ارائه الگویی برای رشد حرفه‌ای معلمان
نیلوفر مؤمنی، با ۲۸ سال تجربه مدیر مدرسه هیئت امنایی شهید باهنر، شهرکرد
به‌منظور رشد حرفه‌ای معلمان فعالیت‌های زیر را انجام داده‌ایم:
• برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه معلمان، با حضور استادان مجرب و سرامد
• برگزاری گروه‌های درسی معلمان، به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربه‌های معلمان با یکدیگر
• نظارت بر فعالیت‌های آموزشی معلمان با رویکرد بالینی در کلاس‌های درس، به‌منظور توانمندسازی معلمان، با کمک معلمان علاقه‌مند و معاونان آموزشی (مثلاً معلم فیزیک در کلاس همکار خود متوجه شد که زیاده‌گویی‌اش روش خوبی نیست و همکارش چقدر شسته و رفته به بچه‌ها درس می‌دهد و گیجشان نمی‌کند.)
• برگزاری جلسه معلمان با اولیا به‌صورت همگانی. در اینجا اولیا می‌توانند در طول یک روز با همه معلمان فرزند خود تعامل مؤثر داشته باشند.
• برقراری رابطه دوستانه و عاطفی توأم با احترام با معلمان، دانش‌آموزان و اولیای مدرسه.
پیشنهاد می‌کنم الگویی برای رشد حرفه‌ای معلمان تعیین و پارامتر‌هایی تعریف شوند تا بدانیم ملاک معلم رشد‌یافته حرفه‌ای از نظر جامعه فرهنگی کشور چیست و می‌خواهیم از کجا به کجا برسیم.
ساعات تدریس را کاهش دهیم!
رقیه بابایی با ۲۶ سال تجربه مدیر مدرسه نمونه الزهرا(س)، زنجان
اولین اقدام ما برای توانمندسازی معلمان این بود که جلسات شورای دبیران را به کارگاه‌های آموزشی تبدیل کردیم. مدرسان این کارگاه نیز دبیران محترم آموزشگاه هستند. همکارانم در زمینه اقدام‌پژوهی، درس‌پژوهی و پژوهش روایتی، فعالیت‌های مثمر‌ثمری را در مدرسه دنبال می‌کنند و یافته‌های پژوهشی خود را در جلسات شورای دبیران و در سایت مدرسه به اشتراک می‌گذارند. روش دیگری که در مدرسه‌مان پیاده می‌کنیم، استفاده از روش مربیگری همتاست که دبیران با هماهنگی قبلی، از تدریس دبیران هم‌رشته خود در کلاس درس بهره‌مند می‌شوند و بعد از کلاس درس، به‌صورت دوستانه روش‌ها و فرایند تدریس و یادگیری دانش‌آموزان را تجزیه و تحلیل می‌کنند. چون این کار در فضای دوستانه و کاملاً داوطلبانه انجام میشود، معلمان از نقد دلخور نمی‌شوند.
همچنین، برای ترویج رشد حرفه‌ای معلمان با دانش‌آموزان، اولیا و کارکنان ارتباط مثمر‌ثمری برقرار می‌کنم. در مسیر رشد حرفه‌ای معلمان، حجم زیاد کتاب‌های درسی یک مانع محسوب میشود. اگر ساعت تدریس کاهش یابد و ساعت تحقیق و مطالعه برای معلمان وجود داشته باشد، شاید بتوانند با انگیزه بیشتری در فعالیت‌های پژوهشی و تأثیرگذار مشارکت فعال داشته باشند.
چگونه از مقاومت معلمان بکاهیم
عصمت‌السادات مجابی با ۲۸ سال تجربه مدیر مدرسه رضی‌الوالدین، قزوین
رشد حرفه‌ای معلمان در گرو وجود فرایند‌های طرح‌ریزی شده و مستمر برای عمق دادن به میزان آگاهی و مهارت‌های معلمان است. من به‌عنوان مدیر همیشه انگیزه دارم و به روز هستم. گسترش روابط انسانی در مدرسه از اولویت‌های من است. از هنر رهبری آموزشی بیشتر از مدیریت آموزشی استفاده می‌کنم و همکارانم را در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌دهم.
مقاومت معلمان در برابر تغییر و برنامه‌های رشد حرفه‌ای به این خاطر است که آنان آموزش ندیده‌اند و از ناشناخته‌ها می‌ترسند. اگر آموزش مؤثری داشته باشیم و برنامه‌های انگیزشی را تقویت و نظام‌های پرداختی را اصلاح کنیم، مقاومت معلمان هم کاهش می‌یابد. ما با برگزاری صحیح برنامه‌هایی چون شورای دبیران، انجمن اولیا و مربیان، نشست سرگروه‌های درسی و کارگاه‌های آموزشی، می‌کوشیم فرصت‌های تعامل بین معلمان و تبادل تجربه بین آنان را افزایش دهیم. بازدید‌های تخصصی، اجرای درس‌پژوهی و اقدام‌پژوهی، همکاری با سایر مراکز آموزشی و تقویت دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات معلمان نیز از جمله برنامه‌هایی هستند که به افزایش توانمندی معلمان در مدرسه ما کمک بسیاری کرده‌اند.
هنر در دیدن رازهای نهان است!
مهرناز ضمامی املشی، مدیر دبیرستان تهذیب، ناحیه ۳ کرج
دخترک دانش‌آموزی که در دنیای پرهیاهوی نوجوانی نقاشی را بر خواندن محفوظات ترجیح می‌دهد، یا دانش‌آموز زیرکی که ترجیح می‌دهد ساعت‌ها خود را درگیر معادلات ریاضی کند، ولی از کلاس هنر فراری است، برای گذشتن از این دنیای پر پیچ‌وخم نیازمند راهبرانی آگاه هستند که با تدبیر خود به یاری آنان بشتابند.
امروزه انتظار همگان در نظام آموزشی، بهبود کیفیت آموزش است. تحقق این انتظارات مستلزم وجود معلمانی با صلاحیت، با انگیزه بالا، آگاه و ماهر، به‌عنوان مهم‌ترین عناصر نظام آموزشی، است. توجه ویژه در مرحله استخدام معلمان، ایجاد بسترهای مناسب دانش‌افزایی دبیران در طول خدمت آموزشی و اختصاص مرکز مشاوره ویژه معلمان برای رفع مشکلات آموزشی و مسائل اخلاقی و رفتاری، در توانمندسازی آنان مؤثر خواهد بود.
ما در مدرسه‌مان تلاش کردیم ندیده را ببینیم. دیدن آنچه همگان می‌بینند، هنر نیست، هنر در دیدن رازهای نهان است. ما با مشارکت دادن معلمان در تصمیم‌گیری‌های مدرسه، توجه به شایسته‌‌سالاری و احترام به عقاید، ایجاد رقابت سالم بین معلمان، توجه به تفاوت‌های فردی معلمان، اعتماد و جانب‌داری آگاهانه، صمیمیت و ارتباط عاطفی با معلمان و پاسخ‌گویی و مسئولیت‌پذیری در مقابل برنامه‌هایی که ارائه می‌دهیم، موفق شدیم پیوند مستحکمی با معلمان برقرار کنیم و همراهی آنان را در برنامه‌های رشد حرفه‌ای جلب کنیم.
به یادگیری الکترونیکی روی آوریم
دکتر فوزیه سبزیان، با ۳۰ سال تجربه مدیر مدرسه شهید صدوقی، تهران
رشد حرفه‌ای معلمان در گرو تغییر در جهت نزدیک شدن به استاندارد‌های مورد‌نظر معلمی است. ما در مدرسه خود، با روش‌های دوستانه، معلمان را در مسیری قرار می‌دهیم که به فناوری‌های روز مجهز شوند و به سمت یادگیری الکترونیکی سوق پیدا کنند. همچنین، آدرس سایت مدرسه را در ورودی مدرسه زده‌ایم. همه اطلاع‌رسانی‌ها را هم به صورت اینترنتی و مجازی انجام می‌دهیم.
من همواره در تصمیم‌گیری‌های مدرسه با معلمان مشورت می‌کنم. در شورای معلمان نیز از معلمانی که مورد رضایت بچه‌ها هستند، دعوت می‌کنم تجربه‌های خود را با همکارانشان به اشتراک بگذارند. از آنجا که نوک پیکان رشد حرفه‌ای معلمان به بچه‌ها بر می‌گردد، تغییر معلمان در جهت افزایش توانمندی و کیفیت تدریس، تغییر دانش‌آموزان را به دنبال خواهد داشت. باید متناسب با پیشرفت جهان رو به بهبود باشیم و تغییر کنیم. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: کسی که دیروز و امروزش برابر باشد، متضرر است.
دو بال پرواز معلم کدام‌ها هستند؟
محمود خرمی شاد، با ۳۲ سال تجربه مدیر مدرسه نمونه امام صادق تهران
معمولاً معلمان با سابقه در مقابل تغییر مقاومت می‌کنند، اما اگر مدیر به ایجاد تغییر و تحول در مدرسه اعتقاد داشته باشد، با برنامه‌ریزی صحیح از روش‌های اثرگذار استفاده کند و به کار احاطه داشته باشد، می‌تواند معلمان را رشد دهد و با جریان تحول همراه کند. دو بال پرواز معلم و کسب مهارت‌های حرفه‌ای، مرکز آموزش ضمن خدمت و گروه‌های آموزشی هستند. اما هم‌اکنون به جهت کمبود امکانات و منابع مالی این دو مرکز آن‌طور که باید، اثرگذار نیستند. ارتقای کیفی این دو مرکز، رشد معلمان را افزایش خواهد داد. از جمله برنامه‌های مدرسه ما به‌منظور بالابردن مهارت‌های حرفه‌ای معلمان، تشکیل گروه‌های علمی و کمیته‌های تخصصی متشکل از دبیران هم‌رشته است که فرصت خوبی برای تبادل تجربه‌ها و افزایش معلومات شغلی دبیران فراهم می‌کند. همچنین با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و دعوت از استادان مجرب، آخرین دستاوردهای علمی را به معلمان انتقال می‌دهیم. هم‌اکنون نیز تصمیم داریم، با برنامه‌ریزی مدون، تجربه‌های مدرسه‌مان را با سایر مدرسه‌های منطقه به اشتراک بگذاریم.