کارکردهای تربیتی زنگ ورزش

هدف غایی تربیت‌بدنی

تربیت‌بدنی نوعی تربیت و بخشی از کل جریان تربیت محسوب می‌شود که جسم را واسطه قرار می‌دهد، ولی غایت و هدف «جسم» نیست. هدف غایی قرب الهی است. در هدف غایی، بدن به‌منزله‌ی مرکبی است که مقدمات نیل به این هدف را فراهم می‌کند و در صورت تربیت و قدرتمند‌ شدن، این مرکب با نیرومندی هرچه تمام‌تر، سریع‌تر و مطمئن‌تر ما را به مقصد می‌رساند. عیار تربیتی کلاس تربیت‌بدنی یکی از بالاترین ارزش‌ها را در میان برنامه‌های درسی موجود داراست. در کلاس درس تربیت‌بدنی، دانش‌آموز هم اندیشه می‌ورزد که چطور مفاهیم و مهارت‌های آموخته‌شده را در بازی و فعالیت پیاده سازد، هم همراه با جاری‌سازی آن، احساس شور، شعف و لذت می‌کند. بازی‌های شاد و مفرح کلاس تربیت‌بدنی، هم «سروتونین» را در بدن افزایش می‌دهند تا دانش‌آموزان احساس خوب‌بودن کنند، هم «دوپامین» را زیاد می‌کنند تا موجی از لذت و اشتیاق در جسم، روح و روان دانش‌آموزان نقش بندد. فعالیت بدنی، تیم‌سازی، گروه‌بندی و همکاری و تعاون در کلاس تربیت‌بدنی، هم به جاری‌سازی «اکسی توسین» در بچه‌ها کمک می‌کند تا حس خوب با هم بودن و مشارکت گروهی را تجربه کنند و هم «اندورفین» را توسعه می‌دهد تا موجی از جان تازه و سرخوشی حاصل از حرکت در آنان ایجاد شود.

ساحت‌های تربیت

تربیتِ منتج از کلاس درس تربیت‌بدنی تک‌ساحتی نیست. دانش‌آموز در کلاس درس تربیت‌بدنی با مشارکت جمعی در گروه، حیات اجتماعی را می‌آموزد. با ترکیب و تلفیق حواس چندگانه (حسی و حرکتی) در انجام مهارت‌های حرکتی پیچیده، قدرت تخیل، تصویرسازی و زیبایی‌شناختی خود را تقویت می‌کند. با ملاحظه و انجام قوانین و مقررات رشته‌های ورزشی، عدالت و انصاف در روابط با دیگران را می‌آموزد. با بهره‌گیری از مفاهیم آمادگی جسمانی و سبک زندگی سالم و فعال، آن را برای بهبود کیفیت زندگی خود به کار می‌گیرد. با خلق یک اثر هنری (مهارت پیچیده‌ی ورزشی) قدرت تجسم و ایده‌پردازی خود را در ساحت زیبایی‌شناختی و هنری توسعه می‌دهد. با شناسایی ویژگی‌ها، نیازها و توانمندی‌های جسمی، حرکتی و روانی، الگوی رفتاری حرکتی مطلوب را متناسب با موقعیت‌های مختلف در زندگی خود برمی‌گزیند و به کار می‌گیرد. طی فرایند کار مشارکتی در سطح مدرسه، ایده‌ها و یافته‌های علمی را درباره‌ی یک موضوع دانشی از کلاس تربیت‌بدنی مطالعه، تحلیل و ارائه می‌کند. شبکه‌ی گسترده‌ی تعاملات و ارتباطات که در کلاس تربیت‌بدنی شکل می‌گیرد، میدان تمرینی برای ارزش‌گذاری و جهت‌دهی به عواطف، هیجانات و مؤلفه‌های اخلاقی در دانش‌آموزان است. محیط کلاس تربیت‌بدنی فراهم‌کننده‌ی امنیت روانی برای دانش‌آموزان و تلقین‌کننده‌ی نظم و انضباط و صداقت و صمیمت در آنان است. متخصصان علوم شناختی نیز معتقدند، محیطی که برای دانش‌آموز لذت‌بخش باشد، تأثیر بسیار شگفت‌انگیزی در یادگیری ایجاد خواهد کرد. بازی وسیله‌ای است برای آموزش شیوه‌ی زندگی فردی و برآوردن نیازها و عواطف و تسلط بر احساسات. بازی‌های حرکتی از زمینه‌های مهم فرهنگی - اجتماعی در کلاس تربیت‌بدنی محسوب می‌شوند که به‌گونه‌ای سنگ‌بنای این برنامه در دوره‌ی ابتدایی محسوب می‌شوند. وقتی بازی‌ها با فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی گره می‌خورند، عمق و ارزش آن‌ها بیش از پیش هویدا می‌شود. تعلیم‌وتربیت کودکان از راه بازی ابزاری مؤثر و منحصربه‌فرد برای بــــاروری و توســــعه‌ی استعدادهای آنان است. روان‌شناسان معتقدند، زندگی حقیقی و نیازهای واقعی کودک در بازی تجلی پیدا می‌کند و جسم و روح او  با بازی تزکیه می‌شود. میل به بازی و حرکت اکتسابی نیست و به‌صورت غریزی در بخش عمده‌ای از زندگی کودک قابل‌بررسی است. کودکان تحت عنوان بازی فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که در واقع نتیجه‌ی نیاز طبیعی آن‌ها به حفظ حیات، رشد و تکامل حرکتی است. بنابراین، کلاس درس تربیت‌بدنی می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا دانش‌آموزان در قالب مجموعه‌ای منسجم، هماهنگ و مرتبط، در تمامی ساحت‌های تربیت (ضمن تمایز نسبی) رشد یابند. در جدول صفحه قبل نمونه‌هایی از ابعاد گوناگون هر یک از ساحت‌های تربیتی ارائه شده‌است که به‌عنوان نتایج کلاس تربیت‌بدنی می‌تواند ظهور پیدا کند.