نقدی بر حقوق ورزشی در مدارس «شکاف‌ های قابل بحث در حقوق ورزشی مدارس»

1‌.‌1‌. نظریه مبتنی بر رضایت زیان‌دیده

با توجه به اینکه در ورزش قبول خطر تا حد قابل قبولی مورد رضایت طرفین بوده در نتیجه رضایت زیان‌دیده و قبول خطر از سوی او عامل مهمی است که باعث می‌شود نظام حقوقی اقدامی را که بی‌گمان خطرهای جدی به همراه دارد، مباح شناسد. البته در خصوص رضایت دو نظر ارائه شده است:

 

1. نظر اول: برخی معتقدند در صورتی که ورزش با رضایت طرفین انجام شود و در اثنای آن، صدمات و جراحات به طرفین وارد آید یا حتی منجر به فوت یکی از مسابقه‌دهندگان شود، طرف دیگر فاقد مسئولیت جزایی خواهد بود. این امر مشروط به این است که قصد ایراد ضرب و جرح یا قتل وجود نداشته باشد. در حقوق ایران آمده است رضایت شخص بر اینکه دیگری بر او صدمه وارد آورد، عمل مرتکب را از جنبه جرم بودن ساقط نمی‌کند. در این بحث، تأکید نه بر رضایت ورزشکار به مصدوم شدن خود، بلکه بر رضایت او به انجام عملیات ورزشی است و خود او نیز از همین امتیاز در مقابل حریف برخوردار است.

 

2. نظر دوم: اصولاً رضایت زیان‌دیده (مجنی علیه) تأثیری بر ماهیت جرم ندارد. استدلالی که برای این نظریه ارائه شده است، این است که قانون جزا از قوانین آمره محسوب می‌شود و مربوط به نظم عمومی است و اراده مجنی علیه قادر نیست خللی در اجرای آن پدید آورد. بنابراین، رضایت مجنی علیه به ارتکاب رفتاری که به حیات، سلامت و تمامیت جسمانی او آسیب‌ می‌زند، مانند قتل، ضرب و جرح، بی‌اثر است.

در نهایت، بنا بر قاعده کلی، رضایت زیان‌دیده از جرم، جرم را توجیه نمی‌کند. با وجود این، در موارد استثنایی بنا به دلایلی دیگر، رضایت، جرم را زائل می‌کند و مانع مجازات می‌شود.

 

1‌.‌2. نظریه مبتنی بر اجازه قانون، عرف و عادت

عرف در لغت به معنای «معرفت» و در اصطلاح حقوقی «عادت تمام یا اکثر افراد یک قوم در گفتار یا رفتار معین» است. حقوق عرفی به مجموعه عرف‌ها و آداب هم‌زمان در یک مقطع زمانی می‌گویند. مهم‌ترین قواعد عرفی دوام، تکرار و الزامی بودن اجرای آن‌هاست، یعنی اینکه ضمانتی برای اجرای آن وجود داشته باشد و عرف، روشی است مستمر در گفتار یا رفتار. قوانین ورزشی اگرچه همیشه به‌عنوان راهنما مورد استفاده قرار می‌گیرند، الزامی برای دادگاه‌ها ایجاد نمی‌کنند و آنچه در بازی عرف مشروع است، همیشه در دید حقوق مباح نیست؛ مثل اینکه وصیت‌نامه در دید عرف الزام‌آور است ولی از لحاظ حقوقی الزامی برای آن وجود ندارد. البته باید به این نکته توجه کرد که در عرف بازی‌های ورزشی، فقط باید به خطاهای بزرگ توجه کرد و خطاهای کوچک را نادیده گرفت. بسیاری از حقوق‌دانان جدا از عرف، اجازه قانون را هم عاملی مهم در عدم مسئولیت ورزشکاران به‌شمار می‌آورند. می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که عواملی همچون اجازه قانون، عرف و عادت در کنار رضایت مجنی علیه یا ورزشکار آسیب‌دیده در فعالیت‌های ورزشی باعث این می‌شود که مسئولیتی متوجه فرد آسیب‌زننده نشود و اگر قوانین و عرف و عادت هم اجازه چنین ورزش‌هایی را داده و حتی آن‌ها را تشویق کرده است، به علت حفظ دفاع از سرزمین است که آن‌ها را مشروع شناخته است، نه آسیب‌زدن به ورزشکاران حین انجام فعالیت‌ ورزشی. در واقع موازین شرعی به کسی اجازه نمی‌دهد که با حیله و سوء استفاده از اجرای قواعد ورزشی به دیگری آسیب نامتعارف بزند. در حقوق عمومی، دولت عهده‌دار این است که ورزش‌های خطرناک را در کشور ممنوع کند و دادگاه‌ها هم موظف به اجرای قواعد ملی و حفظ نظم عمومی هستند (حسینی و اسحاقی، 1394).

 

2. چه افرادی در خطای ورزش مدارس سهیم‌اند؟

2‌‌.‌1. دانش‌آموز ورزشکار

مقصود از دانش‌آموز ورزشکار کسی است که در حال عملیات در یکی از رشته‌های مجاز در چارچوب مقررات در فضای ورزشی مدرسه به فعالیت‌ ورزشی می‌پردازد. در بازی ورزشی صدمه و جراحت به دو صورت پیش می‌آید. 1. گاهی ناشی از بی‌احتیاطی یا مهارت نداشتن خود ورزشکار است که این حالت بیشتر در ورزش‌های انفرادی رخ می‌دهد.2. گاهی صدمه به غیرورزشکاران وارد می‌شود که ممکن است با رعایت مقررات یا بدون رعایت آن باشد. اگر دانش‌آموز ورزشکاری به دانش‌آموز ورزشکار دیگری صدمه بزند، اگر احراز شود که فعل دانش‌آموز ورزشکار در آسیب‌ رساندن به دانش‌آموز ورزشکار دیگری از روی عمد صورت گرفته است، طبق ماده 1 قانون مسئولیت‌مدنی باید وی را مسئول دانست (حسینی و اسحاقی، 1394).

 

2‌.‌2. تماشاگران ورزشی مدارس

اکثر مسابقات ورزشی مدارس در زنگ‌های تفریح برگزار می‌شود و بر همین اساس، لازم است به قوانینی که در این‌باره وجود دارد، نگاهی بیندازیم. اگر بازیکنی در محل ویژه ورزش به بازی بپردازد و قوانین بازی را رعایت کند، هیچ مسئولیتی در برابر تماشاگران در معرض خطر ندارد، زیرا از آنان جز رفتار متعارف ورزشی نمی‌توان انتظار داشت و این عدم مسئولیت، در صورتی است که هیچ‌ سهل‌انگاری یا بی‌مبالاتی‌ای از سوی ورزشکار صورت نگرفته باشد. البته فراموش نشود که این بحث مربوط به بازی‌هایی است که جایگاه تماشاچی دارند و تماشاچی با اختیار خود به تماشای ورزش موردنظر آمده است. حال، در مدارس ما، تماشاچی دانش‌آموز در زنگ تفریح هیچ اختیاری از خود ندارد که تماشاچی ورزش نباشد، چون از روی اختیار یا جبر باید تماشاچی باشد، در ثانی، وقتی دانش‌آموز وارد مدرسه می‌شود، عوامل مدرسه در قبال او مسئولیتی قبول کرده‌اند. همه این مباحث در حقوق ورزشی مدارس جای سؤال دارد.

 

2‌.‌3. داوران ورزشی مدارس

هیئت داوران یکی از ارکان مهم در مسابقات ورزشی است و عملکرد داوران می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در میادین ورزشی داشته باشد. داوران می‌توانند با دقت در اجرای وظایف خود از وقوع حوادث ورزشی تا حدی جلوگیری کنند یا آن را کاهش دهند. در این قسمت، وظایف داوران را تشریح می‌کنیم.

2‌.‌3‌.‌1. صلاحیت در قضاوت: به‌کارگیری افراد فاقد صلاحیت، خود، بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی است. مسئولان مسابقات بایستی در انتخاب داوران واجد شرایط و با صلاحیت و دارای تخصص، دقت کافی داشته باشند. شخص داور باید از فدراسیون آن رشته ورزشی، دفترچه، حکم یا کارت داوری داشته باشد.

2‌.‌3‌.‌2. تعداد داوران در مسابقات ورزشی: در رشته‌های ورزشی مختلف تعداد داوران متفاوت است. برای مثال، چه‌بسا براساس قوانین و مقررات داوری، مسابقات با حضور یک سرداور و دو داور، یک منشی و دو دستیار اداره می‌شود.

2‌.‌3‌.‌3. بازدید و بررسی وسایل ورزشی عمومی: در اکثر رشته‌های ورزشی، ورزشکاران ملزم به استفاده از مجموعه‌ای از وسایل ورزشی هستند که به موجب مقررات مربوطه تعیین گردیده است. ناقص بودن، نامرغوب بودن یا غیرمجاز بودن این وسایل ممکن است موجب صدمه‌دیدگی ورزشکاران گردد که در این صورت، داوران مسئول خواهند بود، زیرا یکی از وظایف اصلی و مهم داوران، بازدید از وسایل ورزشی قبل از مسابقات است.

2‌.‌3‌.‌4. بازدید از وسایل شخـــصی (ورزشی) ورزشکاران: یکی دیگر از وظایف داوران بازدید از وسایل شخصی (ورزشی) ورزشکاران است که طبق مقررات، ورزشکاران در مسابقات ورزشی ملزم به استفاده از آن‌ها هستند و نمی‌توانند بدون این وسایل در مسابقات شرکت کنند.

2‌.‌3‌.‌5. بازدید و بررسی بدن ورزشکار: گاهی بازدید از بدن خود ورزشکار است و می‌تواند شامل ناخن‌ها، روغنی بودن بدن، موها و... باشد.

2‌.‌3‌.‌6. کارت بیمه ورزشی و کارت شناسایی ورزشکاران: داوران می‌بایست کارت بیمه ورزشی و کارت شناسایی ورزشکاران را بررسی کنند و بعد، اجازه شروع مسابقه را به ورزشکاران بدهند.

2‌.‌3‌.‌7. رعایت مقررات ایمنی توسط داوران ورزشی: بهتر است داوران قبل از شروع، مقررات ایمنی را رعایت کنند، که خود عاملی برای کاهش حوادث ورزشی است.

2‌.‌3‌.‌8. شرایط آب و هوایی در مســـــابقات: ورزش‌هایی که در فضای باز انجام می‌شوند همواره در معرض شرایط نامطلوب جوی قرار دارند؛ مثلاً بارها شنیده‌ایم که صاعقه یا رعد و برق منجر به مرگ فوتبالیستی شده یا در نتیجه تمرین در هوای بسیار گرم، ورزشکاری گرمازده شده است.

2‌.‌3‌.‌9. نظارت دقیق بر مسابقه و اجرای عادلانه قوانین: در حین مسابقه، داوران باید قوانین را براساس مقررات مدون هر رشته به اجرا درآورند و با ورزشکاران، عادلانه و بی‌طرف رفتار کنند.

2‌.‌3‌.‌10. جلوگیری از اجرای حرکات و فنون خطا: در قوانین رشته‌های ورزشی، مواردی به معرفی حرکات و فنون خطا اختصاص داده شده است و داوران در صورت مشاهده این حرکات و فنون، می‌بایست سریعاً‌ از اجرای آن‌ها جلوگیری کنند.

2‌.‌3‌.‌11. وظایف داوران نسبت به ورزشکار مصدوم: یکی از وظایف مهم داوران، اقدام فوری درباره ورزشکاران مصدوم است. داوران می‌بایست در صورت صدمه دیدن ورزشکاران در حین مسابقه، شرایط رساندن کمک‌های اولیه به آن‌ها را فراهم سازند و با قطع بازی و دعوت پزشک، به ورزشکاران مصدوم کمک کنند.

2‌.‌3‌.‌12. مصلحت جامعه و نظم عمومی: اگر داور تصور کند که ادامه مسابقه احتمال شورش در بردارد، باید به فوریت مسابقه را تعطیل کند، زیرا مصلحت جامعه و نظم عمومی مهم‌تر از یک مسابقه ورزشی است (قوه قضائیه، 1359).

 

آنچه در بالا گفته شد، وظیفه داوران در مسابقات ورزشی است. حال دو نکته قابل ذکر است: نکته اول اینکه مسابقات مدارس، چه در داخل مدرسه و چه در خارج آن، هویت یک مسابقه واقعی را دارد. حال با توجه به اینکه در مسابقات مدارس از خود دانش‌آموزان برای داوری استفاده می‌شود، اگر در زمان مسابقه براساس سهل‌انگاری داور حادثه‌ای رخ دهد، قاضی براساس این 12 بند رأی خود را صادر خواهد کرد یا اینکه حوادث ناشی از سهل‌انگاری داور در مسابقات ورزشی مدارس به‌گونه‌ای دیگر قضاوت می‌شود. به نظر می‌رسد که در این زمینه خلأ‌های قانونی وجود دارد.

 

2‌.‌4‌. مدیران مدارس

مدیران در محیط ورزش دو دسته‌اند: دسته اول مدیران فنی مثل مربیان، سرمربیان و معلمان تربیت‌بدنی، که به‌طور مستقیم بر فعالیت ورزشکار نظارت دارند. دسته دوم مدیرانی که با ورزشکار مواجه نیستند بلکه مدیریت سخت‌افزاری ورزش را برعهده دارند، مثل مدیر ورزشگاه و مدیر مدرسه. این‌ها مربی نیستند، ولی ملزم‌اند که به ایمنی تمامی اماکن ورزشگاه، مدرسه و تجهیزات آن‌ها توجه کنند (حسینی و اسحاقی، 1394).

 

2‌‌‌.‌5‌. معلمان ورزش و وظایف آن‌ها در زنگ ورزش و هنگام برگزاری مسابقات ورزشی

2‌.‌5‌.‌1. حضور مستمر مربی در محل فعالیت‌های ورزشی: یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند مانع بسیاری از خطرها و حوادث ورزشی شود، حضور و نظارت معلم ورزش و مربی در صحنه فعالیت ورزشی است. پس، حضور فیزیکی و مستمر معلم یا مربی در محل فعالیت ورزشی ضروری است.

2‌.‌5‌.‌2. کنترل و نظارت مربیان: مربیان علاوه بر حضور مستمر در محل فعالیت‌های ورزشی باید از دقت و کنترل و نظارت غفلت نکنند، بلکه با دقت تمام در همه لحظه‌ها ورزشکاران را زیر نظر داشته باشند.

2‌.‌5‌.‌3. آگاهی از سلامت دانش‌آموزان: یکی از وظایف مربیان نسبت به ورزشکاران، احراز سلامتی آنان است. مربی موظف است قبل از آغاز هرگونه عملیات ورزشی، از سلامت ورزشکار اطمینان حاصل کند. با توجه به اینکه معلم ورزش در این امر تخصص ندارد، می‌تواند از ورزشکار برگه معاینه پزشکی بخواهد.

2‌.‌5‌.‌4. بازدید و بررسی وسایل ورزشی: در اکثر رشته‌های ورزشی، ورزشکار ملزم به استفاده از وسایل ورزشی است که به‌موجب مقررات مربوطه تعیین شده است. ناقص بودن، نامرغوب بودن یا غیرمجاز بودن این وسایل ممکن است باعث صدمه‌دیدگی ورزشکار شود که در این صورت مربیان و معلمان ورزشی مسئول خواهند بود، زیرا از وظایف اصلی و مهم آنان بازدید و بازرسی وسایل ورزشی قبل از عملیات ورزشی است. در واقع، آن‌ها زمانی باید اجازه استفاده از این‌گونه وسایل را صادر کنند که از سلامت و ایمنی آن‌ها اطمینان کامل داشته باشند.

2‌.‌5‌.‌5. شناخت قابلیت‌ها توسط مربیان: مربیان به دلیل گذراندن دوره‌های تخصصی مختلف و با کسب تجارب کافی و مجوزهای رسمی، قدرت تشخیص برای شناسایی توان ورزشکاران را دارند و بنابراین، وظیفه شناخت قابلیت‌ها بر عهده آنان است. مقصود از قابلیت‌های ورزشکار، شناسایی قدرت بدنی، مهارت‌های فنی، سابقه فعالیت و نیز فیزیک بدن ورزشکار از قبیل وزن، قد و سن او در فعالیت‌های ورزشی است.

2‌.‌5‌.‌6. آشنایی مربی با کمک‌های اولیه: گاهی صدمه‌های واردشده به ورزشکاران آن‌قدر شدید نیست که به آن خطر جانی بگویند؛ مانند دررفتگی و شکستگی که در رشته‌های رزمی و کشتی به‌وجود می‌آید. در این شرایط، مربی مکلف است به ورزشکار مصدوم کمک کند که این کمک معمولاً به صورت کمک‌های اولیه اعمال می‌شود. پس، مربیان ورزشی باید از کمک‌های اولیه آگاهی کافی داشته باشند تا در صورت بروز حادثه بتوانند نقش مثبتی ایفا کنند. در مقابل، خودداری از کمک‌های اولیه می‌تواند برای معلم و مربی ورزش مسئولیت‌های قانونی داشته باشد؛ برای مثال، اجازه بازگشت به بازی برای بازیکنی که از ناحیه سر مجروح شده، نمونه‌ای از خودداری از کمک‌های اولیه توسط مربی است.

2‌.‌5‌.‌7. تعداد دانش‌آموزان: تعداد بیش از حد متعارف ورزشکاران در یک دوره یا یک کلاس، مسئله مهمی است که باید مورد توجه مربیان قرار گیرد، زیرا در این صورت، نظارت و مراقبت کم‌رنگ‌تر می‌شود و امکان وقوع حادثه افزایش پیدا می‌کند. تعداد ورزشکاران با توجه به رشته ورزشی، مکان ورزشی و تعداد مربیان متفاوت است و مربی می‌تواند با رعایت استانداردها از وقوع حادثه جلوگیری کند یا حداقل درصد وقوع آن را کاهش دهد.

2‌.‌5‌.‌8. شرایط آب و هوا: ورزش‌هایی که در فضای باز انجام می‌شوند، همواره در معرض شرایط نامطلوب جوی قرار دارند؛ مثلاً بارها شنیده‌ایم که صاعقه یا رعد و برق منجر به فوت فوتبالیستی شده یا تمرین درهوای بسیار گرم به گرمازدگی ورزشکاری انجامیده است. موارد دیگر مثل بارندگی‌های شدید و سرمای بیش از حد نیز تاکنون بارها منجر به بروز حوادث و خسارت به ورزشکاران شده است.

2‌.‌5‌.‌9. صلاحیت در آموزش: به‌کارگیری افراد فاقد صلاحیت خود یک بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی است. مدیران ورزشی بایستی در انتخاب مربیان واجد شرایط و با صلاحیت و دارای تخصص، دقت کافی داشته باشند، زیرا اگر به دلیل عدم صلاحیت مربی خساراتی به ورزشکاران وارد شود، او خود مسئول پیامدهای آن خواهد بود. بر این اساس، مربی هر رشته ورزشی باید از فدراسیون مربوطه دفترچه یا حکم یا کارت مربیگری داشته باشد.

2‌.‌5‌.‌10. وظایف مربیان بعد از وقوع حادثه ورزشی: بعد از وقوع حادثه، اولین وظیفه مربی کمک به ورزشکار مصدوم است. ماده واحده قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومان و دفع مخاطرات جانی مصوب 1354 که می‌گوید: «مطابق ماده واحده هر کس شخص یا اشخاصی را در معرض خطر جانی مشاهده کند و بتواند با اقدام فوری خود یا کمک طلبیدن از دیگران یا اعلام فوری به مراجع یا مقامات صلاحیت‌دار از وقوع خطر یا تشدید نتیجه آن جلوگیری کند بدون اینکه با این اقدام خطری متوجه خود او یا دیگران شود و با وجود استمداد یا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت کمک از اقدام به این امر خودداری کند، به حبس تا یک سال و یا جزای نقدی محکوم خواهد شد (قوه قضائیه، 1395).

 

3. نگاهی به ورزش مدارس از زبان آمار و خبرهای منتشر‌شده در روزنامه‌های کثیرالانتشار و سایت‌های خبری

3‌.‌1‌. نگاهی به خبر شماره 431564 سایت تابناک با موضوع خنزر پنزرهای ورزشی در مدارس؛ در این خبر گزارش کاملی از تجهیزات ورزشی مدارس در مناطق محروم و برخوردار شهرهای مختلف ایران ارائه شده است. خلاصه‌ای از این گزارش در ادامه می‌آید.

فاصله طبقاتی و فقر و غنا را به همان وضوح که در جامعه دیده می‌شود، در مدارس نیز می‌توان مشاهده کرد. مدارس برخوردار، جای خوب و راحتی برای درس خواندن هستند اما مدارس محروم بیش از آنکه جاذبه داشته باشند دافعه‌شان به چشم می‌آید. به گزارش جام‌جم، مدارس که تعطیل می‌شوند، مشکلات و کمبودها هم به خوابی موقت می‌روند، یعنی برای مدت زمانی اندک بایگانی می‌شوند تا دوباره با آغاز مهر از خواب تابستانی بیدار شوند و نقل مجالس باشند. فقر تجهیزات ورزشی مدارس که مشکلی تقریباً فراگیر و ملی است، از این دست مشکلات است که پایتخت و حاشیه شهر و شهر کوچک و روستا را به‌طور یکسان درگیر می‌کند. البته همان فاصله طبقاتی که مدارس را به دو دسته محروم و برخوردار تقسیم کرده، باعث شده است که مدارس غنی، از نظر تجهیزات و لوازم ورزشی وضع خوبی داشته باشند و در آن‌ها ورزش نیز به اندازه درس‌های دیگر مورد توجه باشد؛ در حالی‌که مدارس محروم بیشتر وقت‌ها برای ابتدایی‌ترین امکانات لنگ می‌مانند و زنگ ورزش را به‌طور صوری یا نمادین یا برای خالی نبودن عریضه برپا می‌کنند.

 

 

اگر نگاهی اجمالی به جدول بیندازیم، درمی‌یابیم که چرا همه مدیران از کمبود سرانه گلایه دارند. در این میان، لازم است به سخنان وزیر به‌دقت توجه کنیم: «اولین‌بار وزیر آموزش‌وپرورش دولت یازدهم اعلام کرد بیش از 98 درصد بودجه این وزارتخانه صرف حقوق کارکنان می‌شود و کمتر از دو درصد برای فعالیت‌های عمرانی و کیفیت‌بخشی به آموزش می‌رسد.» او پس از آن چندبار دیگر هم این جملات را تکرار کرد و معلوم شد علاوه بر ضعف مدیریتی که در همه حوزه‌ها به چشم می‌خورد، دست تنگ وزارتخانه نیز عاملی است برای به حاشیه رفتن زنگ ورزش و صوری برگزار شدن آن (تابناک، 1393).

 

3‌.‌2‌. وقتی از دانش‌آمــوزی می‌خواهیــم هنگام عصبانیت، روی دوستش خطا نکند، در جواب می‌گوید: «آقا، بازی است دیگر.... هیچی‌ نمی‌شود» و بعد هم می‌دود و به دوستش هنگام دریبل ضربه مهلکی می‌زند. این تفکری است که ما و جامعه به دانش‌آموزان داده‌ایم! اگر به این جمله دانش‌آموز توجه کنیم، می‌بینیم که بخشی از مشکلات حقوقی براساس ملاحظات فردی یا سهل‌انگاری دبیران تربیت‌بدنی ایجاد می‌شود. به همین دلیل، قانون‌گذار در سال 1352 برای حمایت از دبیران و مربیان ورزشی به‌طور صریح در مورد صدمات ناشی از حوادث ورزشی براساس مسئولیت قوانینی را به تصویب رسانده که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم در قانون مجازات عمومی تأیید شده است که به صورت خلاصه و موجز در زیر به آن اشاره می‌شود.

مسئولیت در نگاه اول به مسئولیت مدنی و کیفری تقسیم می‌شود و مسئولیت مدنی خود شامل دو بخش مسئولیت قراردادی و مسئولیت خارج از قرارداد است. مسئولیت قراردادی نوعی از مسئولیت است که با عقد قرارداد بین افراد به‌وجود می‌آید، مثل‌ الزام به تنظیم سند رسمی. اما در مسئولیت خارج از قرارداد اساساً قراردادی وجود ندارد. مسئولیت دبیران و مدیران از نوع مسئولیت خارج از قرارداد است و باید منشأ این مسئولیت را در قانون جست‌وجو کنیم. در این زمینه قانون مسئولیت مدنی، قانون مجازات اسلامی، آیین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های وزارت آموزش‌وپرورش اهمیت ویژه‌ای دارند. (حسین‌پور و وحدانی، 1393).

 

4. بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به بیان مسئله در زمینه بررسی حقوق ورزشی، خلأهای ناشی از رعایت حقوق ورزشی در فضاهای ورزشی مدارس باید از دو منظر بیرونی و درونی مورد بررسی قرار گیرد. از منظر بیرونی بعضی از خلأهای قانونی در حوزه حقوق ورزش وجود دارند که خارج از ساختار آموزش‌وپرورش‌اند و باید قانون‌گذار در آن‌ها بازنگری کند. درونی نیز به این مفهوم است که نواقصی در بخشنامه‌ها و زیرساخت‌ها و... وجود دارد و وزارت آموزش‌وپرورش در این زمینه باید اقدام جدی و اساسی انجام دهد. برای بررسی بیشتر موضوع، عوامل بیرونی و درونی را به‌طور خلاصه بررسی می‌کنیم.

 

4‌.‌1‌. عوامل بیرونی

4‌.‌1‌.‌1‌. با توجه به تعریف حقوق ورزشی، بین مربیان ورزش که در میادین رسمی به‌صورت حرفه‌ای مربیگری می‌کنند و معلمین ورزش هیچ تفاوتی وجود ندارد. به همین دلیل، مکان ورزشی، قوانین حاکم بر فضای ورزشی، مدیران ورزشی و شرکت‌کنندگان در ورزش برای معلمان ورزش و مربیان ورزشی کاملاً با هم تفاوت دارد.

4‌.‌1‌.‌2‌. آیا رضایت زیان‌دیده که هنوز به سن تکلیف نرسیده است، با شرکت در عملیات ورزشی مدارس مسئولیت مدنی را از معلم ورزش می‌گیرد و اگر نمی‌گیرد، آیا رضایت والدین بدون حضور در دفتر ثبت و اسناد می‌تواند مسئولیت مدنی را از معلم ورزش رفع کند؟

4‌.‌1‌.‌3. آیا تماشاگران ورزشی یک مسابقه رسمی با تماشاگران یک مسابقه دانش‌آموزی در فضای ورزشی مدرسه تفاوت دارند؟ تماشاگر ورزشی مسابقات رسمی به اختیار خود به محل مسابقه می‌آید، ولی تماشاچی مسابقات مدرسه خواسته یا ناخواسته در زنگ تفریح باید شاهد تماشای مسابقه باشد. آیا حقوق ورزشی بین این دو تماشاچی تفکیکی قائل می‌شود؟

 

4‌.‌2‌. عوامل درونی

4‌.‌2‌.‌1. مطابق با آیین‌نامه ارسالی مدرسه، انجمن ورزشی مدرسه و معلم ورزش مدرسه به‌عنوان مدیر فنی هیچ جایگاهی در تصمیم‌گیری‌های ورزشی ندارند. حال معاونت تربیت بدنی وزارتخانه تشکلی به نام «انجمن ورزشی» جهت تصمیم‌گیری‌های ورزشی ایجاد کرده که متأسفانه صوری است و در آیین‌نامه اجرای مدرسه اهمیت و جایگاهی ندارد. حتی در دستورالعمل مربوط به المپیاد ورزشی مدرسه به دلیل جایگاه ضعیف و غیرمؤثر انجمن ورزشی مدرسه هیچ اسمی از آن برده نشده و تمامی تصمیم‌های مربوط به المپیاد به شورای مدرسه واگذار شده است. این در حالی است که دبیران ورزش تمامی تصمیمات ورزشی خود را در انجمن ورزشی به تصویب می‌رسانند، که جایگاه قانونی مستحکمی ندارد.

4‌.‌2‌.‌2. تجهیزات ورزشی مدارس فاقد استاندارد لازم‌اند.

4‌.‌2‌.‌3. فضای ورزشی مدارس از ایمنی و استاندارد لازم بی‌بهره است. بخشی از این نقیصه به طراحی مدرسه و فضای ورزشی مدرسه توسط نوسازی مدارس برمی‌گردد.

4‌.‌2‌.‌4. بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مدارس موارد حقوقی را به‌صورت کلی در خصوص ایمنی مدارس مطرح کرده‌اند که برای مدیران و دبیران ورزش نامفهوم است.

4‌.‌2‌.‌5. در مناطق محروم که تراکم دانش‌آموز در مدارس بسیار زیاد است، فضای ورزشی دارای حداقل استانداردهاست.

 

منابع

1. رفعتی نائینی، عباس (1390). «مسئولیت مدنی و کیفری در خطای ورزشی». پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله عباس رفعتی نائینی به نشانی:

www.rafatinaeeni.com/Portal/Cultcure/Persian/CategorylD/14806/CaselD/94890/71243.aspx

2. تابناک (1393). «خنزر پنزرهای ورزشی در مدارس». از سایت تابناک به نشانی:

ww.tabnak.ir/fa/news/431564/خنزر-پنزرهای-ورزشی-در- مدارس

3. چلبی، البرز (1386). دیباچه‌ای بر حقوق ورزشی، قواعد عمومی حقوق جزا، آیین‌نامه بین‌المللی دوپینگ. تهران: بامداد کتاب.

4. حسین‌پور، اسکندر (1390). «ایمنی و بهداشت فضاهای ورزشی مدارس». رشد آموزش تربیت‌بدنی، 43-40.

5. حسین‌پور، اسکندر و وحدانی، محسن (1393). «حقوق ورزشی و ساعت درس تربیت‌بدنی مدارس.» رشد آموزش تربیت‌بدنی، 35-33.

6. حسینی، سیدمهدی و اسحاقی، الهام (1394). «مسئولیت مدنی و کیفری ناشی از فعالیت‌های ورزشی» پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 67-55.

7. کاتوزیان، ناصر (1393). «خطای ورزشی و مسئولیت ورزشی.» از حقوق ورزش به نشانی:

varzesh.hoqouqdan.com/1393/12/01/

8. بنیان، عباس (1392). «میزان آگاهی‌های حقوقی و مسئولیت مدنی معلمان تربیت‌بدنی مدارس شهر تهران». آموزش تربیت‌بدنی، 10-2.

9. قوه قضائیه (1395). «حقوق ورزش و حوادث ناشی از آن». پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی قوه قضائیه به نشانی:

http://www.farhangionline.ir/doc/news/fa/1552/

10. گلدوزیان، ایـــرج (1378). محشای قانون مجازات اسلامی. تهران: مجد.

 

 

 

قوانین ورزشی اگرچه همیشه به‌عنوان راهنما مورد استفاده قرار می‌گیرند، الزامی برای دادگاه‌ها ایجاد نمی‌کنند و آنچه در بازی عرف مشروع است، همیشه در دید حقوق مباح نیست

 

 

با توجه به اینکه در مسابقات مدارس از خود دانش‌آموزان برای داوری استفاده می‌شود، اگر در زمان مسابقه براساس سهل‌انگاری داور حادثه‌ای رخ دهد، قاضی براساس 12 بند ماده مربوط به وظایف داوران، رأی خود را صادر خواهد کرد

 

 

مسئولیت در نگاه اول به مسئولیت مدنی و کیفری تقسیم می‌شود و مسئولیت مدنی خود شامل دو بخش مسئولیت قراردادی و مسئولیت خارج از قرارداد است

 

 

ناقص بودن، نامرغوب بودن یا غیرمجاز بودن وسایل ممکن است باعث صدمه‌دیدگی ورزشکار شود که در این صورت مربیان و معلمان ورزشی مسئول خواهند بود

 

 

مسئولیت دبیران و مدیران از نوع مسئولیت خارج از قرارداد است و باید منشأ این مسئولیت را در قانون جست‌وجو کنیم