هدف آموزش راهبردهای فراشناختی
هدف آموزش مهارت‌ها و راهبردهای فراشناختی به دانش‌آموزان، راهنمایی آن‌ها به‌طور آگاهانه و افزایش استقلال در
یادگیری و خودآموزی است. یعنی شناخت اینکه چه هنگام و چطور راهبردهای شناختی را در
موقعیت‌های متفاوت به‌کار گیرند. استفاده از این دانش شناختی به دانش‌آموزان کمک می‌کند در هنگام یادگیری مطالب درسی دیدگاه
مثبتی از عملکرد یادگیری خود به‌دست آورند، اهداف یادگیری
خود را مشخص و برنامه‌ای برای دستیابی به آن‌ها داشته باشند، عملکرد حافظه خود را
بالا ببرند، بر پیشرفت یادگیری خود تمرکز کنند، از تجربیات یادگیری خود در یادگیری
موضوعات درسی و زندگی شخصی استفاده کنند و بر پیشرفت یادگیری خود کنترل داشته
باشند.
فرایند
فراشناخت و ویژگی‌های آن
در فرایند
فراشناخت که به آن فرایند «بازتابی» نیز می‌گویند،
دانش‌آموز از خود سؤال می‌کند در هنگام انجام یک تکلیف، چه مشکلی
باید حل شود؟ چه کاری برای حل این مشکل باید انجام دهد؟ چقدر توانسته است مشکل را
به خوبی حل کند؟ و چگونه می‌تواند در دفعات بعدی عملکرد بهتری
در انجام این تکلیف داشته باشد؟
دانشِ دانش‌آموز نسبت به خود و تکلیفی که انجام می‌دهد، شیوه نظارت او بر درک مطلب و
توانایی او در درک معنای متن، نمونه‌ای از راهبرد فراشناختی است.
اما سؤال این است که چه چیزی دانش‌آموز را قادر می‌سازد هنگام خواندن یک متن، بر فرایند‌های فراشناختی خود کنترل کامل داشته
باشد؟ خواندن فرایندی پیچیده است. خواننده ماهر به دنبال درک معنای متن است، نه
انجام و اتمام تکلیف. عملکرد فراشناختی به معنای آگاهی از راهبردها و نشانه‌های راهنما برای کمک به درک متن است که
در دانش‌آموز احساس استقلال ایجاد می‌کند.
آموزش فراشناخت
دانش‌آموزان را به مهارت‌هایی مجهز می‌کند که از طریق آن‌ها بتوانند مغز خود را هدایت کنند و به
هدایت‌کنندگان یادگیری خود تبدیل
شوند. فراشناخت به معنی تفکر درباره تفکر خود یا شناخت با هدف تقویت یادگیری است.
منظم کردن
فرایند شناختی به معنای کنترل شناخت توسط فرد و شامل برنامه‌ریزی فعالیت‌ها، آگاهی از درک مطلب و عملکرد خود در
انجام تکالیف و ارزشیابی کارایی فرایند یادگیری و کنترل آن است. برای مثال، هنگامی
که دانش‌آموز در خواندن یک متن با
کلمات ناآشنا روبه‌رو می‌شود، از دو راهبرد برای درک معنی کلمه
استفاده می‌کند. ابتدا از طریق پیدا کردن ریشه کلمه و شکستن آن
به واحدهای تشکیل‌دهنده (هجاها)، به دنبال
سرنخ‌های متنی برای پیدا کردن
معنا می‌رود و سپس از فرهنگ لغت برای
بررسی درستی معنایی که حدس زده، استفاده می‌کند.
دانش‌آموز دیگری خود را برای
آزمون آماده می‌کند. او از طریق مهارت
فراشناختی تلاش می‌کند از چند راهبرد حافظه
استفاده کند، آن‌ها را مقایسه و تعیین کند
کدام یک برای تقویت و افزایش یادآوری بهتر است. یکی از راهبردهای کاربردی آن است
که دانش‌آموز مباحث درسی خود را با
دوستش تمرین کند. دانش‌آموزانی که در گروه‌های دو نفری یا بیشتر مطالب درسی را
تمرین می‌کنند و مباحث را به بحث می‌گذارند، نه‌تنها حافظه‌شان تقویت می‌شود، بلکه به لحاظ اجتماعی نیز مشارکت
در کارهای گروهی را می‌آموزند.
منبع
Wilson,
Donna, Conyers, Marcus, (2016) Teaching students to drive their brains:
metacognitive strategies,actitvities, and lesson ideas, ASCD, retrieve at:
http://catalog.loc.gov/2016011184