انسان کامل از اصطلاحات مهم و رایج در عرفان اسلامی است. در میان فیلسوفان اسلامی فارابی به احتمال قوی نخستین کسی است که درباره انسان کامل اندیشیده و رهبری مدینه فاضله را شایسته وی دانسته است. یکی از مقالات فصل‌نامه رشد آموزش معارف
اسلامی به دیدگاه فارابی نسبت به انسان کامل اختصاص دارد.
این مقاله را خداداد سالاری مدرس مرکز عالی خواجه‌نصیر کرمان نگاشته است. در بخشی از این مقاله می‌خوانیم: «انسان کامل از دیدگاه فارابی، انسانی است که از لحاظ تعقل و تفکر به بالاترین مراتب ممکن؛ یعنی به مرتبه عقل مستفاد و اتصال به عقل فعال رسیده و دارای سرشتی عالی،
روحی بزرگ و جامع صفات عالی اخلاقی و ملکات فاضله انسانی باشد.
فارابی، رئیس مدینه فاضله را انسانی در حد پیامبر(ص) و امام(ع) می‌داند. زیرا معرفت خود را مستقیماً از ناحیه وحی یعنی از عقل فعال دریافت می‌کند و به این وسیله از جریان امور و حوادث گذشته و آینده مطلع می‌گردد.»
آنچه موجب می‌شود تا آدمی به استکمال نفس نائل آید عبارت است از فضایل و خیر. فضایلی که موجب ارتقای آدمی به مراحل کمال می‌شوند چهار نوع‌اند: 1. فضایل نظری 2. فضایل فکری 3. فضایل خلقی 4. فضایل عملی.
نویسنده مقاله پس از توضیح هر یک از این فضایل آورده است: «افراد مدینه چون در طبقات و مراتب گوناگون قرار گرفته‌اند برای آنکه به سعادت نائل شوند باید هم امور اختصاصی مختص به طبقه خود را انجام دهند و هم اموری که مشترک میان آن‌ها و دیگران است. بنابراین، اگر هر یک
از افراد مدینه به وظایف دوگانه مزبور عمل کنند از صفات عالی اخلاقی و ملکات فاضله انسانی برخوردار خواهند شد. اگر آدمی در کارهای نیک و شایسته خود پابرجا باشد و بکوشد تا به افعال و کردارهای نیک خود ادامه دهد به سعادت نائل خواهد شد. انسانی که به سعادت واقعی نائل
شود از کمالات برخوردار و از تعلق به ماده و مادیات بی‌نیاز خواهد شد.»
متن کامل این مقاله در فصل‌نامه رشد آموزش معارف اسلامی، شماره 92، بهار 1393 منتشر شده است.