احکام دانش‌آموزی

• تقلب از رفیق
س: ﺣﻜﻢ ﺗﻘﻠﺐ در امتحان چیست؟

• ﺗﻘﻠـﺐ در اﻣﺘﺤﺎن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ.

س: اﮔﺮ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ با ما رفیق باشد و راﺿـﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از نوشته‌اش ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻜﻢ ﺗﻘﻠﺐ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟
• رﺿﺎﻳﺖ ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﭻ ﺗﺄﺛﻴﺮی در ﺣﻜﻢ ﻧﺪارد.

 
• شطرنج در مدرسه
س: ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ در ﺑـﺴﻴﺎری از ﻣـﺪارس ﺑـﺎزی شطرنج رواج دارد آﻳـﺎ ﺑﺎزی ﺑﺎ آن و شرکت در دوره‌های آموزشی آن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟
• آیت‌الله خامنه‌ای: اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻜﻠﻒ ﺷﻄﺮﻧﺞ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از آﻻت ﻗﻤﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﺸﻮد، در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎزی ﺑـﺎ آن ﺑﺪون ﺷﺮط ﺑﻨﺪی اﺷﻜﺎل ﻧﺪارد و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ ﻓـﺮض ﻣـﺬﻛﻮر، آﻣﻮزش آن ﻫﻢ ﺑﺪون اﺷﻜﺎل اﺳﺖ.

 
• ضایعات کارگاه مدرسه
س: در حین کارهای عملی در ﻫﻨﺮﺳﺘﺎن و کارگاه، ﺿﺎﻳﻌﺎﺗﻲ اﻳﺠﺎد می‌شود. آﻳﺎ دانش آموز ﻣﺠﺎز به تصرف در این ضایعات هستند؟ در صورتی ﻛـﻪ اﮔـﺮ ایشان استفاده نکنند آن را دور می‌ریزند، ‌مسئله ﭼﻪ ﺣﻜمی ﭘﻴﺪا می‌کند؟
• ﺑﺎ ﻛﺴﺐ اﺟـﺎزه از ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﻦ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ اﺧﺘﻴـﺎرات ﻗـﺎﻧﻮنی دارﻧﺪ اﺷـﻜﺎلی ندارد.

 
• خوراکی هم کلاسی
س: اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻮراکی دﻳﮕـﺮ دانش‌آموزان ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟
• اﺳﺘﻔﺎده از آن‌ها ﺑﺪون اﺟﺎزه ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ.

 
• تمسخر معلم‌ها
س: ﺣﻜﻢ ﺗﻤﺴﺨﺮ و ﺗﺤﻘﻴـﺮ ﻣﻌﻠـﻢ در ﺣـﻀﻮر یا ﻏﻴـﺎب اﻳﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟
• ﺗﻤـﺴﺨﺮ و ﺗﺤﻘﻴـﺮ ﻫـﻴﭻ ﻣﺴﻠﻤﺎنی ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ.

 
• استفاده از وسائل کلاس
س:‌ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻔﺮیحی و ﺗﻀﻴﻴﻊ اﻣﻮال و امکانات کلاس مانند گچ، ﺗﺨﺘﻪ و ﻣﺎژﻳک ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺶ آﻣﻮزان از ﻧﻈﺮ ﺷـﺮعی حکمش چیست؟
• ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ در ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﻣﻘﺮرات ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﺪف ﻣﻌﻘﻮلی اﺟﺎزه می‌دهد.

 
• غیبت از معلم
س: ﻏﻴﺒﺖ درﺑـﺎره مسئله‌هاییﻛـﻪ اﮔـﺮ درﺑـﺎره آن‌ها ﻏﻴﺒﺖ ﻧﺸﻮد، مشکل ﺣـﻞ نمی‌گردد، مثلاً درﺑـﺎره معلمی ﻛـﻪ ﺧـﻮب درس نمی‌دهد، ﭼﻪ ﺣﻜمی دارد؟
• ﺑﻴـﺎن ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ معلم، ﻧﺰد ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻳﺎ در ﻣﻘﺎم ﻣـﺸﻮرت اﺷـﻜﺎل ﻧﺪارد. ﺑﻪ ﻃﻮر کلی در ﻣـﻮاردی ﻛـﻪ ﻣـﺼﻠﺤﺖ ﻏﻴﺒـﺖ اﻫـﻢّ از ﻣﻔﺴﺪه آن ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻴﺒﺖ ﺣﺮام ﻧﻴﺴﺖ.

 
• پرسش پی در پی
س: داﻧﺶ آﻣﻮزی به خاطر ﺗﻔﻬـﻴﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ درس ﻣﺮﺗـﺐ ﺳﺆال می‌کند و دﻳﮕـﺮ داﻧﺶ آﻣـﻮزان از اﻳـﻦ وﺿـﻊ ناراحت‌اند. آیا واقعاً در اﻳـﻦ ﻗـﻀﻴﻪ حقی از آﻧﺎن و ﺣﺘﻲ معلم ﺿﺎﻳﻊ می‌ﺷﻮد؟
• پرسش از معلم در کلاس به ﺣـﺪ ﻣﻌﻤـﻮل و ﻣﺘﻌـﺎرف اﺷﻜﺎلی ﻧﺪارد، ولی ﺑﻴﺶ از آن اﺷﻜﺎل دارد.


• دختران در راه مدرسه
س: بعضی از دﺧﺘـﺮان در ﻫﻨﮕـﺎم رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ﻣﺪرﺳـﻪ ﻳـﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از آن، ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎن را ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد اﺧﺘﻼط می‌کنند؛ به گونه‌ای ﻛﻪ ﮔﺎهی ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ و ﺧﻨﺪه ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﺟﺐ نگاه کردن ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺑﻪ آﻧﺎن می‌شود؛ آﻳﺎ این رفتار ﺟﺎﻳﺰ اﺳت؟
• آیت‌الله خامنه‌ای: از ﻫﺮ ﻛﺎری ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﻮد.

 
• کدام رشته را انتخاب کنیم؟
س: امروز کدام یک از تخصص‌ها و رشته‌های علمی ﺑﺮای اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ تا دانش‌آموزان به قصد آن تحصیل کنند؟
• آیت‌الله خامنه‌ای: ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ﻋﻠﻤـﺎ، اﺳـﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دانشگاه‌ها ﺑﻪ ﻫﻤﻪ تخصص‌های ﻋﻠمی ﻣﻔﻴﺪی ﻛـﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻮرزﻧﺪ ﺗﺎ از اﺟﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ بی‌نیاز ﺷﻮﻧﺪ و ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮﻳﻦ آن‌ها ﺑـﺎ مسئولین ذی‌ربط ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟـﻮد می‌باشد.

 
• درس یا روزه؟
س: گاهی به علت درس خواندن و اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت، ﺿﻌﻒ و ﺳـﺴﺘﻲ ﺑﺮ دانش‌آموز ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲ‌ﺷﻮد؛ آﻳﺎ می‌تواند روزه آن را ﺑﺨﻮرد؟
• اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ضعف‌ها و سستی‌ها ﺗﺎ ﺣﺪودی ﻻزﻣـﻪ روزه اﺳﺖ و ﺑﺮ ای ﻧﻮع اﻓﺮاد ﭘﻴﺶ می‌آید و ﺑﻪ ﺟﻬـﺖ آن نمی‌توان روزه را ﺧﻮرد، ولی اﮔﺮ ﺿﻌﻒ ﺑﻪ ﺣـﺪی ﺑﺮﺳـﺪ ﻛـﻪ ﺗﺤﻤـﻞ آن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ و ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻮردن آن ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺪارد.

 
• معلم بد زبان
س: اگر معلمی ﻣﺴﺘﻤﺮاً در حضور دﻳﮕﺮ داﻧﺶ آﻣﻮزان اﻟﻔﺎظ رﻛﻴﻚ و ﻗﺒﻴﺢ به کار ببـﺮد، ﻧﻈـﺮ شرع مقدس اﺳﻼم و ﺗﻜﻠﻴﻒ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﭼﻴﺴﺖ؟
• آﻳﺖ‌اﷲ صافی ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎنی: داﻧـﺶ آﻣـﻮزان باید ﻃﻮری رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ که ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﻣﻌﻠـﻢ ﻧـﺸﻮد و در ﻣﻘﺎم ﺗﻼفی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ و «ﺟﻮر اﺳـﺘﺎد ﺑـﻪ ز ﻣﻬـﺮ ﭘﺪر» را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺷـﺮاف ﺑـﺮ ﺟﺮﻳﺎن وﺿﻊ ﺗﻌﻠﻴﻢ، ﺗﺪرﻳﺲ و اﺧﻼق و رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻠﻤﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻛﻠﻴﻪ اﻣﻮر آﻣﻮزﺷﮕﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔـﺮ از اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ بد زبانی‌ها و ﻧﻮاﻗﺺ و ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎیی ﻛﻪ روﺣﻴﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان و اﺧﻼق آن‌ها اﺛﺮ می‌گذارد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ به‌طور ﺧـﺼﻮصی و ﻧـﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ داﻧﺶ آﻣﻮزان اﻧﻌﻜﺎس ﺳﻮء اﻳﻦ برخوردها را ﺑﻪ آن‌ها ﺗﺬﻛﺮ دﻫﻨﺪ و او را ﺑﻪ حسن اﺧﻼق و ﻋﻔﺖ زﺑﺎن و ﺣﻔﻆ شأن ﻣﻌﻠـﻢ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻧﻤﻮده و در ﻣﺤﻴﻂ آموزشی از اﻳﻦ ﻧﻮاﻗﺺ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ دﻫﻨﺪ.

 
• مدارس منحرف
س: ﻓﺮﺳﺘﺎدن داﻧﺶ آﻣﻮزان به بعضی از مدرسه‌هایی ﻛﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻓﺎﺳﺪ در آن ﺟﺎ ﺗﺪرﻳﺲ می‌شود ﺑﺎ ﻓﺮض تأثیر پذیرفتن آن‌ها از اﻓﻜﺎر ﭼﻪ حکمی دارد؟
• آیت‌الله خامنه‌ای: اﮔﺮ ﺧﻮفی نسبت ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳـﺪ دینی آﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﺎﻃﻞ آن‌ها ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ و آﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺎﺳـﺪ و ﮔﻤـﺮاه ﻛﻨﻨـﺪه دوری ﻛﻨﻨـﺪ اﺷـﻜﺎلی ﻧﺪارد.

بیشتر بخوانید: مجموعه فقه و زندگی، نشر معروف.