مقدمه
سبک‌های یادگیری متعددی توسط محققان شناسایی‌شده است. به‌عنوان‌مثال سبک‌های یادگیری وابسته به زمینه و نابسته به زمینه ازجمله سبک‌های شناختی است. افراد وابسته به زمینه علاقه‌مند به کارگروهـی و تقویت‌هـای بیرونی هستند، اما افراد نابسته به زمینه، تحلیل‌گر بوده و علاقه‌مند کارهای انفرادی هستند. علاوه بر این‌ها سبک‌هـای یادگیـری تکانشی و تأملی نیز جزو سبک‌های یادگیری شناختی هستند. سبک تکانشـی در مقابل سبک تأملی قرار مـی‌گیرد. افراد دارای سبک تکانشی سریـع کار مـی‌کنند اما خطاهای زیادی را مرتکب مـی‌شوند و در مقابـل افـراد دارای سبک‌های تأملـی کند کار می‌کنند اما خطای کمتـری را مرتکب می‌شوند (ریچارد ، 2009). رایـج‌تـرین سبک‌هــای یادگیـری شامـل سبک یادگیـری بصری (رایج‌ترین)، سبک یادگیـری شنیداری و سبک یادگیـری دست‌ورزی (حرکتی) است. در ادامه این سبک‌ها ارائه می‌شود:
1. سبک بصری (دیداری): افرادی که ایده‌ها یا موضوعات را در قالب تصویری ارائه می‌دهند، یادگیرندگان بصـری هستند. آن‌ها از طریق زبان نوشتـاری، تصاویر، نمودارهـا یا فیلم‌هـا بهتر یاد می‌گیرند، معمولاً یادگیرندگان بصری وقتی یادداشت‌های نوشتاری را روی تخته‌سیاه می‌نویسند و از پروژکتور برای توضیح مفاهیم استفاده می‌کنند، بهتر یاد می‌گیرند. یادگیرندگان بصری اغلب هنگام مطالعه کتاب درسی یا گوش دادن به سخنرانی‌ها در کلاس نکات مفصلی را یادداشت می‌کنند. آن‌ها همچنین نمودارهایی ایجاد می‌کنند و از تصاویر برای درک و به خاطر سپردن مفاهیم و ایده‌ها استفاده می‌کنند. بسیاری از مردم این‌گونه هستند.
2. سبک شنیداری: اگر شما با مشارکت در بحث کلاسی، با گوش دادن به سخنرانـی‌های معلمان خود، یا با گوش دادن به نوارهای صوتـی یا گوش دادن به شـکل‌های دیگـر زبان، بهتر یاد می‌گیرید ـ احتمالاً شما یک یادگیرنده شنوایی هستید. یادگیرندگان شنیداری، برخلاف یادگیرندگان بصری، مـی‌توانند اطلاعات را بهتـر بشنوند، بفهمند و حفظ کنند.
3. سبک دست‌ورزی: یادگیرندگان دسـت‌ورزی که معمـولاً به آن‌ها یادگیرنـدگان حسـی نیز می‌گویند، یادگیرندگان عملی هستند. آن‌ها زمانـی بهتـرین یادگیـری را دارند که بتـوانند به‌طور فیزیکی در آنچه بـرای یادگیـری یا درک آن‌ها لازم است شـرکت کنند. معمـولاً رشـد یادگیـرندگان دست‌ورزی منوط به مدیریت انجام امور است. یادگیـرندگان دسـت‌ورزی ممکن است در کلاس‌هایـی که کار آزمایشگاهی انجام می‌شود، خوب عمل کنند. شناخت سبک یادگیری شما مـی‌تواند منجـر به حفظ و یادآوری بهتر مطالب در ذهنتان شود و بتوانید در امتـحانات موفق عمل کنید. شکل 1، انواع سبک‌های یادگیری را نشان می‌دهد (شنوی، 2018).
پرسش‌نامه تشخیـص سبک‌های یادگیری: آقازاده (1400) ابـزاری سـاده و کاربـردی را بـرای تشخیـص نوع سبـک یادگیری دانش‌آمـوزان ارائه داد. این پرسش‌نامـه دارای 18 گویـه است که از سه مؤلفه سبک‌های یادگیری شنیـداری، دیـداری و دست‌ورزی (حرکتی) تشکیل‌شـده است. گویه‌هـای 2، 6، 7، 11، 12، 15 مربوط به مؤلفه سبک یادگیـری حرکتی و گویه‌هـای 1، 4، 10، 14، 17، 18 مربوط به سبک شنیـداری و گویه‌هـای 3، 5، 8، 9، 13 و 16 مـربوط به سبک یادگیری بصـری یا دیـداری است. بعد از پاسخگـویی یادگیـرندگان به این مؤلفه‌هـا، مـی‌توان بـرتـرین و ضعیف‌تـرین سبک یادگیری او را تشخیص داد (محتوای افزوده روبه‌رو).
سبک‌های یادگیری و سنجش
با توجـه بـه اینکه دانش‌آمـوزان دارای تفاوت‌های فردی متعددی هستند و به‌تبع آن از سبک‌های یادگیـری مختلفی برخوردار هستند؛ بنابرایـن لازم است سنجـش کلاسـی آن‌ها متنـاسب با سبک‌های یادگیـری غالب آن‌ها اتخاذ شود. یکـی از عوامل مهم و مـرتبط با سنجش کلاسی که رویکردهای یادگیری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد ترجیحات سنجشی است. اصطلاح ترجیحات سنجشی به نظر، نگرش و گرایش به روش یا روش‌های خاص سنجش و ویژگی‌هایی مربوط می‌شود (برن‌بام، 2007). برن‌بام ترجیحات سنجش را از جنبه‌های مختلف طبقه‌بنـدی کـرده است. اولیـن بعـد ترجـیح مربوط به نوع سؤالات، شکل ارائه آن‌ها، چند گزینه یا تشریحی و ... می‌شود. دومین بعد به نوع تکالیف سطح بالا یا سطح پایین مرتبط است. سومین بعد به نوع نمره‌گذاری و گزارش نتایج اشاره دارد (نقل از یوسفی افراشته، صیامی و رضایی، 1393). در جدول شماره 1، فنون ارزشیابی متناسب با سبک‌های یادگیـری مختلف شاگـردان و بـر اساس ابعاد مذکور، ارائه‌شده است.
جمع‌بندی
با توجـه به تفاوت‌هـای فـردی دانش‌آمـوزان، سبک‌هـای یادگیری آن‌هـا نیز باهم فـرق دارد. عنـایت به سبک‌های یادگیـری شاگردان در فـرایند یاددهـی و یادگیـری و به‌ویژه ارزشیابـی محتـوای درسـی از اهمیت ویـژه‌ای برخـوردار است. با توجـه به سبک‌های یادگیـری متفاوت دانش‌آموزان، معلم ضمن شناسایی سبک‌های یادگیری غالب شاگردان، لازم است ترجیحات سنجشی متناسب با آن‌ها را در ابعاد مختلف مانند نوع سؤالات، نوع تکالیف، نوع نمره‌گذاری و گزارش نتایج بکار گیرد. بر این اساس لازم است معلم تنوع در ترجیحات سنجشـی داشته باشد تا انواع بیشتـری از دانش‌آمـوزان با سبک‌های یادگیری مختلف را پوشش دهـد. در این راستا معلم مـی‌تواند از فنون ارزشیابی کلاسی متناسب با هر یک از سبک‌های یادگیری بهره برد.
منابع
1. یوسفی افراشته، مجید؛ صیامی، لیلا؛ رضایی، احمد. (1393). بررسی رابطه روش‌های سنجش کلاسی و ترجیحات سنجشی دانشجویان با رویکردهای یادگیری آنان. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 5(17)، 125-148.
2. Birenbaum, M. (2007). Assessment and instruction preferences and their relationship with test anxiety and learning strategies. Higher Education, 53, 749-768.
3. Richard, A. (2009). Ways of learning: Learning theories for the classroom. Routledge.
4. Shenoy, S. (2018). Identifying your Learning Style. Retrieved from. https://www.turningpointcentre.com/identifying-your-learning-style.html