یادگیری شخصی: آموزش نوین، یادگیری نوین
۱۳۹۹/۰۲/۲۰
اشاره
برنامه نگاره‌ها با استفاده از google VR SDK و نرم‌افزار Unity برای تلفن‌های همراه اندرویدی ساخت و در آن سعی شده از همه امکانات تعاملی ممکن برای درگیر کردن یادگیرنده استفاده شود. در این برنامه، فرد با کمک هدست واقعیت مجازی که تلفن همراه در آن جای می‌گیرد، وارد محیطی سه بعدی می‌شود.
در این برنامه آموزشی، افزایش مهارت درک مطلب و گوش دادن هدف است. به همین منظور، یادگیرنده یک داستان را با اختیار خود انتخاب می‌کند و در محیطی منطبق با داستان، به آن گوش می‌دهد. بعد باید برای کسب امتیاز لازم، سؤال‌ها و پازل‌های طراحی شده را که لازمه پاسخ به آن‌ها توجه به داستان آن بخش است، حل کند. از امتیاز نیز به عنوان نمایانگر پیشرفت در یادگیری استفاده می‌شود.
یکی از ویژگی‌های مهم این برنامه، وجود یک شخص راهنما در آن است که در ابتدای برنامه، بنا به خواست دانش‌آموز، در مورد برنامه اطلاعاتی را ارائه می‌کند و در ادامه، در قسمت داستان‌ها، می‌تواند داستان را برای دانش‌آموزان بخواند. علاوه بر آن، با موفقیت یادگیرنده در حل سؤال‌ها، به او بازخورد می‌دهد. وجود این نوع عامل اجتماعی مجازی در برنامه‌ها می‌تواند ارتباطات انسانی و تعامل آن‌ها را با هم شبیه‌سازی کند که براساس نظریه‌های آموزشی، در ارتقای یادگیری نقش مؤثری دارد.
این برنامه برای دانش‌آموزان دوره اول ابتدایی ساخته شده و در جشنواره «سرگرم‌آموز سال ۹۷» شایسته تقدیر شناخته شده است.
آموزش و پرورش نوین
هنگامی که سخن از تعلیم و تربیت نوین به میان می‌آید، برخی به تجهیزات و ابزارهای پیشرفته فکر می‌کنند. فضاهایی آموزشی را تصور می‌کنند که در آن‌ها دانش‌آموزان و معلمان فناوری‌های جدید را در اختیار دارند. هر چند چنین موقعیت‌هایی با آموزش نوین مرتبط‌اند، اما به تنهایی جایگاه سازنده‌ای ندارند. مطالعات نشان داده‌اند، که اساس تأثیرگذاری‌های نوین در محتوا و شیوه‌های اجرایی است که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان در یک دسته‌‌بندی پنج‌گانه گنجاند.
این یادگیری مال من است!
هنگامی می‌توانیم یادگیری را شخصی بدانیم که در آن یادگیرنده بتواند یاد بگیرد که چگونه یاد بگیرد. در واقع در این ویژگی، هدف شناسایی شیوه یادگیری منحصر‌به‌فرد برای هر شخص است. برخی روش‌های یادگیری تلاش می‌کنند زمینه این ویژگی را برای یادگیرنده فراهم آورند. برای مثال، «تدریس مبتنی بر فراشناخت» از همین نوع است. برخی دیگر از شیوه‌ها تلاش دارند به صورت غیر مستقیم این آمادگی را در افراد رشد دهند؛ مانند «یادگیری معکوس» که به نوعی به شیوه یادگیری فرد احترام می‌گذارد و زمینه مواجهه و رویارویی افراد را با موضوع یادگیری به شیوه متناسب با خود گسترش می‌دهد.
محور کدام است؟!
فعالیت‌های کلاس درس بر مبنای اینکه چه منبع یا مؤلفه‌ای محور است، می‌تواند تغییر کند. در برخی کلاس‌ها محتوای آموزشی محور است(محتوا محور)، در برخی ارزشیابی و امتحان محور کلاس است و بر اساس این نوع نگاه، عوامل یادگیری و فرایند یاددهی-یادگیری دستخوش تغییراتی می‌شود.
در این میان، جنبه دیگر یادگیری شخصی به آن دسته از کلاس‌های درسی اشاره دارد که در آن‌ها دانش‌آموز محور محسوب می‌شود. به کمک فهرست وارسی زیر مشخص کنید کلاس شما تا چه اندازه دانش‌آموز محور است.
مدل یادگیری من
از دیگر جنبه‌های یادگیری شخصی، «سبک یادگیری» است. در شماره‌های گذشته مجله فناوری در سال جاری، به سبک‌های یادگیری پرداخته شده است. این نکته اهمیت دارد که شناخت سبک‌های یادگیری هر گروه از دانش‌آموزان بخشی از مسئولیت‌های معلم به حساب نمی‌آید، بلکه تلاش معلم برای ایجاد زمینه فعالیت‌های گوناگون و متنوع مورد نظر است تا از این طریق دانش‌آموزان بتوانند شیوه متناسب با سبک یادگیری خود را پیدا کنند. در فهرست وارسی زیر برخی ویژگی‌های کلاس مبتنی بر توجه به سبک‌های یادگیری آمده‌اند، کلاس خود را بر این اساس بررسی کنید.
پرهیز از شتاب
در یادگیری شخصی بسیار اهمیت دارد که معلم و خانواده دانش‌آموزان به فرایند یادگیری بیشتر از نتیجه آن توجه داشته باشند. فرایندگرا بودن کمک می‌کند روند یادگیری به‌طور مداوم ارزشیابی و اصلاح شود. به همین دلیل، معلم به جای تمرکز صرف بر امتحانات پایانی، به شناسایی نقاط قوت و ضعف یادگیری از ابتدای آموزش توجه دارد.
این مهم در جریان یاددهی-یادگیری نیز اثرگذار است. معلم از ابتدای ورود به کلاس مشغول ارزشیابی طراحی آموزشی خود می‌شود و به همین دلیل رفتارهای ورودی را نیز رصد می‌کند تا اطمینان حاصل کند مراحل را به درستی دنبال می‌کند. در عین حال با دریافت و تحلیل بازخوردهای دانش‌آموزان می‌تواند پیش از پایان کلاس دریابد چه بخش‌هایی از فرایند ارائه شده نیازمند تغییرند و مطمئن شود تصمیم‌های درست به ایجاد تغییرات ضروری کمک می‌کنند.
در فهرست وارسی زیر، کلاس درس از منظر ویژگی‌های فرایند گرایی بررسی می‌شود.
جمع‌بندی
یادگیری شخصی‌سازی شده به عنوان رویکردی نو ارائه شده است تا به شکل گسترده‌ای مدرسه‌های قرن ۲۱ را بازسازی کند و به‌عنوان روشی برای ارتقای فعالیت‌های پداگوژیکی مورد استفاده قرار گیرد. یادگیری شخصی‌سازی شده به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد، با تکیه بر علاقه‌شان، درگیر فعالیت‌های یادگیری شوند و این مسیر را با رغبت دنبال کنند. براساس این رویکرد، برنامه درسی باید به دانش‌آموزان اجازه دهد احساس مالکیت داشته باشند و مبتنی بر علاقه‌های فردی خود درگیر شوند.
همچنین، به منظور دستیابی به شخصی‌سازی یادگیری نیاز است سبک‌های یادگیری دانش‌آموزان شناسایی شوند و افراد با استفاده از سبک‌های مناسب از توانایی‌هایشان استفاده کنند و یاد بگیرند. افراد در ادراک و کسب دانش با یکدیگر متفاوت‌اند و به صورت متفاوت به تفکر و عمل می‌پردازند. سبک یادگیری روشی است که یادگیرنده در یادگیری خود آن را به روش‌های دیگر ترجیح می‌دهد.
در کلاس من:
• مقوله آموزش و انتقال دانش و مفاهیم کارایی وکاربرد کمتری دارد و بیشتر به فرایند تولید دانش توجه می‌شود.
• «کار در گروه های کوچک» و «بحث همگانی در گروه‌ها و در کلاس» همواره دنبال می‌شود.
• یادگیری به روش‌های فعال تدریس و بر پایه اکتشاف و استقرار صورت می‌گیرد و بنابراین در این روش‌ها چگونه یاد گرفتن مهم‌تر از یاد گرفتن است.
• به‌کمک روش‌های تعاملی، دانش‌آموزانم روش یاد گرفتن را نیز یاد می‌گیرند.
• معلم و دانش‌آموز با هم همکاری می‌کنند و درباره فعالیت‌های تحصیلی و مدل ارزشیابی آن تصمیم می‌گیرند.
در کلاس من:
• غافلگیری حرفه‌ای رخ می‌دهد و دانش‌آموزان هر بار می‌توانند از اتفاقات جدید شگفت‌زده شوند.
• در هر چند جلسه روش‌های تدریس متفاوتی را به کار می‌گیرم و روش‌های تدریسم تکراری نیستند.
• دانش‌آموزان می‌توانند از میان فعالیت‌های گوناگون به عنوان تمرین یا تکلیف که ماهیت آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد، دست به انتخاب بزنند.
• فرصت‌های یادگیری و موقعیت‌های آموزشی متنوع و گوناگونی طراحی شده‌اند و به کار گرفته می‌شوند.
• در ارائه فعالیت‌های گوناگون آموزشی، شیوه‌های متفاوت انجام کار و طی مسیر یادگیری را شرح می‌دهم تا دانش‌آموزان بتوانند راه مناسب‌تری برای خود انتخاب کنند.
در کلاس من:
• بر خلاف کلاس‌های سنتی، در انتهای کلاس این پرسش که «آیا کسی سؤال دارد» را مطرح نمی‌کنم، بلکه در طول کلاس، زمینه طرح سوالات دانش‌آموزانم، را فراهم می‌آورم.
• در دریافت گزارش فعالیت‌های دانش‌آموزان تنها به نتیجه بسنده نمی‌کنم، به شیوه انجام فعالیت نیز توجه دارم.
• در گزاره‌های «خود ارزیابی» می‌کوشم آن‌ها را بیشتر با مراحل شکل‌گیری یادگیری مواجه کنم تا دانش‌آموزانم بدانند تنها نتیجه مهم نیست .
• پرسش«چگونه به این نتیجه رسیدی؟» در اغلب گفت‌وگوهای درسی با دانش‌آموزانم مطرح می‌شود.
• در هر بار ارزشیابی، از دانش‌آموزانم می‌خواهم شرح دهند چگونه و به چه شیوه‌ای مطالعه کرده‌اند و درس را فراگرفته‌اند تا با این کار متوجه شوند مسیر یادگیری بسیار اهمیت دارد.
۲۷۴۹
کلیدواژه (keyword):
طراحی و تولید منابع یادگیری,طراحی آموزشی,آموزش نوین,یادگیری نوین,یادگیری شخصی,