در شماره قبل با مهم‌ترین عنصر برنامه‌ریزی درسی در سطح مدرسه، یعنی نیازسنجی، آشنا شدیم. در این شماره موضوع منطق را پی می‌گیریم.
مدیر مدرسه شورای معلمان را تشکیل داد. ضمن تشکر از تلاش‌های آن‌ها، مدرس کارگاه آموزشی را معرفی کرد و از ایشان خواست کار خود را شروع کند.
مدرس کارگاه از همکاران خواست در قالب چند گروه درباره موضوعات زیرگفت‌وگو کنند:
1. تعریف برنامه درسی
2. عناصر برنامه درسی
پس از نیم‌ساعت کار تیمی، هر گروه برداشت خود را بیان کرد. مدرس، ضمن تأیید نظرات همکاران، نکات زیر را بیان کرد:
• برنامه درسی در یک معنای کلی یعنی طرحی برای یادگیری در معنای کامل‌تر؛ یعنی طرحی برای تربیت1 ؛
• برنامه درسی در یک تعریف جامع‌تر، براساس مبانی نظری سند تحول2، به مجموعه فرصت‌های تربیتی اطلاق می‌شود که دانش‌آموزان برای کسب شایستگی در معرض آن‌ها قرار می‌گیرند.
برای کسب شایستگی‌ها نیازمند برنامه‌ریزی هستیم. عناصر اصلی برنامه‌ریزی درسی شامل هدف، محتوا، روش و ارزشیابی هستند. اما در عمل عناصر دیگری هم مدنظرند.
در برنامه ویژه مدرسه بر محورهای ادامه تأکید شده‌است:3
• منطق برنامه (بیان مسئله و ضرورت)
• اهداف برنامه
• محتوای برنامه یا شرح فعالیت
• حجم زمانی و چگونگی زمان‌بندی اجرا
• موضوعات پشتیبان در برنامه درسی تجویزی
• گروه مخاطبان
• فرصت‌های یادگیری
• پیش‌بینی منابع و امکانات مورد نیاز
• مجری و ارائه‌کننده برنامه
• عملکرد مورد انتظار از دانش‌آموزان و نحوه ارزشیابی
در ادامه جلسه شورا، ضمن تبیین مفهوم منطق، نحوه نوشتن منطق برای موضوعات گوناگون تمرین شد. برای موضوع آموزش مهارت کارآفرینی، متنی به صورت زیر تولید شد.
منظور از منطق همان بیان مسئله و ضرورت موضوع مورد آموزش است.
همان‌طور که در هر طرح پژوهشی، بیان مسئله و ضرورت آن توضیح داده می‌شود، برای واحد یادگیری نیز باید منطق و دلایل آموزشی موضوع موردنظر را توضیح دهیم. به عبارت دیگر، ضمن تحلیل وضعیت موجود، ابعاد مسئله تشریح می‌شود.
یکی از مفاهیم اصلی و مهم در اسناد تحولی آموزش‌وپرورش، توجه به توسعه فرهنگ کار و آموزش مهارت‌های کارآفرینی به دانش‌آموزان است. بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز می‌توان اذعان داشت مدرسه‌ها باید نسبت به تربیت نسلی فکور و کارآفرین همت بگمارند.
در عین حال، تعلیم و تربیت، در ساحت اقتصادی و حرفه‌ای به این موضوع توجه کرده‌است.
به‌صورتی خیلی کلی و ساده می‌توان درخصوص تعریف کارآفرینی در مدرسه گفت: «تربیت ویژگی‌ها و مهارت‌های کارآفرینی».4
بررسی‌ها نشان می‌دهد، در برنامه‌های درسی و فعالیت‌های فرهنگی دوره ابتدایی و متوسطه اول به این مقوله کمتر توجه شده است. برنامه ویژه مدرسه فرصت خوبی است تا این موضوع مورد آموزش قرار گیرد. ویژگی‌ها و مهارت‌های آموزش کارآفرینی در گام نخست باید به صورت تلفیقی و درهم‌تنیده و با روش‌های تدریس و فعالیت‌های فرهنگی مدرسه مورد عنایت قرار گیرند. لذا توجه به کارآفرینی در آموزش‌وپرورش و مدرسه‌ها اصولاً یک رویکرد است. همه معلمان و مربیان باید با این موضوع آشنا شوند تا بتوانند روش‌های تدریس و فعالیت‌های فرهنگی مدرسه را براساس این رویکرد بازطراحی کنند.
در عین حال می‌توان از طریق فرصت برنامه ویژه مدرسه، به‌طور مستقیم مهارت‌های کارآفرینی را آموزش داد. در سال جاری این کار در این مدرسه انجام خواهد شد.
پی‌نوشت‌ها
1. ملکی، حسن (1398). نظریه فطرت‌گرایی. انتشارات مدرسه. تهران.
2. مبانی نظری سند تحول. ص 139.
3. راهنمای برنامه ویژه مدرسه. 1398.
4. محبی، عظیم(1398). تربیت مهارت‌های تفکر و کارآفرینی. مرآت.