امروزه فناوری اطلاعات در سراسر
زندگی روزمره ما رواج یافته و جایگاه ویژه‌ای
را به خود اختصاص داده است. در عصری که امروزه آن را عصر دیجیتال می‌نامیم، فناوری به بخش آموزش هم راه
باز کرده است.
اکنون تربیت‌بدنی جایگاه محکم‌تری در مدارس دارد. گسترش روش‌های فناورانه، انطباق آن‌ها با روش‌های مرسوم در مدارس و یکپارچگی
فیزیکی نشان می‌دهد که به این امر توجه
بسزایی شده است. با وجود این، هنوز هم استفاده از فناوری در تمرین‌های ورزشی چندان جایگاهی پیدا
نکرده است و تربیت‌بدنی امری ورای برنامههای رایانه‌ای دیده و پنداشته میشود.
امروزه گروه‌های مختلفی در مدارس و مراکز
آموزشی به وجود آمده‌اند تا اهمیت روش و
استفاده از فناوری را در این مورد آموزش بدهند.
بسیار مهم است که تمرین‌ها و علوم مختلف در این
زمینه در محیط مدرسه یادآوری شوند و به صورت علمی و تخصصی مورد آزمایش قرار
بگیرند. حدود یک سال پیش، طی آزمایش‌ها و تحقیقات گسترده‌ای که صورت گرفت، مشخص شد که آموزش
مربی‌ها و معلمان در مدارس
از منظر علمی یکی از مهم‌ترین اموری است که میشود در توسعه فناوری در ورزش از آن
استفاده کرد. معلم‌ها باید از فیلتر‌های زیادی برای دستیابی به علم و
استفاده از شیوه‌های به‌روز برای ورزش و تمرین‌ها عبور کنند. یافته‌های پژوهشی درباره دیدگاه معلمان
تربیت‌بدنی نسبت به ادغام
فناوری با آموزش جسمانی، نتایج متفاوتی را در رابطه با نگرش مثبت یا منفی آن‌ها در زمینه فناوری گزارش داده
است، از یک طرف، برخی از نمونه‌ها نظرات مثبت در زمینه
استفاده از فناوری را ارائه میدهند و از سوی دیگر،
برخی از نمونه‌ها نشان میدهند که برخی از معلمان با ورود
فناوری، به‌خصوص به بخش ورزش مخالف‌اند. بنابراین، شاید بشود گفت که
آن دسته از آموزگارانی که تبحر بیشتری در برنامههای آی‌تی دارند، به استفاده از برنامههای جامع در مورد ورزش علاقه‌مند‌ترند. گروهی از معلم‌ها فناوری را بی‌پروا، بی‌اثر و البته غیرضروری می‌دانند؛ چرا که ورزش را تنها امری
فیزیکی، ورای هر‌گونه استفاده از
فناوری، می‌پندارند و خیلی از آن‌ها هم بر این اندیشه‌اند که میشود با به‌کارگیری هر چه بهتر فناوری، به روش‌های بهینه‌ای برای انجام دادن حرکات جسمانی
رسید.
معلم‌ها استفاده از رایانه و فناوری را
در ورزش و البته تربیت‌بدنی متعارض با اصول و
قواعد کلی می‌دانند. به زعم آن‌ها، استفاده از رایانه می‌تواند جلوی هر‌گونه فعالیت فیزیکی بهینه را بگیرد
و مانع پیشرفت دانش‌آموزان شود و این از
برنامههای ورزشی کلاسی به دور
است؛ گرچه در عصر حاضر گفتن چنین چیزی نمی‌تواند
پایه و اساس علمی داشته و صحیح باشد.
حالا بعد از گذشت سال‌ها و انجام گرفتن تحقیقات بسیار،
دانشمندان و برنامه‌ریزان آی‌تی، برنامههای کاربردی زیادی را طرح‌ریزی کرده‌اند که پا به عرصه ظهور گذاشته‌اند و می‌توانند اطلاعات دقیق علمی را به‌روز‌رسانی کنند و برنامه‌ریزی‌های لازم برای انجام دادن حرکات و
تمرین‌های ورزشی برای هر هفته
یا هر روز را به معلمان بدهند. این برنامه‌ها
می‌توانند میزان تحرک دانش‌آموزان، میزان کالری مصرفی، صحت
اجرای حرکات در تربیت‌بدنی، تعداد و دفعات
اجرای هر حرکت به تفکیک اعضای بدن، میزان تنفس، دم و بازدم و البته زمان را به
درستی برنامه‌ریزی کنند و در اختیار
معلمان قرار دهند. هدف از این کار، رفتن دانش‌آموزان و البته معلمان به سوی
مهارت‌های خاص در ورزش است.
اگرچه این روزها این روش پیشرفت کرده است اما متأسفانه استفاده از روش‌های رایانه‌ای در ورزش همچنان در اقلیت قرار
دارد که متخصصان در تلاش برای گسترش و رواج آن در نظام آموزش‌و‌پرورش هستند.
در ادامه، ابزارهایی که می‌توان از آن‌ها برای دستیابی به فناوری در ورزش
بهره گرفت، بررسی می‌شوند. این فناوریها اگرچه در اقلیت قرار دارند، در
تربیت‌بدنی می‌توان از آن‌ها به‌صورت بهینه استفاده کرد.
- لپ‌تاپ‌های کوچک
که قابلیت حمل نیز داشته باشند و در ورزشگاه‌ها، حتی بدون وجود یک پریز کوچک هم
بشود از آن‌ها استفاده کرد؛
کامپیوترهای کوچکی که بشود برنامههای ورزشی را در آن‌ها ثبت کرد و از آن‌ها استفاده نمود.
- ویدئو پروژکتورهای ال‌سی‌دی
می‌توان آن‌ها را در مدارس و ورزشگاه
نصب کرد و برنامههای ورزشی، ساعات و
زمان‌بندی‌ها را به همراه تصاویر درستی از
اجرای حرکات روی آن‌ها به نمایش درآورد.
- تجهیزات صوتی
از این ابزارها می‌توان در برنامههای ورزشی مثل ژیمناستیک و حرکات
موزون استفاده کرد تا با یک ریتم مشخص و ثابت، تعادل و انضباط در حرکات را به
ورزشکاران نشان بدهند.
- مانیتورهای قلبی
از این مانیتورها برای حفظ و اندازه‌گیری ضربان قلب در حین انجام حرکات
ورزشی استفاده میشود و دانش‌آموزان می‌توانند هنگام انجام دادن حرکات
ورزشی تعداد ضربان قلب خود را بر حسب دقیقه و یا ثانیه اندازه‌گیری کنند.
- گام‌شمار
دستگاهی است که می‌توان با آن تعداد قدم‌‌ها را بر حسب زمان
اندازه‌گیری کرد و دانش‌آموزان می‌توانند سطح فعالیت بدنی خود را
اندازه‌گیری کنند.
- ابزارهای دستی (گوشی همراه، جی‌پی‌اس و ....)
با نصب نرم‌افزارهای خاص روی این دستگاه‌ها، می‌توان در هر زمان و مکانی انواع
میزان حرکت، مسیر اجرای حرکت ورزشی، میزان کالری مصرفی، میزان آب بدن و بسیاری
دیگر از امکانات را با خود به همراه داشت.
- ویدئو کنسول‌های بازی
در برخی از این بازی‌ها کاربران باید با استفاده از
اعضای بدن و فعالیت‌های فیزیکی بازی را پیش
ببرند. برخی از این بازی‌ها امکان جنبش، تلاش و
حرکات منظم روی تشک ورزشی را تنها جلوی تلویزیون و بدون رفتن به ورزشگاه فراهم می‌آورند.
این‌ها فقط تنها چند نمونه ساده از
کاربرد فناوری و رایانه در راستای بهینه‌سازی
فعالیت‌های ورزشی در مدارس و
مجتمع‌های آموزشی است که به
کارگیری آن‌ها می‌تواند به معلمان و مربیان ورزشی،
کمک شایانی کند.
یکی از برنامههای مفیدی که امروزه در بسیاری از
مراکز آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، برنامه جامع برای
دانش‌آموزان است؛ به این
ترتیب که در ابتدای سال یک جدول کلی به رایانه داده میشود و طی سال تحصیلی میزان فعالیت‌ها، برنامههای ورزشی انجام شده، میزان پیشرفت
بچه‌ها، انواع ورزش‌های مورد علاقه هر دانش‌آموز و محاسبه میزان تحرک آن‌ها در این برنامه ثبت می‌گردد. در طول این فرایند، دانش‌آموزان هر کدام می‌توانند با رمز خود به این برنامه
وارد شوند و مشکلات و سؤالات خود را با مربی ورزشی‌شان مطرح کنند. در پایان یک سال
تحصیلی میشود روندی کلی از
فعالیت یک دانش‌آموز و میزان پیشرفت او
داشت که این به نوبه خود نقطه قوتی در پیشرفت فناوری در زمینه تربیت‌بدنی است.
یکی دیگر از نمونه‌های بارز ورود فناوری و رایانه به
ورزش، فعالیتی است که به ورزش الکترونیکی موسوم است. گرچه همگی تاحدودی با این روش
آشنایی داریم و آن را می‌شناسیم، بد نیست اندکی
هم از این فناوری صحبت کنیم. در این روش، سیستمی به نام لیگ بین‌المللی داریم. در این سیستم
ورزشکاران و بازیکنان خوب حرفه‌ای و البته مبتدی‌ها هم می‌توانند حضور داشته باشند و به
وسیله رایانه در زمینه ورزش‌های فکری با هم به
رقابت بپردازند.
حال می‌توانیم این موضوع را به مدارس هم
تعمیم بدهیم. می‌توان چنین برنامه‌ای را در سطح مدارس و بین دانش‌آموزان اجرا کرد تا بتوانند در
منزل از این برنامه استفاده کنند و در زمینه‌های متنوع با هم به رقابت
بپردازند.
تمام این برنامه‌ها و شیوه‌ها و البته فناوریها، منوط به آموزش
معلمان و مربی‌های ورزشی است. رسانههای دیجیتال باید
توانایی آموزش معلم‌ها و مربیان را داشته
باشند و بتوانند آن‌ها را با نحوه صحیح
استفاده از این ابزارها آشنا سازند. دانش‌آموزان
باید تجربه‌های اولیه خود را به
همراه مربی و معلمی کارآزموده به دست بیاورند و از همان ابتدا در فهم رسانههای دیجیتالی و نحوه استفاده از آن‌ها دخیل باشند، آن را لمس کنند و
بفهمند.
به هر حال، با توجه به پیشرفت
مهارت‌ها در قرن بیست‌ویکم، میزان استفاده از رسانههای دیجیتالی و رایانه روز‌به‌روز بیشتر شده است و خواهد شد.
استفاده از این ابزارها منطقی، پیچیده و البته هوشمندانه است و از آن‌ها نه گریزی است و نه قابل اجتناب‌اند. معلمان می‌توانند با استفاده از چارچوب‌های مثبت توسعه‌یافته، به تکنیک‌های ورزشی و عضلانی هرچه بهتری دست
یابند. می‌توان به کمک فناوری و
رایانه در مدارس، هر چه بهتر به فعالیت‌های
بدنی پرداخت و با داشتن زمان‌بندی مناسب، حرکات
برنامه‌ریزی شده، سالم و علمی،
آن هم با به کارگیری هر چه بهتر و غنی‌تر
رایانه و دانش‌‌های رایانه‌ای به دانش‌آموزان کمک کرد که در راستای زندگی
سالم قدم بردارند.
منابع
این مقاله ترجمه‌ای است از:
Kretschmann,R.(2010).Physical
Education 2.0. In M. Ebner & M. Schiefner (Eds.), Looking Toward the Future
of Technology Enhanced
Education: Ubiquitous Learning and the Digital Native (pp. 432--‐454). Hershey, PA: IGI Publishing.
2.Rolf Kretschmann