مواد یادگیری
در فرایند یاددهی‌ـ یادگیری، مواد یادگیری دارای اهمیت بسیاری هستند و معمولاً تمامی فعالیت‌های یادگیری تکمیلی مانند تکلیف، تمرین و مواردی از این دست در این بخش قرار دارند. این قبیل فعالیت‌ها معمولاً به تثبیت، توانمندی و تعمیق یادگیری کمک می‌کنند و به همین دلیل آن‌ها را می‌توان به‌صورت تلفیقی طراحی کرد تا به‌صورت هم‌زمان و در یک قالب یکپارچه، یادگیری چند موضوع متفاوت را که به یکدیگر ارتباط داده شده‌اند، نشانه‌گیری کنند.
به این منظور شیوه‌های گوناگون طراحی تکلیف تلفیقی وجود دارند که در ادامه، مراحل مرتبط با یک نمونه از آن‌ها آمده است:
- اهداف و مقاصد مربوط به تکلیف موردنظر در هر یک از درس‌های موردنظر مطابق طرح درس از قبل طراحی‌شده، مشخص شود.
- میان اهداف درس‌هایی که بناست از آن‌ها تکلیفی ارائه شود، نقاط مشترک پیدا شود.
- با توجه به نقاط مشترک، متن اصلی مربوط به بدنه تکلیف طراحی شود.
- سؤال‌ها و موارد انجام‌دادنی و تمرین‌کردنی در ادامه بدنه اصلی بیان شود.
پیوند ریاضی و فارسی
به نمونه تکلیفی مطابق با این قالب توجه کنید:
در این نمونه که مربوط به تلفیق درس ریاضی و فارسی است، معلم می‌داند که هدف یادگیری و مرور عددهای ریاضی و نیز نشانه‌های فارسی را دنبال می‌کند و اشتراک هر دو این است که می‌توانند به‌عنوان نماد در کنار هم قرار گیرند. بر این اساس، عددها را به حرف‌ها اختصاص داده است و دانش‌آموزان لازم است با دنبال‌کردن هر ارتباط، تمرین‌ها را انجام دهند.
تلفیق سه‌گانه!
به نمونه دیگری از تکلیف تلفیقی که مربوط به درس‌های علوم، ریاضی و هنر است توجه کنید:
معلم مراحل رشد دانه را آموزش داده است. در عین حال در درس ریاضی، بچه‌ها نمودار را آموخته‌اند و نیز برای نقاشی، آن‌ها تکنیک تازه‌ای را برای مداد شمعی فراگرفته‌اند. معلم طی پروژه‌ای از دانش‌آموزان می‌خواهد مراحل رشد دانه را که آموخته‌اند مشاهده کنند، طی دوره‌های زمانی مشخصی، قد گیاه را اندازه‌گیری کنند، اندازه‌ها را روی نموداری نشان دهند و در اولین رویش گیاه و نیز آخرین مرحله که گیاه رشد داشته است، تصویر آن را با همان تکنیک آموخته‌شده نقاشی کنند.
جمع‌بندی
هر زمان معلم تصمیم بگیرد برای تثبیت، تعمیق و بسط یادگیری دانش‌آموزان، شیوه‌ای مؤثر در پیش گیرد، تکیه بر رویکرد تلفیقی پاسخ مناسبی است. به این منظور تکلیفها و تمرین‌های یادگیری برای استفاده در حین تدریس یا پس از آن قابل‌اعتنا و توجه هستند. در این صورت لازم است معلم بر موضوع درس‌های موردنظر اشراف داشته باشد یا به‌صورت جمعی و گروهی به طراحی دست بزند. این قبیل تکلیفها تأثیر بسیاری بر ماندگاری یادگیری دارند.
منابع
1. گهتوئی، فرشاد؛ ملک‌محمدی، عارف؛ منصوریان، احسان (1398). جایگاه تکالیف درسی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. جالیز. تهران.
2. حوریزاد، بهمن؛ صفاری، مهدخت؛ روحی، سیمین‌دخت (1393) غنی‌سازی تکالیف آموزشی، سازوکارها. سایه سخن. ته