در دوران معاصر، تلاش برای حفظ محیط زیست مورد توجه بسیاری واقع شده است. برخی از دلایل این توجه عبارت‌اند از:
-کاهش آلودگی هوا، آب و زمین؛ - تسهیل حفاظت از منابع طبیعی برای نسل‌های آینده؛ - تضمین حفاظت از تنوع زیستی؛ - اجرای توسعه پایدار؛ - بازگرداندن تعادل بوم‌شناختی (اکولوژیکی)؛ - نجات سیاره از پیامدهای مضر گرمایش جهانی.
به همین دلیل، آموزش محیط زیست به کودکان با تمرکز بر ایجاد مدرسه‌های سبز ضرورت می‌یابد. مدرسه سبز به‌عنوان ساختاری تعریف می‌شود که محیطی سالم برای آموزش و یادگیری ایجاد می‌کند و در عین حال، به‌طور پایدار انرژی و منابع موجود را حفظ می‌کند. مدرسه سبز چهار ستون دارد: 1. تلاش برای محیطی عاری از سموم؛ 2. استفاده پایدار از منابع؛ 3. ایجاد فضای سبز سالم؛ 4. آموزش، یادگیری و مشارکت. آینده انسان‌ها به حفاظت از سلامت نسل بعدی و زمینی بستگی دارد که در آن زندگی می‌کنیم. از این رو منطقی است ما به فرزندان خود دانش و مهارت رویارویی با مسائل زیست‌محیطی آینده را آموزش دهیم. مدیران مدرسه باید به‌عنوان رهبران پایداری محیطی عمل کنند تا ابزاری برای مبتکر‌بودن و محیطی سالم برای یادگیری به دانش‌آموزان بدهند. محیط سبز یک مدرسه هزینه‌های قبض‌های آب و برق را کاهش می‌دهد و با به حداقل‌رساندن خطرات ناشی از آلودگی‌های زیست‌محیطی، کلاس‌های درس سالم و سازنده را تقویت می‌کند. همچنین، تحقیقات نشان داده‌اند، مدرسه سبز روی کاهش غیبت و افزایش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان نقش داشته است. همچنین، این نوع مدرسه‌ها به‌عنوان ابزاری برای آموزش تلقی می‌شوند و می‌توانند مفاهیم و ارزش‌هایی چون پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و سوخت‌های جایگزین، صرفه‌جویی در انرژی و مسئولیت‌پذیری در مدرسه را به دانش‌آموزان آموزش دهند.
راهکارهای مؤثر در ایجاد مدرسه سبز
- ایجاد و مدیریت باشگاه سبز: با کمک دانش‌آموزان علاقه‌مند و دوستدار محیط زیست باشگاه سبز تشکیل دهید. این دانش‌آموزان برای شروع می‌توانند یک هدف کوچک تعیین و آن را عملی کنند و به مرور زمان به ایده‌های بزرگ‌تر فکر کنند.
- مسابقه تزئین سطل بازیافت: هر کلاس سطل بازیافت خود را تزئین می‌کند و آن را به نمایش می‌گذارد. سپس دانش‌آموزان کل مدرسه با رأی‌دادن بهترین سطل بازیافت را انتخاب می‌کنند.
- تعیین یک روز به‌عنوان روز جمع‌آوری زباله: این رویداد می‌تواند سالانه، ماهانه یا هفتگی انجام شود. این رویداد به دانش‌آموزان کمک می‌کند از محل ریختن زباله‌های خود آگاه‌تر شوند و دقت بیشتری به تمیزی محیط اطراف خود داشته باشند.
- مشارکت دانش‌آموزان در کاشت گیاه و ایجاد باغچه کوچک در مدرسه یا ایجاد گلخانه: بچه‌ها را در مراقبت از گیاهان مشارکت دهید و باغبان‌هایی کوچک پرورش دهید. می‌توانید فضایی از باغچه را به دانش‌آموزان اختصاص دهید تا سبزی بکارند و محصول خود را برداشت کنند یا هزینه حاصل از فروش آن را به مدرسه اختصاص دهید.
- ایجاد پنل‌های خورشیدی در سطح مدرسه: سقف‌های مسطح مدرسه مکان خوبی برای استفاده از انرژی خورشید است.
- درنظرگرفتن روز پاک‌سازی و ایجاد ایستگاه بازیافت لباس: در روز پاک‌سازی یک جعبه بگذارید و از دانش‌آموزان و والدین بخواهید وسایلی مانند مداد‌رنگی نیمه استفاده‌شده و دفترچه را در آن بیندازند. در سال تحصیلی آینده از آن‌ها استفاده کنید یا آن‌ها را اهدا کنید. یک ایستگاه بازیافت لباس راه‌اندازی کنید و آن را به والدین و کارکنان اطلاع دهید. بگذارید لباس‌های قدیمی و استفاده‌نشده‌شان را بیاورند و به یک مؤسسه خیریه محلی اهدا کنند.
- بازدید از یک مرکز بازیافت: در سفری میدانی به یک مرکز بازیافت یا دفن زباله بروید. بازدید از محل دفن زباله به دانش‌آموزان کمک می‌کند ببینند چه مقدار زباله جمع‌آوری شده است. یک سفر به مرکز بازیافت نشان می‌دهد تلاش‌های آن‌ها چگونه نتیجه می‌دهد.
- استفاده از مواد قابل بازیافت برای پروژه‌های هنری: نمایش فیلم‌های محیط زیستی به دانش‌آموزان و اضافه‌کردن کتاب‌های مرتبط با محیط زیست به کتابخانه مدرسه و آگاهی‌بخشی به والدین دانش‌آموزان در مورد مدرسه سبز و نقش مدرسه‌ها در حفظ محیط زیست.
- تعیین قهرمان بازیافت از مدرسه‌های سبز: ایده‌ها و موفقیت‌های مدرسه‌های سبز با هم به اشتراک گذاشته شوند و از هر مدرسه دانش‌آموزان فعال در بازیافت به‌صورت ماهانه معرفی و به آن‌ها جوایزی اهدا شود.
- استفاده از مواد قابل بازیافت در محیط مدرسه: برای استفاده مجدد از این مواد ایده‌های گوناگونی وجود دارند؛ مانند تبدیل بطری‌های پلاستیکی به گلدان و ساخت اجاق خورشیدی.
- ارتباط با نهادهای بازیافت: ارتباط با نهادها و سازمان‌های محیط زیستی و بهره‌گیری از ایده‌ها و اطلاعات آن‌ها در محیط مدرسه.
- برگزای جشن پیشرفت: هنگامی که یک مدرسه به اهداف سالانه بازیافت و پایداری خود رسید، می‌تواند به راهی خلاقانه موفقیت خود را جشن بگیرد و برای تلاش‌هایشان به دانش‌آموزان پاداش دهد.
- روز ساخت نقاشی دیواری: بچه‌ها می‌توانند از زباله‌های دورریختنی مانند در بطری یک نقاشی دیواری بسازند و با خلاقیت خود پیامی زیست‌محیطی را به نمایش بگذارند.
- تشویق عادت‌های خوب: یادآوری‌های کوچک در مدرسه، مانند پوسترهایی که یادآوری می‌کنند زباله‌ها را سریع جمع کنید یا زباله‌ها را بازیافت کنید، می‌تواند به نهادینه‌کردن عادت‌های خوب کمک زیادی کند.
- روز غذای محلی: دانش‌آموزان می‌توانند ماهی یک‌بار یا هر چندماه یک‌بار غذای تازه و محلی را به مدرسه بیاورند. بچه‌ها این فرصت را خواهند داشت که فایده‌های غذاهای محلی را بیاموزند تا از کسب‌وکارهای کوچک حمایت شود.
- ایجاد بازارچه‌ای از دست‌سازه‌های دانش‌آموزان: از دانش‌آموزان خواسته می‌شود با مواد قابل بازیافت وسایل زیبایی بسازند و آن‌ها را در بازارچه مدرسه در بین دانش‌آموزان مدرسه خود یا مدرسه‌های دیگر به فروش برسانند.
مدرسه‌های سبز برای پرورش فرهنگ مثبت و مترقی محیطی مناسب ایجاد می‌کنند. این مدرسه‌ها به منزله ابزار آموزشی، آموزش زیست‌محیطی و مشارکت را گرد هم می‌آورند تا به‌عنوان آزمایشگاه‌های زنده، برای آموزش و ابتکارات سازگار با محیط‌زیست عمل کنند. همچنین، فرصت‌های بیشتری برای یادگیری در فضای باز و عملی ارائه می‌دهند که الهام‌بخش نسل بعدی مباشران محیط زیست است. لذا بهتر است برای ایجاد چنین مدرسه‌هایی در کشور اهتمام بیشتری صورت گیرد.
منابع
1. https://leverageedu.com/blog/environmental-conservation/
2. Chan, T. C. (2013). An Examination of Green School Practices in Atlanta Schools. Online Submission.
3. https://www.weareteachers.com/green-school-tips/
4. https://www.glsed.co.uk/blog/smart-community/eco-school-ideas-23-ways-to-make-your-school-green
5. https://www.greenschoolsalliance.org/why