1. نیازهای طبیعی و غریزی
دسته‌ای از نیازهای جسمی و روانی انسان هستند که به‌نوعی با همه حیوانات دیگر مشترک‌اند؛ مثل حس دوست‌داشتن، محبت‌کردن، خشمگین‌شدن، خواستن و پسندیدن چیزهایی که انسان آن‌ها را می‌بیند، می‌شنود یا از نزدیک لمس می‌کند.
بعضی از این نیازها را می‌شناسیم. «تغذیه سالم» مهم‌ترین نیاز انسان و عامل رشد و بقای اوست. طبیعت انسان ایجاب می‌کند در جهانی که زندگی می‌کند، برای خودش «مسکن و سرپناه» داشته باشد تا هم از خطرات در امان باشد و هم محلی برای آرامش و استراحتش داشته باشد. بسیاری دیگر از چنین نیازهایی عبارت‌اند از: ارتباط با هم‌نوعان؛ وجود آب و هوا؛ خوابیدن.
بعضی از نیازها در اخلاق انسان ظاهر می‌شوند، مثل نیاز به خندیدن، گریه‌کردن، ناراحت‌شدن و خشمگین‌شدن. انسان‌ها با خندیدن و گریه‌کردن احساسات درونی خود را نشان می‌دهند. کودک با گریه‌کردن، تشنه یا گرسنه‌بودن خود را به مادر می‌فهماند.
شاید «خشم» را برای انسان نیاز ندانید. با وجود اینکه خشم صفتی ناپسند است، ولی انسان‌ها به آن نیاز دارند تا اگر جایی آبرو یا منافعشان از طرف شخص دیگر در خطر و مورد هجوم بود، به آن شخص غضب یا خشم نشان دهد تا طرف مقابل از عمل خود برگردد.
غریزه انسان در همین دسته است:
غریزه‌های انسان به دو دسته تقسیم می‌شوند: نیازهایی که به جسم وابستگی دارند و نیازهایی که به جسم وابسته نیستند.
الف) نیازهایی که صددرصد به جسم وابسته‌اند، مثل نیازهای گرسنگی، تشنگی و جنسی. مثلاً در لحظه به‌دنیاآمدن کودک، غریزه گرسنگی او را به گریه‌کردن وامی‌دارد.
زمانی که انسان به سن بلوغ می می‌رسد، غریزه جنسی‌اش خودبه‌خود شکوفا می‌شود. پس نیازهای غریزی ممکن است با توجه به سن افراد متفاوت باشند. نیازهای غریزی خود به خود شکوفا می‌شوند.
ب) نیازهای غریزی که صددرصد به جسم وابسته نیستند، مثل میل به فرزندآوری. انسان‌ها برای اینکه نسل خود را تداوم بخشند، به فرزندآوری نیاز دارند.
انسان‌ها به برتری‌طلبی و و قدرت‌طلبی هم نیاز دارند. آن‌ها برای رسیدن به مقاصد و اهداف خود همواره در تلاش و تکاپو هستند. تمایل انسان‌ها به برتری‌جویی و سبقت از دیگران و پیشرفت را به‌طور خلاصه نیاز انسان به قدرت می‌نامیم.
2. نیازهای فطری
نیاز فطری یعنی چه؟ فطرت معنایی نزدیک به ابداع یا خلقت ویژه دارد. انسان با تمام اشتراکاتی که با حیوانات دیگر دارد، ویژگی‌های منحصربه‌فردی نیز دارد.
نیاز انسان به علم وآگاهی، بعد از تغذیه و مسکن، یکی از مهم‌ترین نیازهای اوست که به وسیله آن از جهل و نادانی رهایی می‌یابد و راه خوب زندگی‌کردن را یاد می‌گیرد.
انسان بی‌نهایت‌طلب است و با هیچ‌چیز پرنمی شود. از پول و حکومت و ریاست گرفته تا زور و قدرت، هیچ وقت سیر نمی‌شود. تنها چیزی که خواسته‌ها و استعدادهای انسان را سیراب می‌کند، الطاف و عشق خدای بی‌نهایت است.
یک مثال دیگر از نیاز فطری انسان، به زمانی مربوط است که در مشکلات گیر می‌کنند. وقتی جان و مال خود را در خطر می‌بینند، فقط دنبال ناجی می‌گردند تا نجاتشان دهد. هیچ کس دنبال دو ناجی نیست.
مثال دیگر تشکرکردن است. شما وقتی به کودک شکلات می‌دهید، شاید نتواند بگوید ممنون، ولی به شما لبخند می زند. این همان نیاز به تشکرکردن است که به‌طور فطری در وجودش نهادینه شده است. این امر فطری در قبال نعمت‌های خدا خود را به شکل عبادت و بندگی او نشان می‌دهد.
انسان در موقعیت‌های زندگی به خلق‌کردن و درست‌کردن چیزهایی احتیاج دارد که قبلاً وجود نداشته‌اند. همین گفت‌وگوهای ما، آثار هنری و ادبی، و همه پیشرفت‌های علمی و فناورانه، همه ابداع هستند.
اگر بخواهم دقیق‌تر و کامل‌تر بگویم، فطرت انسان این است که به مراتبی از صفت‌های خدا برسد. انسان‌ها موجوداتی حقیقت‌جو، علاقه‌مند به خوبی، علاقه‌مند به زیبایی، اهل خلاقیت و ابداع و اهل عشتق و پرستش هستند و لازم است برای تبدیل‌شدن به انسان کامل، هم برای رفع نیازهای مادی و هم برای رفع نیازهای فطری، مطالعه و برنامه‌ریزی کنیم.