همان‌طور که در تصویر صفحه بعد می‌بینید بوم هفت بخش دارد. مهم‌ترین و اولین بخش آن «مسئله» است که منظور مسئله‌ی بچه‌هاست نه معلم. یعنی باید طراحی کنید که دانش‌آموز با تشخیص چه مسئله‌ای و با انگیزه‌ی برطرف‌کردن چه نیازی اقدام به انجام کاری می‌کند تا در آن مسیر چیزهایی را یاد بگیرد.
در نمونه‌ای که می‌خواهم برایتان مثال بزنم، مسئله این است: «در جشن روز مادر چگونه از مادرانمان پذیرایی کنیم؟»
قضیه از آن قرار است که بچه‌ها می‌خواهند، به‌مناسبت روز مادر، مادرانشان را به مدرسه دعوت کنند تا با برپایی جشنی از آن‌ها قدردانی کنند.
خب، در اینجا پیامد مسئله چیست؟ پیامد یعنی اینکه اگر این مسئله حل نشود، چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد یا چه فرصت‌هایی از بین خواهد رفت؟ در این مثال پیامد مسئله آن است که فرصت تقدیر و تشکر از مادرمان را از دست می‌دهیم و شادابی و محبت میان ما و مادران پرورش نخواهد یافت و این موجب ناخشنودی خودمان، مادرمان و خداوند می‌شود.
حالا می‌رسیم به مورد سوم؛ یعنی اهداف آموزشی و تربیتی پوشش‌داده‌شده در این طرح درس. موقعیت برپایی جشن بستری فوق‌العاده برای تدریس بخشی از مفاهیم درسی ماست. مثلاً می‌شود در حین تهیه‌ی شربت، بچه‌ها را با مفهوم «نسبت و تناسب» از درس ریاضی و مفهوم «تغییر حالات ماده» از درس علوم آشنا کرد. یا می‌توان در حین تهیه‌ی کاردستی‌هایی به‌عنوان هدیه برای مادران، مهارت‌های دست‌ورزی و هنری بچه‌ها را تقویت کرد. همچنین تقویت روحیه‌ی کارِ گروهی و تقویت حس قدردانی از مقام مادر از مجموعه‌ی اهداف تربیتی‌اند که می‌توان برای این برنامه در نظر گرفت.
مورد چهارم نیز مخاطبِ مدنظر برنامه را تعیین می‌کند. فرض کنید در اینجا همه دانش‌آموزان، دختر و پایه‌ی پنجم هستند. مخاطب می‌تواند محدودتر از همه‌ی دانش‌آموزان باشد. مثلاً ممکن است فعالیتی فقط برای دانش‌آموزان ضعیف در مبحث کسر طراحی شود یا فقط برای دانش‌آموزانی که در انجام تکالیفشان کوتاهی می‌کنند تعریف شود. در این مثال ما مخاطب را عموم دانش‌آموزان کلاس در نظر گرفته‌ایم.
اما رسیدیم به بخش پنجم، بخش مورد علاقه‌ی نویسنده. این بخش خیلی مهم است. خیلی! اگر طراحی درستی برای بخش پنجم نداشته باشیم، انگار اصلاً روش مسئله‌محور را اجرا نکرده‌ایم. نحوه‌ی درگیرکردن مخاطب یعنی تلاشی که معلم می‌کند برای آنکه مسئله‌ی انتخاب‌شده در بخش اول تبدیل به مسئله‌ی دانش‌آموزان شود. یعنی به هر نحوی که می‌توانیم دانش‌آموزان را متوجه این مسئله کنیم که تقدیر از مادرانمان مهم است و کاری کنیم تا خودشان دغدغه‌ی انجام این فعالیت‌ها را پیدا کنند. در غیر این صورت انگار فقط یک پروژه‌ی دانش‌آموزی تعریف کرده‌ایم که جشنی را برگزار کنند، بدون آنکه لزوماً دانش‌آموزان مسئله‌ای در این رابطه داشته باشند. در این مثال نحوه‌ی درگیرکردن مخاطب این است که معلم یک روز بچه‌ها را در آستانه‌ی روز مادر در قالب یک اردو به سینما می‌برد تا فیلم سینمایی «مهر مادری» را ببینند. چند روز بعد یک بحث کلاسی مطرح می‌کند که نظرتان درباره‌ی این فیلم چه بود؟ به نظر شما مادران شما برای شما چه‌کار کرده‌اند؟ شما چقدر مادرتان را دوست دارید؟ و سؤالاتی از این قبیل. در این میان فرارسیدن روز مادر را به بچه‌ها یادآوری می‌کند و بچه‌ها را به سمت ارائه‌ی راهکار برای تقدیر از مادرانشان در این روز سوق می‌دهد و با تصمیم‌گیری جمعی به این نتیجه می‌رسند که جشنی برای آن‌ها برگزار کنند. البته نحوه‌ی درگیری می‌تواند خیلی ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر باشد و اثرگذاری آن بستگی به خلاقیت و توانمندی شما دارد.
بخش ششم فرایند اجرا را توضیح می‌دهد. در این بخش باید صفر تا صد اقدامات موردنیاز برای انجام این فعالیت تا زمانی که اهدافِ مدنظر در بخش سوم محقق شوند، بیان شود. برای مثال در اینجا می‌گوییم فرایند آن است که ابتدا بچه‌ها در قالب یک بحث کلاسی کارهای ضروری برای برگزاری جشن را فهرست می‌کنند. سپس در هر کدام از بخش‌ها با طراحی معلم کاری انجام می‌دهند. مثلاً در بخش پذیرایی، معلم یک پارچ شربت خوش‌مزه سر کلاس می‌آورد و بین بچه‌ها توزیع می‌کند. در پایان می‌گوید من در این پارچ شربت یک لیوان شکر و روی آن چهار لیوان آب ریخته‌ام که آن‌قدر خوش‌مزه شده است. شما بروید محاسبه کنید اگر برای مادرانتان بخواهید شربت به میزان بیشتر درست کنید، چقدر شربت و چقدر آب باید استفاده کنیم؟ اینجاست که در فرایند درگیری با یک مسئله‌ی واقعی، بچه‌ها می‌توانند مفهوم نسبت و تناسب را کشف کنند. یا زمانی که برای خنک‌کردن شربت از یخ استفاده می‌کنیم، معلم می‌تواند با تغییر توجهات دانش‌آموزان به سمت فرایند ذوب‌شدن یخ، مبحث تغییرات حالات ماده از جامد به مایع را آموزش دهد. در مسیر تهیه‌ی هدیه‌ای نیکو برای مادران، بچه‌ها می‌توانند کاردستی‌های زیبا درست کنند یا نقاشی‌های قشنگ بکشند و در اینجا دانش‌آموزی که علاقه‌ی زیادی به نقاشی یا کارهای هنری ندارد، تمام تلاشش را برای آماده‌کردن بهترین اثر صرف می‌کند. اجرای این فعالیت ممکن است جزئیات بیشتری داشته باشد و فرایند آماده‌سازی و برگزاری جشن را دربر گیرد که می‌توان آن‌ها را با جزئیات کامل ثبت کرد.
بخش آخر ارزشیابی از اهداف مدنظر است. در اینجا با نگاهی دقیق به اهداف در نظر گرفته‌شده، تلاش می‌کنیم برای هرکدام از آن اهداف روشی به‌منظور ارزشیابی تحقق‌یافتن یا تحقق‌نیافتن آن هدف در دانش‌آموزان در نظر بگیریم. در طرح‌درس‌های مسئله‌محور خیلی اوقات ارزشیابی به‌صورت عملکردی اتفاق می‌افتد. مثلاً اگر دانش‌آموزان محاسبات را درست انجام داده باشند و شربت مزه‌ی خوبی داشت، نشان می‌دهد مفهوم نسبت و تناسب تا حدی به‌درستی آموزش داده شده است یا با ارزیابی نقاشی‌ها یا کاردستی‌های کشیده‌شده توسط بچه‌ها می‌توان اهداف هنری طرح را موردارزیابی قرار داد یا با مشاهده‌ی نحوه‌ی همکاری بچه‌ها با یکدیگر و مدیریت تعارضاتشان در گروه، مهارت کارِ گروهی موردسنجش قرار می‌گیرد.
حتماً حسابی خسته‌تان کرده‌ام؛ اما فکر می‌کنم بیان یک مثال کامل برای هم‌دمایی ما با هم در شماره‌های بعدی لازم بود. اکنون نوبت شماست که طرح‌درس‌های مسئله‌محور خود را با این شیوه و با درنظرگرفتن تمام بخش‌های این بوم برای ما ارسال کنید. در شماره‌های بعدی اصل محتوای ما را فعالیت‌های ارسالی شما تأمین خواهد کرد. پس منتظرتان هستیم.