جمله‌های آغازین
«جمله‌های آغازین» فرصت‌های بی‌نظیری را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند تا احساسات، تجربه‌ها و آگاهی‌های خویش را روی کاغذ بیاورند. منظور از این روش آن است که با استفاده از جمله‌ها یا عبارت‌هایی، دانش‌آموزان را به نوشتن بیشتر تحریک کنیم. در این روش چیزهایی به یاد آن‌ها می‌آید که دیگر نیازی به اینکه کسی در نوشتن کمکشان کند نیست. دنبال اینکه چگونه شروع کنند، نمی‌گردند. به راحتی می‌توانند قلم را روی کاغذ بگذارند و ادامه دهند.
طبیعی است هر روشی برای عده‌ای راحت است و برای برخی سخت. برای همین باید آمادگی داشت برای کسانی که در نوشتن درباره‌ی یک موضوع دچار مشکل می‌شوند، از روش و موضوعی دیگر استفاده کرد. چون بخشی از نوشتن ذوقی است و با اجبار میانه‌ای ندارد و اگر به کار گرفته شود، نتیجه‌ی عکس می‌دهد. باید مراقب بود با بچه‌هایی که نمی‌نویسند و اساساً نوشتن را دوست ندارند، مدارا کرد و تا پایان سال کوشید آنان اندکی از نوشتن لذت ببرند. توجه به این تفاوت‌های فردی در زنگ انشا، کلاس را از یکنواختی و اجبار بیرون می‌برد.
در کاربرد روش استفاده از جمله‌ها یا عبارت‌های آغازین، توجه به چند نکته ضروری است:
۱. جمله‌های انتخابی با سن و سال بچه‌ها متناسب باشند.
۲. به تجربه‌های آنان گره بخورند.
۳. آموزگار هم همراه دانش‌آموز تجربه‌ی خویش را بنویسد.
۴. قضاوت روی نوشته‌ها صورت نگیرد.
۵. در آغاز، نوشته‌ی هر کس به همان صورت اولیه پذیرفته شود.
نکته ۱:
این روش را می‌توانیم به چند صورت دنبال کنیم:
۱. هر دانش‌آموز به صورت فردی بنویسد.
۲. به صورت گروهی موضوع را دنبال کنند.
۳. به صورت کلاسی باشد؛ به این ترتیب که هر دانش‌آموز ادامه را بنویسد و به دانش‌آموز بعدی بدهد تا او کار را ادامه دهد، تا نفر آخر کلاس.
۴. به صورت بازی، در خانه به همراهی پدر، مادر، خواهر یا برادر کامل شود.
نکته ۲:
با مثال زدن یکی دو مورد در کلاس، از بچه‌ها بخواهیم آنان نیز پیشنهادهای خود را بدهند و یکی از دانش‌آموزان نمونه‌ها را روی تخته‌ی کلاس یادداشت کند. معلم جمله‌بندی آن‌ها را اصلاح کند و بکوشد مشارکت هرچه بیشتر بچه‌ها را جلب کند.
نکته ۳:
حجم نوشته مهم نیست. حتی اگر بچه‌ها یک جمله نوشتند و گفتند دیگر نمی‌توانند چیزی اضافه کنند، بپذیریم. طبیعی است اگر موضوع با فرد گره بخورد و بازخوردهای خوبی از ما بگیرد، رفته رفته بیشتر و بهتر می‌نویسد. در آغاز، هیچ اصراری بر چند کلمه یا چند بند نوشتن نداشته باشیم. ممکن است در این میان عده‌ای سوء‌استفاده هم بکنند. نگران نباشیم! رفته رفته وارد نوشتن می‌شوند.
نکته ۴:
می‌توان کتاب دلخواه بچه‌ها را به کلاس برد و به کمک آنان تعدادی عبارت یا جمله‌ی آغازین تهیه کرد. اگر امکانش باشد، می‌توان فیلم کوتاهی به نمایش گذاشت و به کمک بچه‌ها تعدادی جمله‌ی آغازین تهیه کرد. فراموش نکنیم که مشارکت بچه‌ها اولویت دارد. پیشنهاد آنان برای نوشتن چند موضوع، خود به منزله‌ی انشا نوشتن است.
نکته ۵:
پیدا کردن جمله‌های آغازین یعنی توجه به اطراف؛ توجه به زندگی و مسائل آن. بچه‌ها یاد می‌گیرند در اطرافشان چقدر موضوع برای نوشتن وجود دارد و به راحتی از آن‌ها نمی‌گذرند.
نکته ۶:
عبارت‌ها و جمله‌های آغازین متنوع و متناسب با محیط جغرافیایی و زندگی تغییرپذیرند. طبیعی است که تجربه‌های بچه‌ها در شمال و جنوب و غرب کشور متفاوت‌اند. در نتیجه، این جمله‌ها و عبارت‌ها نیز باید متفاوت باشند، تا بچه‌ها تجربه‌های خود را بنویسند نه محفوظات خویش را. هر قدر موضوع‌ها بکرتر باشند، تجربه‌های بکرتری کشف می‌شوند.
نکته ۷:
معلم همراه بچه‌ها تجربه‌ها و برداشت‌های خود را از جمله‌های آغازین بدون رودربایستی بنویسد و برای بچه‌ها بخواند. متأسفانه هنوز فکر می‌کنیم این بچه‌ها هستند که باید بنویسند نه ما. اتفاقاً ما تجربه‌ی بیشتری داریم و باید برای شکستن این باور غلط همراه بچه‌ها بنویسیم. از نوشته‌ی خود لذت ببریم. از اینکه فرصت می‌کنیم برای جمع بچه‌ها بخوانیم شاد باشیم و شاکر خداوند بزرگ.
نکته ۸:
نوشتن برای ابراز وجود و کشف هویت است. با موضوع‌های غیر تکراری و بکر کمک کنیم خودمان و بچه‌ها به کشف‌های جدید برسند، ابراز وجود و شخصیت کنند و احساس کنند یکی هست که به حرف‌های آنان گوش می‌دهد. این فرصت را از بچه‌ها و خودمان دریغ نکنیم!
۲۷. جمله‌ها و عبارت‌های آغازین
۱. من بازیگری را دوست دارم، چون یک بار...
۲. دوست دارم در بزرگ‌سالی این کار را دنبال کنم و به عنوان شغل خودم در نظر بگیرم، چون...
۳. آخرین باری که...
۴. هر وقت به تابستان گذشته فکر می‌کنم، یاد این حادثه می‌افتم ...
۵. می‌خواهم شعری بنویسم که با این کلمه شروع شود: دوباره ...
۶. بهترین اسباب بازی که تا کنون داشته‌ام، این‌گونه به دستم رسید ...
۷. می‌دانی کاری تکراری که هر روز انجام می‌دهم چیست؟ خیلی هم از آن ناراحتم چون ...
۸. دوست دارم مغازه‌ی.............راه بیندازم و در آن.......بفروشم. زیرا...
۹. باران دیشب ...
۱۰. جدیدترین چیزی که یاد گرفتم ...
۱۱. آخرین بدقولی که شنیدم ...
۱۲. مادرم همیشه ...
۱۳. پدرم گاهی ...
۱۴. بالاخره این تصمیم خودم را عملی می‌کنم ...
۱۵. فیلم که تازگی‌ها دیدم می‌خواست بگوید ...
۱۶ . دوست دارم این فیلم‌نامه را بنویسیم ...
۱۷. همه‌اش در فکر اختراع...... هستم. چون می‌خواهم ...
۱۸. از بین غذاها ...... را بیشتر از همه چیز دوست دارم، چون ...
۱۹. بدترین لحظه‌ای که تجربه کردم، وقتی بود که ...
۲۰. تیم محبوب من ...
۲۱. دوست دارم این رشته‌ی ورزشی را ادامه دهم، چون ...
۲۲. بهترین بازیگری که تا کنون شناخته‌ام ...
۲۳. کاش تلویزیون برنامه‌ی ... را پخش می‌کرد ...
۲۴. اگر با یک تهیه کننده آشنا بودم، می‌گفتم فیلمی درباره‌ی .... تهیه کند، چون ...
۲۵. طولانی‌ترین سفری که تا کنون رفتم، سفر... بود که ...
۲۶. خیلی دلم می‌خواست جای ........ بودم، چون ...
۲۷. یک شب که به آسمان نگاه می‌کردم ...
۲۸. آن گونی که روی دوشش گذاشته بود، سه برابر خودش وزن داشت. نمی‌توانست راه برود ...
۲۹. کاش می‌شد با یک حرکت ................ اتفاق می‌افتاد ...
۳۰. به نظرم این کبوتر دارد به دوستش می‌گوید ...
۳۱. اگر می‌توانستم با جادو.......کار را انجام می‌دادم ...
۳۲. آخرین خوابی که دیدم ...
۳۳. اولین بار که ....
۳۴. از ... خیلی بدم می‌آید، چون ...
۳۵. ..................... را خیلی دوست دارم، چون ...
۳۶. از............. و ................ و ............. می‌ترسم، چون ...
۳۷. عاشق............. هستم.
۳۸. یک بار که .................را پیدا کردم، ...
* * ۳۶ فعالیت نگارشی برای تقویت انشانویسی در دوره دوم ابتدایی: قسمت اول
* * ۳۶ فعالیت نگارشی برای تقویت انشانویسی در دوره دوم ابتدایی: قسمت دوم
* * ۳۶ فعالیت نگارشی برای تقویت انشانویسی در دوره دوم ابتدایی: قسمت سوم
* * ۳۶ فعالیت نگارشی برای تقویت انشانویسی در دوره دوم ابتدایی: قسمت چهارم
* * ۳۶ فعالیت نگارشی برای تقویت انشانویسی در دوره دوم ابتدایی: قسمت پنجم