چرخ ما نمی‌چرخد!

دانشجوی دکترای مدیریت آموزش عالی دانشگاه علامه طباطبایی
اکرم طالبی

۱۴۰۰/۰۲/۰۸

چرا تعدادی از افراد احساس خوشبختی نمی‌کنند؟

بر اساس علم روان‌شناسی نوین، تفاوت انسان با حیوان در قابلیت آگاهی بر خود (خودآگاهی) نهفته است (فری‌نژاد فتحی، 1399). که البته این موهبت ناشی از عقل و خرد است که خداوند به او عنایت کرده است. میزان آگاهی انسان در طول زندگی می‌تواند رشد کند. با رشد بینش، گرایش و توانمندی، انسان به انسانی دیگر و فراتر تبدیل می‌شود. چه نوع آگاهی باید رشد کند؟ چه توانمندی‌هایی برای تغییر و تحول انسانی لازم است؟ چرا بسیاری از افرادی که از وضعیت مالی مطلوبی برخوردارند، داروهای ضد استرس مصرف می‌کنند؟ بسیاری از افراد غرق در انواع لذت‌های زودگذر شده‌اند. افرادی که از کانون خانوادگی سالم برخوردارند، اما به سختی روزگار می‌گذرانند. برعکس این افراد هم وجود دارند؛ آنان که سطح درآمدی مطلوبی ندارند و زندگی شادی در کنار خانواده دارند. با توجه به ویژگی خاص انسان، «خودآگاهی»، توجه‌نکردن به چه مسئله‌ای باعث شده ‌است افراد احساس خوشبختی نکنند؟

چرخه‌ی تعادل

از نظر گلاسر (1382)، هر فردی خود مسئول کلیه‌ی اعمالش، از جمله احساس خوشبختی یا متضاد آن است، دیگران فقط به او اطلاعات می‌دهند. اگر او خود و نیازهایش را نشناسد، رسالت خویش را پیدا نکرده و طبیعی است که توانمندی خود را در مسیر مناسب و متعادلی به‌کار نمی‌گیرد. دارن هاردی (1397) معتقد است، انسان برای داشتن زندگی متعادل باید تلاش کند. زندگی متعادل از دیدگاه وی هشت بعد دارد: کار و درآمد مالی، عشق و ازدواج، خانواده، تفریح و سرگرمی، یادگیری و رشد، معنویت، دوستان و ارتباطات، و سلامت، که به‌طور کلی چرخه‌ی زندگی نامیده می‌شوند. چرخه‌ی زندگی دوره‌هایی عقلانی- هیجانی است که فرد از دوران کودکی تا سال‌های بازنشستگی، به‌عنوان عضوی از خانواده، می‌گذراند (راه سعادت،1399) و اریکسون آن را چرخه‌ی تعادل می‌نامد.

همان‌طور که مشاهده می‌شود، رشد و توسعه‌ی فردی بر شعاع این چرخه و به مرور زمان اتفاق می‌افتد. در صورت توجه‌نکردن به یک بعد و تمرکز بیش از اندازه به سایر ابعاد، تعادل این چرخه به هم می‌خورد و فرد احساس رضایت نخواهد داشت؛ شکل 2.

برای حفظ تعادل در چرخه لازم است ابعاد آن را بیشتر بشناسیم تا بتوانیم ارزیابی دقیق‌تری از وضعیت زندگی خویش انجام دهیم.

حال در چرخه‌‌ای خالی، مثل شکل 1، در هر زمینه‌ به خودتان نمره بدهید. مرکز چرخ را رضایتمندی صفر و محیط چرخ را رضایتمندی کامل در نظر بگیرید. دایره‌ی هاشورخورده‌ی کامل، نمایشگر خشنودی کامل در تمام جنبه‌های زندگی است. برای بهبود ابعاد چرخه‌ی خود و احساس رضایت و خوشبختی از دوره‌های توسعه‌ی فردی استفاده کنید. بدون شک آموزگارانی که دوره‌های توسعه‌ی فردی را گذرانده‌اند، از درصد درآمد، روابط عاطفی و سلامت و دیگر ابعاد چرخه، امتیازهای مناسبی دارا خواهند بود و می‌توانند مسیر زندگی مناسبی را به دانش آموزان خود نشان دهند.