیست‌بدنی)

5. با مطالعه و یادگیری درباره پدیده‌ها/ موضوعات/ آثار و... هنری، سواد هنری خود را توسعه دهد (پشتیبان از ساحت هنری)

6. عوامل تأثیرگذار بر سلامت و توانایی جسمانی و روانی خود را شناسایی کند و با به‌کارگیری راهبردهای زندگی سالم، به الگوی رفتاری پایدار دست یابد (مستقیم از ساحت زیست‌بدنی)

7. با مشارکت در فعالیت‌ها/ طرح‌های سالم‌سازی سبک زندگی/ محیط‌زیست/ تفریحات سالم/ عام‌المنفعه مسئولیت‌هایش را در قبال سلامت خود، خانواده و جامعه انجام دهد و میزان تأثیرگذاری آن را ارزیابی کند (پشتیبان از ساحت زیست‌بدنی)

8. با مطالعه عوامل تأثیرگذار بر نظام‌های زیست‌محیطی، روش‌هایی را برای اصلاح سبک زندگی انتخاب کند و برای حفظ و بهبود این نظام‌ها در جامعه محلی، ملی و جهانی پیشنهادیی را ارائه دهد (پشتیبان از ساحت زیستی بدنی)

9. با تحلیل سازوکارهای تأثیرگذار در عرصه اشتغال، موقعیت‌های ممکن برای کسب‌وکار خود در آینده را پیش‌بینی کند و برای ورود سازنده و فعال به این عرصه برنامه‌ریزی نماید (پشتیبان از ساحت اقتصادی)

10. رخدادهای جامعه (محلی، ملی، جهانی) را براساس شاخص‌های جامعه اسلامی (هنجارهای رفتار دینی مثل عدالت‌خواهی، توحیدمحوری، تعاون و احسان) بررسی کند و تأثیر این شاخص‌ها را در بهبود وضع/ روابط جامعه تحلیل و پیش‌بینی نماید (پشتیبان از ساحت اعتقادی، عبادی و اخلاقی)

شایستگی‌ها و اهداف حوزه‌های تربیت و یادگیری

1. نظام‌مندی طبیعت را براساس درک و تحلیل مفاهیم، الگوها و روابط بین پدیده‌های طبیعی کشف و گزارش می‌کند و نتایج آن را برای حل مسائل حال و آینده در ابعاد فردی و اجتماعی در قالب ایده یا ابزار ارائه می‌دهد/ به‌کار می‌گیرد (مستقیم).

2. با ارزیابی رفتارهای متفاوت در ارتباط با خود و دیگران در موقعیت‌های گوناگون زندگی، رفتارهای سالم را انتخاب کند/ گزارش کند/ به‌کار گیرد (مستقیم)

3. با درک ماهیت، روش و فرایند علم تجربی، امکان به‌کارگیری این علم را در حل مسائل واقعی زندگی (حال و آینده)، تحلیل و محدودیت‌ها و توانمندی‌های علوم تجربی را در حل این مسائل گزارش کند (مستقیم)

4. با استفاده از منابع علمی معتبر و بهره‌گیری از علم تجربی، ایده‌هایی را، مبتنی بر تجارب شخصی، برای مشارکت در فعالیت‌های علمی ارائه دهد و در این فعالیت‌ها با حفظ ارزش‌ها و اخلاق علمی مشارکت کند (مستقیم)

2. رویکرد کتاب

رویکرد سازماندهی محتوا زمینه‌محور، تماتیک و زیست‌فناورانه است. در این سازماندهی اصالت آموزش با موضوعات تخصصی نیست بلکه اصالت با موقعیت‌ها و زمینه‌های زندگی است که در آن می‌توان یادگیری را معنادارتر و جذاب‌تر نمود. البته از نظر متن، محتوا تصویر محور است و بر همین اساس تصویرها، نمودارها و شکل‌های گوناگونی برای تسهیل آموزش انتخاب شده است.

3. مفاهیم اساسی کتاب

زمینه اصلی در این سال تغییر، پایداری و زمان است. در این ارتباط سازوکارهای مولکولی در ارتباط با کسب ماده و انرژی، سازوکارهای انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر، و سازوکارهای تغییر گونه‌ها در گذر زمان مطالعه می‌شوند.

4. فصول و گفتارهای کتاب

محتوای این کتاب در 8 فصل و 23 گفتار، در قالب متن، تصویر و فعالیت به شرح زیر، سازماندهی شده است:

فصل 1. مولکول‌های اطلاعاتی

1. نوکلئیک‌‌اسیدها

2. همانندسازی دِنا

3. پروتئین‌ها

فصل 2. جریان اطلاعات در یاخته (از ژن تا پروتئین)

1. رونویسی ترجمه

2. به سوی پروتئین

3. تنظیم بیان ژن

فصل 3. جریان اطلاعات در نسل‌ها

1. مفاهیم پایه (صفت، آلل، روابط بین‌الل‌ها و...)

2. انواع صفات (صفات چنداللی، صفات چند ژنی، صفات وابسته به جنس)

فصل 4. تغییر در اطلاعات وراثتی

1. جهش و انواع آن

2. تغییر در جمهیت‌ها

3. تغییر در گونه‌ها

فصل 5. تأمین انرژی در یاخته

1. تنفس یاخته‌ای

2. اکسایش بیشتر

3. زیستن مستقل از اکسیژن

فصل 6. تأمین انرژی برای ساختن مواد آلی

1. فتوسنتز

2. واکنش‌های فتوسنتزی

3. فتوسنتز در شرایط دشوار

فصل 7. فناوری‌های نوین زیستی

1. اصول پایه زیست‌فناوری

2. فناوری مهندسی پروتئین و بافت

3. کاربردهای زیست‌فناوری

فصل 8. رفتارهای جانوران

1. اساس رفتار

2. انتخاب طبعی و رفتار

3. ارتباط و زندگی گروهی

5. مهارت‌های اساسی کتاب

مهارت اساسی: به‌کارگیری روش علمی

دانش‌آموز:

 می‌تواند پژوهشی را طراحی کند و با به‌کارگیری روش علمی آن را اجرا نماید و براساس نتایج به دست آمده، راه‌حلی برای مسئله مورد پژوهش پیشنهاد کند.

 نمونه‌هایی از یافته‌های علمی را گزارش/ تحلیل کند که به تغییر فرضیه‌های قبلی انجامیده است.

 نسبت به یافته‌ها و تصمیم‌های مبتنی بر علم که بر زندگی (خود، دیگران و محیط) تأثیرگذار است براساس اصول اخلاقی قضاوت کند.

خرده‌مهارت‌ها: حل مسئله، طراحی آزمایش، مشاهده، گزارش، اندازه‌گیری

6. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

در این رابطه موارد زیر که برگرفته از اسناد بالادستی است مد نظر گروه زیست‌شناسی نیز هست:

1. امکان درک و تفسیر پدیده‌ها، وقایع و روابط را در موقعیت‌های واقعی زندگی تدارک ببیند، به گونه‌ای که شرایط را برای درک و تصمیم‌گیری در مورد مسائلی که دانش‌آموزان در موقعیت‌های مختلف با آن مواجه می‌شوند با رعایت نظام معیار اسلامی فراهم کند.

2. انگیزه دانش‌آموزان را از طریق کاوشگری در تلاش مداوم برای یافتن پاسخ پرسش‌هایی درباره پدیده‌ها، وقایع و روابط آن‌ها شکوفا و تقویت کند.

3. امکان درک و تفسیر قوانین کلی حاکم بر هستی و رابطه‌های علت و معلولی یا وابستگی پدیده‌ها را همراه با افزایش بصیرت در دانش‌آموزان فراهم کند.

4. فرصت‌هایی را تدارک ببیند که شایستگی‌های کسب شده در فواصل زمانی توسط دانش‌آموز مرور شود و تصمیماتی برای تعدیل، بازنگری یا ادامه مسیر یادگیری توسط او اتخاذ گردد.

5. فرصت لازم برای پیوند نظر و علم، تلفیق دانش و تجربیات پیشین با یادگیری‌های جدید را به‌صورت یکپارچه و معنادار جهت تحقق ظرفیت‌های وجودی دانش‌آموزان و توسعه شایستگی‌ها فراهم کند.

6. با بهره‌گیری فزون‌تر از روش‌های فعال، خلاق و تعالی‌بخش و با سازمان‌دهی نوآورانه و خلاق، فرآیند جمع‌آوری و انباشت حقایق، زمینه تولید علم و معرفت را فراهم نماید.

7. صرفاً به انتقال دانش محدود نشده، بلکه زمینه تولید علم از سوی دانش‌آموزان را با تأکید بر مشارکت آنان در مفهوم تدارک ببیند.

8. زمینه تعامل مؤثر دانش‌آموزان را با معلم، همسالان و انواع محیط‌های یادگیری فراهم کند.

9. زمینه بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های نوین آموزشی را فراهم نماید و استفاده از آن‌ها را با نگاه تقویتی و تکمیلی (نه نگاه جایگزینی و واگذاری) دنبال کند.

7. شیوه ارزشیابی کتاب

از آنجایی که ارزشیابی از درس مرحله‌ای از مراحل آموزش و یادگیری است روش‌های ارزشیابی پیشنهادی زیر که توسط بیشتر معلمان در کلاس نیز اجرا می‌شود می‌تواند در ارزشیابی آنچه که دانش‌آموزان در هر جلسه و کل جلسات درس در طول سال یاد گرفته‌اند مفید واقع شود.

الف. ارائه آموخته‌ها و گزارش فعالیت‌ها

دانش‌آموزان، با برنامه‌ریزی معلم، می‌توانند بعضی آموخته‌های خود یا نتایج انجام فعالیت‌های کتاب را که قرار است گزارش آن را تهیه کنند به صورت‌های مختلف، از جمله به‌صورت سمینار، پرده‌نگار، پوستر، روزنامه‌دیواری یا مقاله در کلاس ارائه دهند. معلم با در نظر گرفتن موارد مختلف ارزیابی خود را از ارائه دانش‌آموز به‌صورت فهرست وارسی تهیه کرده و جمع‌بندی آن را در دفتر ثبت نمرات وارد می‌کند.

ب. مشاهده کارهای عملی دانش‌آموزان

در حین برگزاری آزمایشگاه یا انجام فعالیت‌ها به‌صورت فردی یا گروهی ضمن در نظر داشتن میزان فعالیت دانش‌آموزان، چک‌لیست‌هایی نیز تهیه می‌شود که در حین برگزاری آزمایش و پس از آن پر شده و مطابق آن‌ها نمراتی به دانش‌آموز تعلق می‌گیرد که در دفتر ثبت نمرات ثبت می‌شود.

ت. پرسش کلاسی

در هر جلسه بخشی از وقت کلاس به پرسش اختصاص داده شود و در آن از مباحث تدریس شده یا ارائه شده توسط دانش‌آموزان در جلسه گذشته سؤالاتی به‌صورت شفاهی از تعدادی از دانش‌آموزان پرسیده شود. با توجه به پاسخ و میزان آمادگی و آشنایی دانش‌آموز، نمره‌ای به آن داده می‌شود که توسط معلم در دفتر ثبت نمرات ثبت می‌شود.

ث. کوئیز

بدون اطلاع قبلی دانش‌آموزان، می‌توان آزمون کتبی کوتاهی (کوئیز) برگزار کرد که در آن به دو یا سه سؤال مطرح شده، پاسخ دهند. نمره کسب شده در این کوئیزها نیز در دفتر ثبت نمرات ثبت می‌گردد.

ج. آزمون پایان فصل

پس از اتمام هر یک از فصل‌های کتاب با هماهنگی دانش‌آموزان می‌توان از آن فصل امتحان گرفت. امتحان به‌صورت کتبی و در مدت زمانی مشخص برگزار و نمره آن در دفتر ثبت می‌شود.

ح. نمره مستمر دانش‌آموزان

با جمع‌بندی نمرات شفاهی، کوئیزها، امتحان پایان فصل، مشاهده کار عملی، ارائه دانش‌آموز و...، همراه با نظر دبیر در مورد دانش‌آموز که در طول سال تحصیلی به دست آمده است، نمره‌ای به‌عنوان نمره مستمر اول و دوم در کارنامه ثبت می‌شود که حداکثر آن 20 نمره است.

خ. امتحان میان‌سال و پایان سال

مطابق با بارم‌بندی پیشنهادی دفتر، از بخش‌هایی از کتاب، آزمونی 20 نمره‌ای و طبق برنامه و زمان مشخص شده اجرا می‌شود. پس از تصحیح اوراق، نمره کسب شده دانش‌آموز به‌عنوان نمره میان‌سال و پایان سال در کارنامه‌اش ثبت می‌شود.

د. جمع‌بندی ارزشیابی در کارنامه دانش‌آموز

با توجه به دستورالعمل معاونت آموزش دوره دوم متوسطه مبنی بر اعمال ضرایب (1ـ2ـ1ـ4) به ترتیب برای مستمر اول ـ آزمون نیم‌سال ـ مستمر دوم و آزمون پایان سال، نمرات مختلف ثبت شده توسط دبیر برای هر دانش‌آموز، در این ضرایب ضرب و سپس تقسیم بر 8 می‌شود. اگر حاصل این تقیسم نمره 10 باشد دانش‌آموز در این درس قبول محسوب می‌شود.

8. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

ـ کتاب راهنمای معلم

ـ کتاب کار دانش‌آموز

ـ نرم‌افزار آموزش معلمان بر فراز آسمان

ـ محتوای پشتیبان تحت وب در سایت گروه زیست‌شناسی

9. توصیه به دبیران

به شما همکاران و دبیران گرامی توصیه می‌کنیم که قبل از تدریس کتاب یک بار آن را به‌طور دقیق مطالعه کنید، به گونه‌ای که بتوانند به سؤال‌های زیر به درستی پاسخ دهید:

ـ محتواهای حذف شده نسبت به کتاب‌های قبلی کدام است؟

ـ چه بخشی از محتواهای کتاب‌های قبلی که مرتبط با عنوان فصل است، نباید تدریس شود؟

ـ رویکرد جدید کتاب درخصوص سازماندهی محتوا و ترتیب و توالی مطالب چیست؟

ـ تا چه میزان باید محتوای کتاب را بسط و گسترش داد؟

ـ محتوای اصلی در هر فصل کدام موضوعات هستند؟

در ضمن توصیه می‌شود:

هر فصل را به واحدهای یادگیری معینی تقسیم کنید و مطابق با زمان پیش بروید؛ همچنین کتاب‌های کمک‌آموزشی موجود در بازار را ملاک آموزش محتوا و گسترش آن قرار ندهید، زیرا محتوای کتاب درسی است که مبنای آزمون‌ها قرار می‌گیرد نه کتاب‌ها و آزمون‌های غیراستاندارد که مؤسسات دیگر پیشنهاد می‌کنند. امتحان این درس نهایی است و باید محتوای کتاب ملاک آموزش و ارزشیابی قرار گیرد.

نام کتاب: جغرافیا 3

 کد کتاب: 112218

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه‌ تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی

 میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

 با مطالعه عوامل متغیر تأثیرگذار بر محیط زندگی، پیشنهادهایی برای حفظ و بهبود این عوامل در جامعه محلی، ملی و جهانی ارائه می‌إهد.

همراه با ارزیابی روش به‌کارگیری قوانین و اصول علمی در ایجاد محیطی بهتر برای زندگی، ایده‌هایی را مبتنی بر معیارهای ارزشی برای بهبود آن‌ها ارائه می‌کند.

2. رویکرد کتاب

دانش‌آموز باید بداند:

1. با استفاده از مهارت‌های کاوشگری، مسائل و چالش‌های اجتماعی را در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی نقد و بررسی کند و راه‌حل‌هایی را پیشنهاد نماید.

2. با ارزیابی الگوهای فضایی نظام‌های طبیعی و انسانی، در سطوح محلی و جهانی، شیوه‌هایی را برای مدیریت منابع و ایجاد تعادل میان فعالیت‌های انسانی و اقتصادی تا پایداری محیط ارائه کند و در زندگی خود به‌کار بندد.

3. مفاهیم اساسی کتاب

ـ روابط انسان و محیط

ـ پراکندگی

ـ رابطه متقابل انسان و محیط

بر این اساس محتوای کتاب مشتمل است بر فصول ششگانه زیر:

فصل اول: جغرافیای سکونتگاه‌ها

درس اول: روستا و شهر

درس دوم: مدیریت پایدار نواحی روستایی و شهری

مهارت‌های جغرافیای (1)، نقشه‌خوانی (نقشه کاربری اراضی و مکان‌یابی) و استفاده از GIS در مطالعات مدیریت مناطق روستایی و شهری

فصل دوم: جغرافیای حمل‌ونقل

درس سوم: ویژگی‌ها و انواع شیوه‌های حمل‌ونقل

درس چهارم: مدیرت حمل‌ونقل

مهارت‌های جغرافیای (2)، سامانه موقیت یابی جهانی (GPS)، طول و عرض جغرافیایی و اختلاف ساعت در مدیریت حمل‌ونقل

فصل سوم: مخاطرات طبیعی

درس پنجم: انواع و ویژگی‌های مخاطرات طبیعی

درس ششم: مدیریت مخاطرات طبیعی

مهارت‌های جغرافیای (3)، استفاده از سنجش از دور، عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای در مدیریت مخاطرات طبیعی

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ کاوشگری در موضوعات مربوط به انسان و محیط

ـ استفاده از ابزارها و فناوری‌های جغرافیایی به منظور دریافت و تفسیر اطلاعات (GIS سنجش از دور و GPS، مهارت محاسبه اختلاف ساعت جهانی و خط روز گردان)

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

شناخت و آشنایی با محیط محلی، منطقه‌ای، ملی و جهانی، توجه بیشتر به محیط پیرامون خود، نقد مسئولانه کاستی‌ها و مشکلات محیط زندگی، برخورد مسئولانه با محیط، استفاده از مهارت‌های جغرافیایی در زندگی روزمره، توجه بیشتر به تنوع و تفاوت‌های مکانی و اندیشیدن به آن‌ها

6. شیوه ارزشیابی کتاب

در آزمون‌های کتبی کلاسی و پایانی هرگونه سؤال از بخش‌های «بیشتر بدانیم» و «مطالعه برای انجام فعالیت» و همچنین زیرنویس عکس‌ها و نقشه‌ها ممنوع است. باید کسب اطلاعات جدید و نقد و بررسی مطالب کتاب هدف اصلی باشد نه فقط برگزاری آزمون.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

کتاب راهنمای معلم (الزامی) محتوای دوره آموزشی حضوری و الکترونیک برای معلمان

8. توصیه به دبیران

انجام فعالیت‌های ویژه دانش‌آموزان و ارائه توسط آنان به‌عنوان ضلع سوم یادگیری مطلوب مد نظر است. فعالیت‌های مربوط به نقشه ها فقط در محدوده مهارت‌های جغرافیایی انجام بگیرد و در آزمون‌ها مطرح نگردد. ایجاد جوی مناسب برای بحث و گفت‌وگو بین دانش‌آموزان در مورد مطالب مطرح شده در کتاب نیز از نکاتی است که باید به آن توجه شود.

نام کتاب: تاریخ 3

کد کتاب: 112219

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی: ادبیات و علوم‌انسانی

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

کتاب تاریخ3 پایه دوازدهم دانش‌آموزان را با سه حوزه از مباحث تاریخی آشنا می‌کند:

1. شناخت منابع تاریخی دوره معاصر

2. تغییر و تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فکری و فرهنگی ایران معاصر

3. تغییر و تحولات جهان معاصر به‌ویژه غرب و آمریکا و تأثیرات آن بر ایران

در حوزه تاریخ ایران، دانش‌آموزان با یک دوره نسبتاً جامع از تغییر و تحولات و نیز علل عقب‌ماندگی ایران، نقش عوامل داخلی و خارجی و سرفصل‌های تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر ایران نظیر انقلاب مشروطه، اشغال ایران در شهریور 1320، کودتای 28 مرداد، نهضت امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی آشنا خواهند شد.

2. رویکرد کتاب

رویکرد حاکم بر کتاب رویکردی تلفیقی است که در آن در کنار تغییر و تحولات سیاسی و نظامی به وضعیت فکری، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز توجه شده است.

3. مفاهیم اساسی کتاب

با مطالعه این کتاب، دانش‌آموزان با دوره‌ای نسبتاً کامل از تاریخ ایران و جهان پایان حکومت صفوی تا پایان دفاع مقدس و نیز با منابع تاریخی آشنا می‌شوند. کتاب شرایطی را فراهم می‌کند که دانش‌آموزان با زمینه‌های شکل‌گیری نهضت‌های ادبی و تغییر و تحولات فکری و فرهنگی که در دیگر مواد درسی به آن توجه شده است، نیز آشنا شوند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

دانش‌آموزان با مطالعه این کتاب این قابلیت‌ها را کسب خواهند کرد:

1. می‌توانند با استفاده از منابعی که در کتاب با آن‌ها آشنا خواهند شد، پژوهش‌‌هایی ساده و متکی بر منابع را درباره تاریخ ایران انجام دهند.

2. می‌توانند با استفاده از متن هر درس و شواهد و مدارکی که به تناسب موضوع در کتاب گنجانده شده، تغییر و تحولات سیاسی، نگرش‌ها و اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران را بررسی و تجزیه و تحلیل کنند.

3. می‌توانند به‌صورت ساده منابع تاریخی را معرفی و نقد کنند.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

محتوای کتاب امکان به کارگرفتن انواع روش‌های تدریس را برای معلمان فراهم کرده است. پیشنهاد این است که در تدریس این کتاب از یک روش واحد استفاده نشود، بلکه از انواع روش‌های تدریس استفاده شود و معلمان به‌ویژه از سخنرانی‌های یک‌طرفه پرهیز کنند. در تدریس این کتاب می‌توان از روش سخنرانی و انواع روش‌های فعال نظیر پرسش و پاسخ، کاوشگری، نمایش فیلم و عکس و تشریح و توضیح نمودارها  و تصاویر استفاده کرد.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

ارزشیابی ابزاری برای تکمیل امر آموزش است. استفاده از آزمون‌ تشخیصی در ابتدای هر جلسه و به‌ویژه در جلسات اول سال تحصیلی، ضروری است تا از این طریق آموخته‌های پیشین سنجیده شود. استفاده از آزمون‌های مستمر به شکل‌های مختلف شفاهی، کتبی، تهیه گزارش و قطعات ویدئویی و عکس به تعمیق یادگیری کمک می‌کند. در آزمون‌های پایانی ضمن توجه به بودجه‌بندی و بارم‌بندی مصوب، از انواع پرسش‌ها استفاده شود. در سؤالات تشریحی، شفاهی و کتبی به تشریح علل و عوامل، زمینه‌‌ها و پیامدهای حوادث و تحولات اهمیت داده شود.

7. مواد آموزشی موردنیاز برای تدریس کتاب

کتاب‌های مرتبط با شناخت منابع تاریخی، تعدادی منبع تاریخی مربوط به دوره معاصر، اسناد تاریخی، نقشه‌های تاریخی و جغرافیایی، رایانه و تخته هوشمند با قابلیت دریافت و پخش تصاویر و قطعات ویدئویی، تصاویر و قطعات ویدئویی مرتبط با موضوعات درس

8. توصیه‌ای به دبیران

در آزمون‌های تشخیصی به پیش‌آموخته‌های دانش‌آموزان توجه کنید و حتی‌المقدور پیش از ورود به هر مبحث، پیش‌نیازهای آن مبحث را طرح و اشکالات دانش‌آموزان را رفع کنید. در تدریس این کتاب از روش‌های متنوع و به‌صورت تلفیقی استفاده نمایید، به این معنا که از در پیش گرفتن یک روش واحد نظیر روش سخنرانی پرهیز کرده و در عین‌حال در یک جلسه تدریس از روش‌های فعال در کنار روش سخنرانی استفاده کنید. جریان تدریس شما باید زمینه تبادل نظرات مختلف را فراهم آورد و به پرسش‌های دانش‌آموزان فراتر از کتاب پاسخ دهد. از وادار کردن دانش‌آموزان به از بَر کردن مطالب کتاب بپرهیزید و بیشتر به تقویت قوه تجزیه و تحلیل دانش‌آموزان در بررسی علل و عوامل و پیامدهای حوادث و تحولات تاریخی اهمیت دهید.

نام کتاب: هویت اجتماعی

 کد کتاب: 112220

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

پایه تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: کلیه رشته‌ها به جز علوم انسانی

 میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

انتظار می‌رود دانش‌آموز با حضور و فعالیت در موقعیت‌های یاددهی ـ یادگیری این کتاب، شایستگی‌های زیر را کسب نماید:

ـ با درک عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی، فرصت‌ها و محدودیت‌های خود را برای برخورد مسئولانه با زندگی خانوادگی، علمی، حرفه‌ای تحلیل کند و برای آن‌ها برنامه‌ریزی نماید.

ـ با ارزیابی نقادانه ویژگی‌های فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و سیر تحول آن، برای گسترش این فرهنگ و تعامل میان‌فرهنگی در سطوح ملی، ملی و بین‌المللی راهکارهایی را شناسایی و پیشنهاد کند.

ـ با تحلیل سازوکارهای تکوین، تداوم و تغییر زندگی اجتماعی در یک موقعیت یا دوره‌ زمانی،‌ مسئولیت‌ها و وظایف خود در هر موقعیت یا برهه زمانی را بشناسد و انجام دهد.

2. رویکرد کتاب

برنامه جدید علوم اجتماعی دوره‌ دوم متوسطه بر دو موضوع آگاهی و هویت و یا دو مسئله بحران آگاهی و بحران هویت تأکید دارد. اسناد تحولی تعلیم‌وتربیت نیز هویت را موضوع تربیت معرفی کرده‌اند و رسالت نظام تعلیم‌وتربیت را، هویت‌یابی و ارتقای هویت دانسته‌اند. از این‌رو، هویت که مهم‌ترین مسئله دانش‌آموزان است در تمامی ابعاد و سطوح در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه کتاب خود را در تنگنای فلسفی علوم اجتماعی موجود گرفتار نکرده و از تمامی ظرفیت‌های نظری برای پرداختن به این موضوع بهره گرفته است. همچنین به این نکته‌ مهم که علوم اجتماعی دانش‌هایی فرهنگی و تمدنی هستند توجه و باور دارد که انتقال مناسب دانش اجتماعی اصیل و برآمده از متن فرهنگ خودمان، هم جامعه‌شناسی را آموزش خواهد داد، هم مهارت حل مسائل اجتماعی را، با استفاده از جامعه‌شناسی، خواهد آموخت و هم به تربیت اجتماعی صحیح منجر خواهد شد.

3. مفاهیم اساسی کتاب

ـ کنش اجتماعی

ـ فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی

ـ تغییر هویت اجتماعی

ـ پدیده اجتماعی

ـ فرهنگ حق و فرهنگ باطل

ـ تحولات هویتی جامعه

ـ جامعه

ـ هویت فردی و هویت اجتماعی

ـ ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی

ـ فرهنگ

ـ بازتولید هویت اجتماعی

ـ جمعیت هویت ایرانی

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ به‌کارگیری مفاهیم مختلف اجتماعی

ـ آماده‌سازی ذهنی برای حضور فعال و تأثیرگذار اجتماعی

ـ کلان‌نگری به مسائل اجتماعی

ـ توانایی در پیگیری پیامدهای ضروری واقعیت‌های اجتماعی

ـ توانایی ارزیابی فرهنگ‌ها

ـ توانایی ارزیابی هویت خود

ـ احساس مسئولیت نسبت به سرنوشت جامعه و تحولات اجتماعی

ـ شناخت هویت ایرانی

ـ توانایی تحلیل، مقایسه و ارزیابی

ـ توانایی تحلیل، مقایسه و ارزیابی

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

ـ تحلیل، نقد و ارزیابی مسائل و موضوعات اجتماعی

ـ تعمیق روحیه اصلاحی و مواجهه متعهدانه با مسائل اجتماعی

ـ انجام تحقیقات ساده

ـ تقویت مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی

6. شیوه ارزشیابی کتاب

ارزشیابی این درس به دو شکل ارزشیابی مستمر و ارزشیابی پایانی انجام می‌شود.

ارزشیابی مستمر شامل موارد زیر است:

ـ حضور فعال و باانگیزه در کلاس و شرکت در بحث‌ها و گفت‌وگوهای کلاس

ـ انجام فعالیت‌های آموزشی در درون و بیرون کلاس

ـ همکاری در کارهای گروهی

ـ انجام فعالیت‌های پژوهشی، نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها علمی و ادبی و هنری

ـ شرکت در پرسش‌های کتبی و شفاهی در کلاس که از تمامی بخش‌های کتاب طرح می‌شوند

ارزشیابی پایانی در پایان هر ترم، در دی‌ماه و خردادماه، به‌صورت کتبی و مطابق بارم‌بندی تعیین شده انجام خواهد شد.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

ـ مراجعه به سایت دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی، گروه علوم اجتماعی

ـ شرکت در دوره ضمن خدمت حضوری یا الکترونیک برای معلمان

ـ مطالعه کتاب‌های مرتبط و هم‌چنین راهنمای معلم

8. توصیه به دبیران

به دبیران عزیز یادآور می‌شویم که استفاده مطلوب از این کتاب مستلزم ترغیب دانش‌آموزان به حضور فعال در موقعیت‌های یاددهی ـ یادگیری در درون و بیرون کلاس و هم‌چنین بهره بردن از دانسته‌ها و تجربیات تمام کسانی است که با آن‌ها تعامل دارند. بنابراین شما باید به تمام قسمت‌های کتاب از جمله ورودی‌ها، فعالیت‌ها، بخوانی و بدانیم‌ها، تصاویر، جداول، نمودارها و صفحه پایانی دروس در کنار متن اصلی هر درس، به منظور تحقق اهداف یادگیری هر درس توجه کافی داشته باشید.

شما می‌توانید با فراهم ساختن موقعیت‌های آموزشی مناسب، به‌کارگیری روش‌های یاددهی ـ یادگیری متنوع و انجام ارزشیابی‌های هدفمند، مطالب کتاب را به بهترین شکل ممکن به دانش‌آموزان انتقال دهید

نام کتاب: جامعه‌شناسی 3

 کد کتاب: 112222

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی

 ساعت تدریس: 3 ساعت در هفته.

شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیتی کتاب

1. آشنایی با علوم اجتماعی و کسب توانایی نسبی در استفاده از مفاهیم، روش‌ها و تکنیک‌های آن

2. آشنایی نسبی با موضوعات اصلی جامعه‌شناسی همانند ساختار، کنش و معانی اجتماعی

3. آشنایی نسبی با مقولات مهم زندگی اجتماعی مانند هویت، نابرابری و قدرت

4. کسب پیش‌نیازهای بینشی، نگرشی و مهارتی برای مواجهه هویتی (فرهنگی و تمدنی) با علوم اجتماعی.

رویکرد کتاب

در پشت صحنه هر کتاب درسی یک برنامه درسی وجود دارد، و همچون بدن انسان، هر برنامه درسی روح (مبانی و رویکرد)، قلب (اهداف) و اندامی (محتوا) دارد. در قلب برنامه درسی، باید نحوه تدوین و تأمین اهداف برنامه را مشخص کرد. به عبارت دیگر هم رویکرد و هم محتوای برنامه به نوعی خود را در اهداف برنامه نشان می‌دهند. هدف‌ها بدون اینکه اجمال رویکرد یا تفصیل محتوا را داشته باشند به‌صورت بینابین، آثاری از هر دو را نشان می‌دهند. اهداف هر برنامه معمولاً براساس سه منبع شامل 1. دانش موضوعی 2. جامعه و فرهنگ 3. مخاطبان برنامه، که عمدتاً دانش‌آموزان هستند تدوین می‌شود. ما در پاسخ به این پرسش که اصولاً چرا و با چه اهدافی علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی را آموزش می‌دهیم عمدتاً سه گونه جواب داریم: الف: جامعه‌شناسی برای جامعه‌شناسی؛ ب: استفاده از جامعه‌شناسی برای حل مسائل جامعه و دانش‌آموزان؛ ج: استفاده از جامعه‌شناسی برای تربیت دانش‌آموزان (بینش، نگرش، ...).

اولویت‌گذاری و برقراری توازن میان این سه بسیار حیاتی است. رشته‌های علوم اجتماعی دانش‌هایی فرهنگی و تمدنی‌اند. بر این اساس اگر دانش اجتماعی ما دانش برآمده از متن فرهنگ و جامعه خودمان بود صرف انتقال آن، میزانی از اهداف مذکور را محقق می‌ساخت که در آن صورت مسئله ما، صرفاً علم و هنر انتقال این دانش بود و می‌توانستیم با خیال راحت همه همت خود را مصروف نحوه انتقال آن کنیم؛ ولی به هر تقدیر ما با این شرایط رهوار مواجه نیستیم. از این‌رو برنامه‌ریزان آموزش علوم اجتماعی، به‌ویژه در سطح متوسطه که باید میان دانش‌های تخصصی و فرهنگ عمومی پل بزنند با امر سهل‌الوصولی مواجه نیستند بلکه با معمای بسیار پیچیده‌ای سروکار دارند. برنامه جدید علوم اجتماعی دوره متوسطه بر دو موضوع اساسی «آگاهی» و «هویت» یا دو مسئله اساسی «بحران آگاهی» و «بحران هویت» استوار است. علاوه بر مسئله‌شناسی مستقل برنامه درسی آموزش علوم اجتماعی در دوره متوسطه، مبانی نظری اسناد تحولی تعلیم‌وتربیت، نیز «هویت» را موضوع «تربیت» معرفی کرده و رسالت نظام تعلیم‌وتربیت را هویت‌یابی و ارتقاء هویت دانسته است. برای تأمین اهداف برنامه علوم اجتماعی در رشته علوم انسانی دوره متوسطه دوم، سه کتاب داریم. برنامه درسی جدید علوم اجتماعی، قبلاً، این‌گونه بود که موضوع آگاهی و دیگر مباحثی که درباره شناخت اجتماعی و علوم اجتماعی بود ـ و این‌ها نوعاً مباحثی درجه دوم و انتزاعی‌ترند ـ در پایه اول مطرح می‌شد و در پایه دوم و سوم، براساس اصل محیط‌های توسعه‌یابنده، مسئله هویت از سطح فردی تا اجتماعی، ملی، منطقه‌ای و جهانی مورد بررسی قرار می‌گرفت. براساس ساختار 6،3،3 که با هدف بازنگری برنامه‌های درسی، برای همسوسازی آن‌ها با اسناد تحولی آموزش‌وپرورش فراهم آورد، و براساس نتایج حاصل از تجربه کوتاه‌مدت اجرای برنامه علوم اجتماعی، شورای برنامه‌ریزی به این نتیجه رسید که سیر منطقی پیشین برنامه را با سیر تجربی و تربیتی آن جایگزین کند و در ترتیب بیان مباحث نوعی جابه‌جایی صورت گیرد؛ به این نحو که ابتدا مباحث هویتی مطرح و پس از آن مسئله آگاهی و شناخت احتماعی پیگیری شود. پیش از تغییرات اخیر موسوم به 6،3،3 در‌ آموزش‌وپرورش، علوم اجتماعی، تنها برنامه درسی دوره‌ متوسطه بود که به تازگی تغییر پیدا کرده بود در حالی‌که سایر برنامه‌های درسی در 20 سال اخیر تغییراتی نداشتند. در این شرایط قرار بر این شد که حتی‌المقدور از فرصت پیش آمده برای اصلاح و بهبود کتاب‌های موجود استفاده و تا حدودی به برخی از انتظارات مخاطبان برنامه پاسخ داده شود.

بنابراین براساس برنامه علوم اجتماعی دوره متوسطه، موضوع کتاب جامعه‌شناسی 3، بیش از آنکه موضوعات درون علوم اجتماعی باشد بیشتر درباره خود علوم اجتماعی است. به عبارت دیگر از منظر علوم اجتماعی به خود علوم اجتماعی نگاه کردن و فرصت‌ها و محدودیت‌های آن را دیدن است. ولی در راستای انتقال این وظیفه از ابتدای برنامه (کتاب جامعه‌شناسی 1) به انتهای برنامه (کتاب جامعه‌شناسی 3) تلاش شد تا حتی‌الامکان این بررسی نیز نوعی مطالعه انضمامی باشد و از طریق پرداختن به موضوعات و مسائل درون علوم اجتماعی صورت گیرد. از این‌رو در تألیف هرکدام از درس‌های کتاب جامعه‌شناسی 3 به این امور اهتمام شد:

1. چه واقعیتی را توصیف و تبیین می‌کند؟ (حل چه مشکلی از مشکلات جامعه و دانش‌آموزان را تعقیب می‌کند؟). این پرسش و پاسخ آن می‌تواند حدود 50 درصد از حجم متن هر درس را شامل شود.

2. کدام مفاهیم، روش‌ها و تکنیک‌های جامعه‌شناختی را آموزش می‌دهد؟ این پرسش و پاسخ آن می‌تواند حدود 25 درصد از حجم متن هر درس را شامل می‌شود.

3. چه تصویری از فرصت‌ها و محدودیت‌های علوم اجتماعی ارائه می‌کند؟ (ارزیابی علوم اجتماعی موجود و تأکید بر اهمیت دانش مطلوب و متناسب). این پرسش و پاسخ آن، می‌تواند حدود 25 درصد از حجم متن هر درس را شامل شود.

مفاهیم و مهارت‌های اساسی کتاب

مفاهیم و مهارت‌های کلیدی این کتاب عبارت است از: ذخیره دانشی، دانش عمومی و دانش علمی، علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی پوزیتیویستی، جامعه‌شناسی تفهمی، جامعه‌شناسی انتقادی، نظم اجتماعی، همبستگی اجتماعی، ساختار اجتماعی و نظام اجتماعی، روش‌های کمّی، کنش اجتماعی، خلاقیت‌زدایی، ارزش‌زدایی و معنازدایی، معنای زندگی، معنای ذهنی، معنای فرهنگی، روش‌های کیفی، قدرت و انواع آن، سیاست، نظام سیاسی و انواع آن، نابرابری، چهره‌های مختلف نابرابری، نقد ساختارهای اجتماعی، سیاست هویت، الگوهای سیاست‌گذاری هویتی، انسان مدنی، علم مدنی، سنت‌های اجتماعی، پیشینه علوم اجتماعی در جهان اسلام، آینده جامعه و دورنمای علوم اجتماعی.

شیوه ارزشیابی

هدف ارزشیابی، ارزیابی از یادگیری برای یادگیری است. ارزشیابی تعیین می‌کند که هدف‌های واحد درسی به چه میزان تحقق یافته و یا در حال تحقق یافتن است. ارزشیابی باید متناسب با اهداف و انتظارات آموزشی واحد یادگیری باشد. ارزشیابی در سه حیطه دانشی، عاطفی، مهارتی و در سه مقطع ارزشیابی تشخیصی، تکوینی یا مستمر و ارزشیابی پایانی صورت می‌گیرد. ارزشیابی صحیح دانش‌آموزان را به یادگیری اصیل تشویق می‌کند.

ارزشیابی این درس، به دو شکل زیر انجام می‌شود:

الف. ارزشیابی مستمر که شامل موارد زیر می‌شود.

ـ حضور فعال و پرشور دانش‌آموز در کلاس و شرکت در بحث و گفت‌وگوهای کلاسی

ـ انجام فعالیت‌های آموزشی قبل، حین و بعد از کلاس

ـ همکاری در کارهای گروهی

ـ پرسش‌های کلاسی به‌صورت کتبی و شفاهی (این پرسش‌ها از همه مطالب کتاب از جمله «بخوانیم و بدانیم» صورت می‌گیرد)

ـ انجام فعالیت‌های پژوهشی، نوآوری‌ها و خلاقیت‌های علمی، ادبی و هنری

ب. ارزشیابی پایانی

این ارزشیابی در پایان هر نیم سال به‌صورت کتبی و براساس بارم‌بندی مشخص انجام می‌شود. ارزشیابی از همه مطالب کتاب به جز «بخوانیم و بدانیم» صورت می‌گیرد.

توصیه به دبیران

استفاده مطلوب از کتاب حاضر مستلزم حضور فعال و پرشور دانش‌آموزان در موقعیت‌های یاددهی ـ یادگیری این کتاب در بیرون و درون مدرسه و کلاس درس و بهره بردن از دانسته‌ها و تجربه‌های شما همکاران فرهیخته است. سعی کنید فعالیت‌های کلاس را به سه مرحله قبل، حین و بعد از کلاس تقسیم کنید و زمینه اندیشیدن دانش‌آموزان را با تقویت چهار شایستگی زیر فراهم کنید. خوب شنیدن، خوب خواندن، خوب گفتن و پرسیدن و خوب نوشتن.

همه درس‌ها مقدمه دارند. هر درس به دو یا سه بخش تقسیم شده است. هر بخش نیز خود یک مقدمه دارد. این مقدمه‌ها نشان می‌دهند که هر درس یا بخش به دنبال پاسخ به چه پرسش‌هایی است. کوشش کنید دانش‌آموزان پرسش‌های مطرح شده را با دقت بخوانند و با استفاده از دانسته‌ها و تجربه‌های خود به آن‌ها پاسخ دهند و پس از مطالعه درس، پاسخ‌های اولیه خود را با پاسخ‌های کتاب مقایسه کنند. آن‌ها را هدایت کنید تا دوباره پرسش‌ها و پاسخ‌ها را با هم مرور کنند و برای عمق بخشیدن به پرسش‌ها و پاسخ‌ها تلاش نمایند.

در هر درس، فعالیت‌هایی با عناوین مختلف مانند «گفت‌وگو کنید»، «نمونه بیاورید»، «تأمل کنید» و ... وجود دارد. این فعالیت‌ها باید با هدایت و نظارت شما انجام شود. این فعالیت‌ها یکی از سه هدف زیر را دنبال می‌کنند:

1. یافته‌های دانش‌آموزان را تحکیم و تثبیت می‌کنند (همان یافته‌ها را به گونه دیگری دریافت می‌کنند).

2. یافته‌های دانش‌آموزان را عمق می‌بخشند (برداشت عمیق‌تری از موضوع یا مسئله مورد بررسی کسب می‌کنند).

3. یافته‌های دانش‌آموزان را وسعت می‌بخشند (برداشت وسیع‌تری از موضوع یا مسئله مورد بررسی کسب می‌کنند).

«بخوانیم و بدانیم» راهی است برای علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان به مطالعه بیشتر! خوب است دانش‌آموزان را هدایت کنید تا به جای مراجعه به کتاب‌های کمک‌درسی غیرمفید از کتاب‌های غیردرسی مفید استفاده کنند و در دانسته‌ها و تجربه‌های علما و اندیشمندان شریک شوند. «ببینیم و بدانیم»ها نیز چنین هدفی را دنبال می‌کنند. فیلم خوب هم می‌تواند منبعی مفید و مفرّح برای دانش‌آموزان باشد!

تصویرها، جدول‌ها و نمودارها بخشی از محتوای درس‌ها هستند و دانش‌آموزان را برای رسیدن به اهداف درس یاری می‌رسانند. دانش‌آموزان را هدایت کنید تا در آن‌ها تأمل و آن‌ها را نقد و ارزیابی کنند.

صفحه پایانی هر درس شامل سه بخش است: «مفاهیم کلیدی»، «خلاصه کنید»، «آنچه از این درس آموختیم»، به شرح زیر است:

1. مفاهیم کلیدی: هر درس درباره یک مفهوم کلیدی و چند مفهوم فرعی تألیف شده است دانش‌آموزان را راهنمایی کنید مجموعه مفاهیم اصلی و فرعی را بیابند.

2. خلاصه کنید: لازم است ابتدا پرسش‌های مهمی را که هر درس در پی پاسخ دادن به آن‌هاست، پیدا کنند تا بتوانند مطالب مهم‌تر را از مطالب مهم تشخیص دهند. دانش‌آموزان در این بخش یا مفاهیم کلیدی را تعریف می‌کنند یا رابطه آن‌ها را در قالب یک گزاره یا جمله می‌نویسند.

3. آنچه از این درس آموختیم: در این بخش دانش‌آموزان خودشان را در جایگاه معلمان و مؤلفان کتاب قرار می‌دهند. وقتی با قصد آموزش به دیگران، درس را می‌خوانند آن را بهتر و عمیق‌تر می‌فهمند و وقتی می‌نویسند، بهتر فکر می‌کنند. به دانش‌آموزان فرصت دهید نوشته‌های خود را بخوانند و به نوشته‌های دیگران هم خوب گوش کنند.

نام کتاب: تحلیل فرهنگی

 کد کتاب: 112223

 دوره تحصیلی: دوره دوم متوسطه نظری

  پایه‌ تحصیلی: دوازدهم

 رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی

 میزان ساعات تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیتی کتاب

هدف کتاب توانمند ساختن دانش‌آموزان در فهم عمیق‌تر پدیده‌ها و مفاهیم زندگی روزمره و تجزیه و تحلیل آن‌ها با رویکرد فرهنگی، همچنین ارتقای توانایی‌های دانش‌آموزان در شناخت مسائل فرهنگی و چاره‌اندیشی و ایفای مسئولیت خویش برای تقویت و اصلاح آن‌هاست.

برای رسیدن به هدف و شایستگی‌ فوق اهداف و شایستگی‌های زیر مورد نظر است:

گام اول

ـ آشنا شدن با مفهوم فرهنگ، ویژگی‌ها، عناصر، مؤلفه‌ها، سطوح و ابعاد مختلف آن

ـ شناخت و فهم فرهنگ و نتایج و راهبردهای ایجاد شده حاصل از این فهم

ـ کسب سواد و توانایی فرهنگی از طریق مطالعه فرهنگی

ـ درک درست رویکرد فرهنگی و کسب توانایی تجزیه و تحلیل پدیده‌ها از منظر فرهنگی

گام دوم

ـ آشنا شدن با ابعاد ثابت و متغیر فرهنگ

ـ درک علل و چرایی دگرگونی‌ها و تغییرات فرهنگی و کسب مهارت لازم برای مواجهه هوشمندانه با تحولات فرهنگی

ـ درک چگونگی پیدایش هماهنگی و ناهماهنگی‌های فرهنگی (تأخر فرهنگی و ...) و نحوه مواجهه با آن

ـ‌ آشنایی کامل با شیوه‌ها و انواع ارتباطات فرهنگی و تأثیر آن در فرهنگ جامعه

ـ کسب توانایی و ارتباط فعال و آگاهانه با فرهنگ‌های دیگر در سطح محلی، ملی و بین‌المللی

ـ کسب شناخت نسبت به امپریالیسم فرهنگی و نحوه مواجهه با آن

ـ کسب آگاهی نسبت به نقش و تأثیر رسانه‌های ملی و بین‌المللی در زندگی روزمره فردی و اجتماعی و متغیر ساختن سبک زندگی

ـ درک نقش رسانه‌ها در گسترش سلطه فرهنگی با تأکید بر نقش امپریالیسم رسانه‌ای

ـ توانایی تشخیص و رویارویی فعال و هوشمندانه با تحولات و دگرگونی‌های فرهنگی ناشی از رسانه‌ها

گام سوم

ـ شناخت پیشینه تاریخی ـ فرهنگی سرزمین و مردم ایران

ـ آشنایی با مفهوم پیوستگی و انسجام فرهنگ ایرانیان و عوامل ایجادکننده آن

ـ آشنایی با دلایل تنوع، گوناگونی و تفاوت‌های فرهنگی ایرانیان

ـ درک اهمیت و ضرورت انسجام فرهنگی و کسب مهارت‌های تقویت وحدت ملی

ـ تلاش در جهت افزایش روحیه خودباوری ملی و فرهنگی

ـ آشنایی با ویژگی‌های مثبت فرهنگی ایرانیان و تقویت آن‌ها در جهت افزایش انسجام فرهنگی و خودباوری ملی

ـ کسب مهارت برای صیانت از فرهنگی ایرانی ـ اسلامی و حفظ انسجام ملی

گام چهارم

ـ‌ آشنایی با مهم‌ترین مسائل و مشکلات فرهنگی ایرانیان و مهارت تجزیه و تحلیل آن‌ها

ـ رسیدن به درکی درست از رابطه فرهنگ و اقتصاد و تأثیر آن دو بر هم

ـ تجزیه و تحلیل مفهوم اقتصاد مقاومتی و محدودیت‌ها و فرصت‌های آن

ـ آشنایی با مفاهیمی چون اصلاح الگوی مصرف، ارتقای فرهنگ کار و گسترش فرهنگ کارآفرینی به‌عنوان زمینه‌های مهم پیشرفت فرهنگ اقتصادی و کسب مهارت برای اصلاح و بهبود آن‌ها

ـ توانایی تشخیص مهم‌ترین مسائل اخلاقی موجود در جامعه ایران و دلایل بروز آن‌ها و توانایی مواجهه فعال با آن‌ها

ـ کسب مهارت برای رویارویی مسئولانه با فرهنگ جامعه و چاره‌اندیشی برای حل مسائل فرهنگی.

2. رویکرد کتاب

کتاب علاوه بر عرضه دانش و معلومات مناسب فرهنگی به دانش‌آموزان، زمینه کسب مهارت‌ها و شایستگی‌های لازم برای رویارویی هوشمندانه و آگاهانه نسبت به فرهنگ و مسائل فرهنگی و تجزیه و تحلیل آن‌ها را نه فقط در سطح خانه و محل زندگی بلکه در سطح ملی و فراملی فراهم می‌آورد. با استفاده از روحیه کاوشگری این توانایی را در دانش‌آموزان به وجود می‌آورد که نسبت به فرهنگ و پدیده‌های فرهنگی حساس و دقیق باشند و وقوع بسیاری از مسائل مشکلات جامعه را قبل از آنکه در قاب اقتصاد، سیاست، تاریخ و جامعه ببینند از منظر فرهنگ و یا رویکرد فرهنگی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند تا بتوانند در مسیر حل مسائل جامعه قدم بردارند و به این ترتیب نقش خود را به خوبی ایفا کرده و تعادل و پایداری را در جامعه افزایش دهند.

3. مفاهیم اساسی کتاب

تحلیل فرهنگی، حوزه‌ای میان رشته‌ای است که درصدد بررسی، تبیین و تفسیر پدیده‌های فرهنگی و کنش‌های اجتماعی می‌باشد. تحلیل فرهنگی، به معنای بررسی پدیده‌ها از منظر فرهنگی و با شاخص‌های فرهنگی، به همراه تفسیر و تحلیل نمادها و نشانه‌های موجود در یک فرهنگ است و درواقع، نوعی توانایی و شایستگی معرفتی و ذهنی است که افراد در رویارویی با مسائل و چالش‌های زندگی مادی و معنوی خویش، با رویکرد فرهنگی آن‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کنند. در تحلیل فرهنگی، هدف، ایجاد فهم فرهنگی از پدیده‌هاست و فرهنگ عامل مؤثر در پیدایش پدیده‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قلمداد می‌شود. بنابراین تمام پدیده‌ها از منظر فرهنگی و با شاخص‌ها و رویکرد فرهنگی نقد و بررسی و واکاوی می‌شوند.

با عنایت به پررنگ شدن نقش و اهمیت فرهنگ در تجزیه و تحلیل پدیده‌ها و در فرایند سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها، در دهه‌های اخیر، این درس برای اولین بار در جدول دروس دانش‌آموزان گنجانده شد و با تولد رشته جدید مطالعات فرهنگی، این مبحث از جامعه‌شناسی به این رشته منتقل شد. آشنایی دانش‌آموزان با مباحث علوم اجتماعی و علوم انسانی، فهم و درک عمیق‌تر مباحث فرهنگی را تسهیل می‌کند و باعث تقویت و تعمیق فرایند یادگیری می‌شود.

مفهوم فرهنگ، رویکرد فرهنگی، سواد فرهنگی، مطالعات فرهنگی، تغییرات و تحولات فرهنگی، تداوم و پیوستگی فرهنگی، انسجام فرهنگی، هویت فرهنگی و مسائل فرهنگی کشور از مفاهیم اساسی کتاب هستند.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ شناخت فرهنگ و تأثیر آن در زندگی فردی و اجتماعی

ـ توانایی تجزیه و تحلیل پدیده‌ها از نظر فرهنگی و با رویکرد فرهنگی

ـ‌ درک تغییرات و تحولات فرهنگی و مهارت مواجهه هوشمندانه با دگرگونی‌های فرهنگی

ـ شناخت ویژگی‌های فرهنگ ایرانی و مهارت صیانت از آن‌ها برای تداوم و پیوستگی فرهنگ ایرانیان

ـ درک مسائل و مشکلات فرهنگی جامعه و کسب شایستگی‌های لازم برای مواجهه مسئولانه و فعال با آن‌ها

ـ تقویت خودباوری و اعتمادبه‌نفس فرهنگی دانش‌آموزان برای زیست فعال و با نشاط در دنیای مدرن

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

راهبرد اصلی فرایند یاددهی ـ یادگیری در این کتاب، تعامل اثربخش و نشاط‌آفرین معلم با دانش‌آموزان است تا انگیزه و شوق یادگیری را در آنان تقویت نماید. معلم در این فرایند، تسهیل‌گر یادگیری و صحنه‌آرای عرصه یادگیری است. او با طرح سؤالات اولیه هر درس، می‌تواند دانش‌آموزان را درگیر موضوع کند و با جلب مشارکت دانش‌آموزان برای حضور فعال و با نشاط ایشان در کلاس و ترغیب آن‌ها به تأمل در مسائل، زمینه یادگیری بهتر را فراهم آورد. استفاده از رویکرد ساختن‌گرایی و تحلیل یک مسئله فرهنگی از جهان واقعی، می‌تواند بستر لازم برای کسب اطلاعات و مهار‌ت‌های فزون‌تر را مهیا نماید. انجام تمرین‌های کتاب، (مانند بررسی و تحقیق کنید، گفت‌وگو کنید، میزگرد فرهنگی) به مثابه آزمایشگاه کتاب، زمینه‌ساز تقویت مهارت تجزیه و تحلیل فرهنگی پدیده‌هاست که با هدایت و راهبری معلم باید در کلاس یا خارج از کلاس اتفاق بیفتد.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

ـ ارزشیابی کتاب به دو صورت ارزشیابی مستمر در طول ترم و ارزشیابی پایانی در نوبت اول و دوم سال تحصیلی انجام خواهد شد.

بارم‌بندی به شرح جدول زیر می‌باشد.

الف. ارزشیابی مستمر

نمرات ارزیابی مستمر در هر نیم سال تحصیلی 20 نمره به شرح زیر است:

1. حضور فعال دانش‌آموز در فرایند تدریس و مشارکت در انجام فعالیت‌های کلاسی، شامل گفت‌وگو کنید، تجزیه و تحلیل کنید و ... (8 نمره)

2. انجام فعالیت‌های تحقیقی، شامل تحقیق کنید، بررسی کنید، ... (4 نمره)

3. برگزاری میزگرد فرهنگی (3 نمره)

4. ارزشیابی و امتحان (5 نمره)

ب. ارزشیابی پایانی

ارزشیابی پایانی در دو نوبت اول و دوم به شرح زیر:

نوبت اول: امتحان کتبی از محتوای دروس (فصل اول و دوم) انجام شود.

نوبت دوم و شهریور: امتحان کتبی از محتوای کل کتاب است.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

ـ دوره‌های آموزشی ضمن خدمت حضوری و الکترونیک

ـ نرم‌افزارهای آموزشی

ـ کتاب‌ها، مجلات و همایش‌های مرتبط

ـ فیلم‌ها، سریال‌ها و مستندهای آموزشی

ـ ارتباط با گروه مطالعات فرهنگی دفتر تألیف کتب درسی مرتبط از طریق فضاهای مجازی

8. توصیه به دبیران

دبیران محترم، از شما انتظار می‌رود:

ـ نسبت به اجرای میزگردهای فرهنگی که در کتاب در قالب فعالیت طراحی شده است دقیق و حساس باشید.

ـ تقویت خودباوری فرهنگی و تحکیم هویت ملی دانش‌آموزان را در سرلوحه کار خود قرار دهید و با منفی‌گرایی و القای روحیه یأس و نومیدی، مواجهه علمی و کارشناسانه داشته باشید.

ـ از تعلق خاطر و ظرفیت فرهنگی دانش‌آموزان از اقوام مختلف برای تقویت انسجام ملی و وحدت فرهنگی استفاده کنید.

ـ دانش‌آموزان خود را در قالب یک بازدید علمی هدفمند به یک یا چند مکان فرهنگی ببرید و مفاهیم کتاب را در آن‌ها مورد بازنمایی قرار دهید؛ یا با شخصیت‌های فرهنگی دیدار داشته باشید و از اندیشه آن‌ها درخصوص شناخت و رشد فرهنگی بهره گیرید.

همچنین به شما توصیه می‌کنیم که برای هرچه بهتر فهمیدن مطالب کتاب مطالعات فرهنگی:

ـ کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم دوره اول متوسطه را مرور کنید؛

ـ بر کتاب‌های جامعه‌شناسی 1 و 2 در پایه‌های دهم و یازدهم را مرور مجدد داشته باشید؛

ـ کتاب سواد رسانه در پایه دهم را بخوانید؛

ـ مطالعه کتاب‌هایی را که در حوزه مطالعات فرهنگی نوشته شده‌اند در دستور کار خود قرار دهید، زیرا می‌تواند در تدریس شما رهگشا باشد. در تصویر روی جلد نمونه‌ای از این کتاب‌ها را مشاهده می‌نمایید.

نام کتاب: فلسفه

کد کتاب: 112226

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

رشته تحصیلی: ادبیات و علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی

میزان ساعت تدریس: 2 ساعت در هفته

1. شایستگی‌ها و اهداف ساحت‌های تربیت کتاب

1. آشنایی با مبانی فلسفی عقلانیت و خردورزی

2. نیاز به تعقل، سیر تاریخی عقلانیت در سه دوره یونان، دوره اسلامی و دوره معاصر، کمک به عقلانیت دانش‌آموز در شناخت معارف دینی

3. آشنایی با نظام جهانی از دیدگاه فلسفه و مراتب و نسبت آن‌ها با هم:

ـ سیر تاریخی دیدگاه‌ها

ـ رابطه علیت در نظام جهانی

ـ مراتب جهان نزد فیلسوفان الهی

ـ ماتریالیسم و منحصر نبودن جهان به ماده

4. آشنایی با مبانی فلسفی اخلاق و خیر

ـ دیدگاه‌های مهم تاریخی در مبانی اخلاق

ـ اخلاق مطلق و اخلاق نسبی

ـ اصالت فایده و اخلاق

5. آشنایی با مبانی فلسفی هنر و زیبایی‌شناختی و دیدگاه فلسفه

2. رویکرد کتاب

آنچه در آموزش فلسفه مهم و اصلی است، تفکر در مسائل و موضوعات فلسفی برای کشف حقیقت است. این خود مبتنی بر یک امر فطری، یعنی حقیقت‌طلبی انسان‌هاست. به همین جهت این برنامه، با رویکرد «موضوعی تاریخی» تدوین یافته است. براساس این رویکرد، مهم‌ترین موضوعاتی که مناسب با توانایی دانش‌آموزان است، انتخاب گردیده و در بستری تاریخی به بحث گذاشته می‌شود.

3. مفاهیم اساسی کتاب

ـ عقلانیت

ـ جهان‌شناسی فلسفی

ـ فلسفه اخلاق

ـ فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی

4. مهارت‌های اساسی کتاب

ـ توانایی تحلیل سیر تاریخی عقلانیت در سه دوره یونان، اسلامی و معاصر

ـ درک و تحلیل نظام جهانی از دیدگاه فیلسوفان الهی

ـ توانایی تشخیص اخلاق مطلق و اخلاق نسبی

ـ توانایی تحلیل اصالت فایده و نسبت آن با اخلاق

ـ توانایی مقایسه مبانی فلسفی هنر و زیبایی‌شناسی در آراء فلاسفه یونان

5. راهبردهای یاددهی‌ـ یادگیری کتاب

ـ روش تفهمی: در این شیوه یادگیرنده با نحوه طرح پرسش با توجه به اصول و مبادی مکاتب آشنا می‌شود و با متفکران هم‌سخنی پیدا می‌کنند.

ـ روش جدالی نظام‌مند: ساده‌ترین شیوه در چالش‌زا کردن برنامه آموزشی طرح‌آرای مختلف و نقد و داوری نظرگاه‌های متخالف است.

ـ روش کار گروهی و یادگیری مشارکتی: اساس یادگیری مشارکتی بر سازمان‌دهی گروه‌های کوچک به منظور کمک به یکدیگر در یادگیری مطالب درسی، تبادل تجربیات و تسهیل فرایند یادگیری است.

ـ ایفای نقش: در طرح مباحث فلسفه امکان استفاده از این روش وجود دارد. برای مثال دانش‌آموزان می‌توانند با استفاده از محاورات سقراطی خود را به جای گفت‌وگوکنندگان بگذارند و ایفای نقش کنند و مباحث را به تصور بکشند.

ـ روش توضیحی

ـ روش پرسش و پاسخ

ـ روش طرح پرسش‌های بنیادی

6. شیوه ارزشیابی کتاب

اهداف درس فلسفه در سه حیطه دانش، مهارت و نگرش مطرح می‌شود. بدیهی است ارز‌شیابی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان نیز باید به صورتی طراحی شود که ناظر بر هر سه زمینه سابق‌الذکر باشد.

ارزشیابی مستمر: این ارزشیابی به معنای ارزشیابی براساس آزمون‌های پایانی ولی در مقیاس کوچک‌تر نیست، بلکه به معنای ارزشیابی تکوینی، رشد دهنده و سازنده است.

ـ ارزشیابی پایانی: این نوع ارزشیابی که محتوای درس و اهداف آموزشی را در بر می‌گیرد در پایان هر دوره آموزشی انجام می‌شود و آموخته‌های دانش‌آموزان ارزیابی می‌شود.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

ـ راهنمای معلم

ـ فیلم‌های آموزشی

8. توصیه به دبیران

با توجه به اینکه در سال گذشته (97-96) کتاب منطق سال دهم تازه تألیف شد و در چرخه آموزش قرار گرفت در سال تحصیلی 98-97 نیز کتاب فلسفه سال یازدهم نونگاشت خواهد بود برای سال دوازدهم کتاب فلسفه دوره پیش‌دانشگاهی با کمی تغییر، و حذف حدود 20 صفحه از مباحث ثقیل آن، در چرخه نظام آموزشی قرار می‌گیرد تا در سال تحصیلی
99ـ 98 براساس راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری کتابی جدید تألیف شود. بنابراین موارد ذیل در تدریس دروس فلسفه به دبیران محترم این برنامه توصیه می‌گردد:

1. در مراحل تدریس انگیزش درونی دانش‌آموز را مورد توجه قرار دهید زیرا هنگامی انسان آموختن موضوعی را با پشتکار دنبال می‌کند که نسبت به آن انگیزه درونی داشته باشد.

2. طرح موضوعات را در بستر تاریخی قرار دهید، استفاده از این بستر سبب می‌شود افق‌های جدید به روی دانش‌آموز باز شود و بداند فیلسوفان گذشته چگونه با مسئله برخورد کرده‌اند.

بدین‌طریق دانش‌آموز توان مقایسه، ارزیابی و داوری را کسب می‌کند.

3. آموزش درس را در فضایی فعال و پویا و با مشارکت دانش‌آموز اجرا نمایید. فعالیت و مشارکت دانش‌آموز سبب فهم و شناسایی می‌شود. لذا لازم است فعالیت‌هایی که در کتاب‌های فلسفه پیش‌بینی شده است مورد توجه جدی قرار گیرد.

نکته: تمام عناصر برنامه به‌طور مبسوط در سایت گروه فلسفه دفتر تألیف مورد مشاهده می‌باشد.

نام کتاب: زبان خارجی 3

کد کتاب: 112230

دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری؛

 پایه تحصیلی: دوازدهم؛

رشته تحصیلی:‌ کلیه رشته‌ها

 میزان ساعت تدریس: 4 ساعت در هفته.

1. شایستگی‌ها (اهداف) ساحت‌های تربیت کتاب

آموزش چهار مهارت زبانی با رویکرد ارتباطی فعال و خودباورانه در حوزه‌های فردی، اجتماعی، علمی و تحصیلی

2. رویکرد کتاب

رویکرد آموزش کتاب مبتنی بر «رویکرد ارتباطی خودباورانه فعال» مصرّح در برنامه درسی ملی است.

3. مفاهیم اساسی کتاب

این کتاب دارای سه فصل متناظر با کتاب درسی است و در آن، بخش‌ها و تمرین‌هایی مورد اشاره قرار گرفته که به نوعی مکمل فرایند آموزش در بعضی بخش‌های کتاب دانش‌آموز است. بعضی تمرین‌ها هم برای حل در منزل طراحی شده است.

4. مهارت‌های اساسی کتاب

چهار مهارت گفتاری، شنیداری، خوانداری و نوشتاری در قالب رویکرد ارتباطی، مهارت‌های اساسی کتاب را تشکیل می‌دهند که در کتاب پایه دوازدهم و مهارت‌های خوانداری و نوشتاری دارای تمرکز بیشتر است.

5. راهبردهای یاددهی ـ یادگیری کتاب

در انتخاب فعالیت‌ها و تمرین‌های کتاب، از مجموعه راهبردهای متناسب با رویکرد ارتباطی استفاده شده است.

6. شیوه ارزشیابی کتاب

این کتاب به‌عنوان مکمل کتاب دانش‌آموز، در فرایند ارزش‌یابی، منطبق با شیوه‌نامه ارزش‌یابی اعلام شده توسط وزارت آموزش‌وپرورش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

7. مواد آموزشی مورد نیاز برای تدریس کتاب

1. کتاب دانش‌آموز 2. کتاب کار 3. کتاب راهنمای معلم
4. لوح فشرده صوتی 5. فیلم آموزشی بر فراز آسمان (مخصوص دبیران)

8. توصیه به دبیران

این کتاب مکمل کتاب دانش‌آموز است و حتماً باید هم در کلاس درس و هم در منزل توسط دانش‌آموزان مورد استفاده قرار بگیرد و دبیران هم باید نسبت به تصحیح اشکالات دانش‌آموزان اهتمام داشته باشند.

نام کتاب: کار زبان خارجی 3

 کد کتاب: 112231

 دوره تحصیلی: دوم متوسطه نظری

 پایه تحصیلی: دوازدهم

رشته تحصیلی:‌ کلیه رشته‌ها