نام کتاب: تنوع زمین شناختی ایران
مؤلف: سیدامیر توکلی صبور
ناشر: انتشارات ایران‌شناسی، 392 ص.
کتاب تنوع زمین‌شناختی ایران نوشته
مهندس سیدامیر توکلی صبور را انتشارات ایران‌شناسی به‌صورت مصوّر، تمام رنگی، با کاغذ
گلاسه و در قطع رقعی چاپ و منتشر کرده است. این کتاب به شکل یک کتاب راهنما طراحی
و اجرا شده و تلاش بر آن بوده تا در آن اغلب پدیده‌هایی که امکان مشاهده آن‌ها
بدون نیاز به تجهیزات امکان‌پذیر است معرفی شوند.
کتاب در 8 فصل به معرفی پدیده‌های زمین‌شناسی
و ژئومورفولوژی ایران می‌پردازد. در فصل اول به سیر تحولات جهان هستی، کهکشان راه
شیری، منظومه خورشیدی و جایگاه آن‌ها در این فضای بی‌کران پرداخته، درباره نحوه شکل‌گیری
زمین و تحولات جغرافیایی، اقلیمی و زیستی رخ داده در آن طی میلیون‌ها سال گذشته و
همین‌طور دوره‌ها و دوران‌های زمین‌شناسی و معرفی هر یک از آن‌ها، معرفی انواع کانی‌ها،
سنگ‌ها و طبقه‌بندی آن‌ها همچنین درباره پدیده‌های ساختاری بحث می‌کند.
در ادامه، کتاب به توضیح عواملی که باعث
تغییر در چهره زمین شده، شامل هوازدگی، انواع آن و چگونگی تشکیل خاک و سپس فرسایش
و عوارض شکل گرفته توسط آن، بیابان‌ها و چگونگی ایجاد و انواع آن‌ها، آب‌های زیرزمینی
و چگونگی تشکیل غارها و چشمه‌ها و سنگ‌های رسوبی مرتبط با آن‌ها، آتش‌فشان‌ها و
انواع آن پرداخته است. گنبدهای نمکی شرایط محیطی حاکم بر منطقه و معرفی گنبدهای نمکی
کشور و در آخر گل‌فشان‌ها و دلایل تشکیل آن‌ها و معرفی نمونه‌هایی از آن‌ها، فصل‌های
پایانی و جذاب کتاب هستند که به کمک تصاویر چشم‌نواز، زیبایی‌های ایران را به تصویر
می‌کشد.
در پایان واژه‌نامه قرار دارد که برای کلیه
محققین حوزه‌های علوم زمین بسیار کاربردی است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب به شرح زیر
است:
• تصاویر بدیع اول هر فصل و تصاویر
مرتبط انتخاب شده در کنار متن آن که اکثریت آن‌ها از جذابیت‌های کشور ایران انتخاب
شده‌اند.
• جداول مقیاس زمانی زمین‌شناسی و تقسیم‌بندی‌های
آن و نمایش آن به همراه ظهور یا انقراض گونه‌های مختلف، همچنین بازسازی چگونگی
قرارگیری خشکی‌ها و دریاها در زمان‌های مختلف زمین‌شناسی و مشخص نمودن دوره‌های یخچالی
و انقراض‌های بزرگ زمین در طول تاریخ آن، بیان ویژگی‌های آب و هوایی در زمان‌های
مختلف زمین‌شناسی و نوع جانداران هر زمان به همراه مشخصات آن‌ها، تحولات خلیج فارس
پس از آخرین عصر یخبندان به همراه اطلاعات مفید علمی و جذاب برای تحقیق، در مورد
آن ظهور انسان و مهاجرت او در سراسر قاره‌ها که آغازش آفریقا و پایانش آسیاست و این
کتاب می‌تواند کمک خوبی برای تدریس فصل 7 کتاب‌های درسی زمین‌شناسی پایه یازدهم و
انسان و محیط‌زیست باشد. همچنین مطالعه آن به کلیه علاقه‌مندان زمین‌شناسی ایران
به‌ویژه محققین این دوره توصیه می‌گردد.