آموزشی سنتی (چهره‌به‌چهره)
آموزش چهره‌به‌چهره، یادگیری در زمان واقعی یا هم‌زمان است. در کلاس فیزیکی مربیان در زمان واقعی با یادگیرندگان درگیر می‌شوند. اساس این روش ارائه شفاهی اطلاعات از طرف یاددهنده و یادگیری آن از طریق گوش‌دادن یادگیرنده است. در این روش، یاددهنده فعال و یادگیرنده پذیرنده و غیرفعال است (شعبانی، 1387).
آموزش الکترونیکی
یادگیری الکترونیکی که از آن به‌‌عنوان آموزش الکترونیکی، آموزش برخـط و آمـوزش مجـازی نیز یاد می‌شـود، محصـول پیشرفت‌های حاصل‌شده دهـه‌های اخیـر در عرصـه فنـاوری اطلاعـات و ارتباط است. آمـوزش الکترونیکـی را ادامه آمـوزش از راه دور مـی‌دانند که قدمتی 250 ساله دارد و با دوره‌های آموزش مکاتبه‌ای آغاز شده است (صراف‌زاده،1390). یکی از جامع‌ترین و خلاصه‌ترین تعریف‌هایـی که از اشتراک تمامی دیدگاه‌ها می‌توان ارائه داد، تعریف انجمن آموزش و توسعه آمریکاست: یادگیری الکترونیکی مجموعه وسیعی از کاربردها و فرایندها شـامـل آمـوزش مبتنـی بر وب، آموزش مبتنـی بر رایانه، کلاس‌هـای درس مجـازی، و همـکاری‌های دیجیتالی است (سالاری و کرمی،1393).
آموزش تلفیقی
یادگیـری تلفیقـی عبـارت اسـت از ادغـام اندیشمنـدانه یادگیری الکترونیکی و یادگیری چهره‌به‌چهره (نجفی،1397). در آموزش تلفیقی ممکن است مدرسان و دانشجویان در کل یا بخشی از دوره از یکدیگر دور باشند.
مقایسه یادگیری تلفیقی، یادگیری الکترونیکی و یادگیری چهره‌به‌چهره
نیاز به مهارت‌های تفکر انتقـادی و افـزایش شـادکامی در عصـر فناوری اطلاعات و ارتباطات، نظام‌های آموزشی را موظف می‌کند در مورد روش‌های شکوفایی این مهارت‌ها در دانـش‌آمـوزانی کـه اداره آینده جامعه به دست آنان است، بیشتر بیندیشـند.
روش آمـوزش سـنتی در مراکـز آموزشـی ترکیبی از اطلاعات و مفاهیـم را به یادگیرنـدگان انتقال می‌دهد و بیشـترین تمرکـز را بـر یـادگیـری در سطـح دانـش دارد، اما آنان را در ارزشیابی، تجزیـه و تحلیـل، اولویـت‌بنـدی و سـازمـان‌دهی دانـش نوظهور به حـال خود می‌گـذارد (الله‌کرمی و زارعی زوارکی،1393). از میان مزایای آموزش الکترونیکی، اصول اساسی اثر بخش این آموزش‌ها عبارت‌اند از: تشویق ارتباط بیـن دانش‌آمـوزان و معلمان، توسعه رابطه متقابل و همکاری بین دانشآموزان، تشـویق یادگیـری فعـال، دادن بازخورد سریع، توجه و تأکید بر صـرف وقت و زمان روی فعالیت‌های یادگیری، بیان انتـظارات بـالا و احتـرام به استعـدادها و شیـوه‌های گوناگون یادگیری (سالاری و کرمی،1393).
با وجود تمام مزایـای آمـوزش‌هـای الکترونیکـی و در حـالی‌کـه انتظار می‌رفت به‌طور کامل جایگزین آموزش‌های سنتی شوند، نتایج پژوهش‌ها نشان داد این نوع آموزش‌ها نیز محدودیت‌های خاص خود را دارند و از نبود تعامل انسانی مناسب، تأخیر در بازخورد، تعویق در یادگیری غیرهم‌زمان و کمبود انگیزش برای خواندن مواد الکترونیکی برخط رنج می‌برند (همان). بـدون در نظر گرفتـن مؤلفه‌های اساسـی یـادگیری انسـان، کاربرد جدیدترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌ها کـاری بیهـوده اسـت و صـرفاً اسـتفاده تبلیغـاتی خواهد داشت تا اینکه استفاده آموزشی داشته باشد (رحیمی‌دوست، 1386). در پاسخ به این کمبودها، بسیـاری از متخصصـان امور آموزش می‌کوشنـد روش‌های گوناگون را با هم ترکیب کنند. آنان معتقدند، یادگیری تلفیقی رویکردی امید‌بخش برای حل این مشکلات است. محـیط آمـوزش تلفیقـی، شـرایطی را بـرای گفت‌وگو، مذاکره، بحث‌های انتقادی، پرسش و تعمق فراهم می‌آورد که همـین امـر موجـب رشـد و پرورش مهارت تفکر سطح بالا می‌شـود. در محیط آمـوزش تلفیقی، دانشآموزان با استفاده از اطلاعات پویایی که از ارتبـاطات برخط دریافت می‌کنند، توانایی تحلیل و ارزشیـابی دانـش جدیـد را کسـب می‌کنند و از این طریق یادگیرندگان به مشارکت‌کنندگانی فعال در ساختن دانش تبـدیل خواهنـد شـد (الله‌کرمی و زارعی زوارکی،1393). در دوره آموزشی تلفیقی، دانشآموزان و معلمان با استفـاده از فنـاوری برای یادگیری فعال درگیر می‌شوند. علاوه بر این، آن‌ها مجازند تجربه‌های خود را از طریق چنین محیطی به اشتراک بگذارند. یادگیری تلفیقی تعامل سازنده‌تری را بین دانشجویان و همچنین محتوا، به‌صورت برخط فراهم می‌کند (تایبینیک و پوته ،2013). رویکرد یادگیری تلفیقی به دلیل تأکید و تمرکز اصلـی از یاددهنـده‌محوری به سـوی یادگیـرنده‌محوری، از محتوا‌محـوری به سـوی تجربه‌محوری و از فناوری‌محوری به سوی تکنیک‌محوری، موجب بهبـود فرایند یاددهـی- یادگیـری، افزایش دسترسی به استاد، منابع آموزشـی و انعطاف‌پذیـری در زمان و مکان آموزشی، افزایش بازدهی هزینه‌ها در مقایسه با دانشگاه‌های سنتی و مجازی، غنی‌سـازی تجربـه‌های یادگیرنـدگان در فضای آموزشـی، افزایش میزان اثربخشی آموزشی و رضایت یادگیرنده وکیفیت‌بخشی به آموزش می‌شـود (نجفی،1397). اما ایـن شیـوه آموزشی، با وجود مزایـای بی‌شمار، مشکلاتی در پی دارد، از جمله: نبود تجهیزات مورد نیاز یا ناآشنایی معلمان و مربیان با این شیوه. بنابراین پیشنهاد میشود، به منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر نظام آموزشی از مزایای این شیوه، آموزش‌های لازم و بسترهای ضروری برای اجرای این نوع آموزش در مراکز آموزشی فراهم شود (گودرزی و زین‌الدینی میمند، 1398).
جمع‌بندی
محیـط یادگیـری تلفیقـی توانایـی ایجاد تعـادل بیـن یادگیـری چهـره‌به‌چهـره و یادگیـری الکترونیکـی را دارد؛ به‌گونـه‌ای کـه با استفاده از نقاط قوت هر دو شیوه، آموزش مؤثرتری را ارائه می‌دهد. در آمـوزش تلفیقـی یادگیرنـدگانِ با سبک‌های متفاوت یادگیری، قادر خواهند بود از برنامه‌های آموزشی استفاده بیشتری ببرند.
منابع
1.الله‌کرمی، آزاد؛ زارعی زوارکی، اسماعیل (1393). مقایسه اثر آموزش تلفیقی با آموزش سنتی بر تفکر انتقادی و شادکامی دانش آموزان. نشریه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی. تابستان 1393، سال چهارم . شماره 4 (ISC) .
2.سالاری، ضیاء‌الدین؛ کرمی، مرتضی (1393). مقایسه تأثیر سه شیوه آموزش الکترونیکی، ترکیبی و حضـوری بر واکنش و یادگیـری در آمـوزش صنعتی. رویکردهای نوین آموزشی. دانشکده علوم تربیتـی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان. سال نهم. شماره 2. شماره پیاپی20. پاییز و زمستان 1393.
3. شعبانی، حسن (1387). مهارت‌های آمـوزشی و پـرورشی (روش‌ها و فنون تدریس). جلد اول. انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت). تهران.
4. صراف‌زاده، مریم (1390). یادگیری الکترونیکی. نشریه کتاب ماه کلیات. شهریور 1390 . شماره 165.
5. گودرزی، محمد؛ زین‌الدینی میمند، زهرا (1398). درآمدی بر یادگیری تلفیقی: مزایا و مشکلات اجرای آن. نشریه مطالعات مدیریت و کار‌آفرینی. پاییز 1398. دوره پنجم. شماره 2.
6. نجفی، حسین (1397). فراتحلیل مطالعات اثربخشی رویکرد یادگیری ترکیبی بر بهبود عملکرد تحصیلی در ایران. علوم تربیتی. نشریه پژوهش‌های تربیتی. بهار و تابستان 1397 . شماره 36(علمی-ترویجی/ISC).
7. Tayebinik, M.& Puteh, M. (2013). “Blended learning Or E-learning ”. International Magazine on Advances in Computer Science and Telecommunications (IMACST),3(1),103-110.