زیستفناوری شاخهای از علم است که بهطور همزمان، قدیمیترین فناوریهای صنعتی و جدیدترین آنها را دربرمیگیرد. فصلنامه رشد آموزش شیمی یکی از مقالات خود را به این موضوع اختصاص داده است.
«زیستفناوری، همراهی بهجای جایگزینی» مقالهای است که به قلم
الهام عماری و مهدی عماری نوشته شده است. آنها در ابتدای مقاله نوشتهاند: «واژه زیستفناوری نیز چنانکه به نظر میرسد، جدید نیست و نخستینبار در سال 1919، این واژه را یک مجارستانی بهنام ارکی، در کتاب خود بهکار برد. او در این کتاب مراحل
تولید فراوردهها به کمک موجودات زنده ذرهبینی را توضیح داده و امکان استفاده از این فرایند را در کشاورزی مطرح کرده بود. در همان زمان فرایندی صنعتی برای تولید انبوه استون در دانشگاه منچستر معرفی شد که به روش تخمیر انجام میگرفت و با تعریفی که ارکی ارائه داده
بود سازگاری داشت.»
مرز زیستفناوری قدیم و جدید بخشی از این مقاله است. در این قسمت میخوانیم: «در زیستفناوری جدید بیشتر فراوردهها ارزشمندند و مقدار کمی از آنها کاربردهای تشخیصی یا پزشکی مهمی دارند. در حالیکه در زیستفناوری قدیمی فراوردهها ارزش کمی داشتند و در تهیه آنها نیاز
به تجهیزات در اندازههای بزرگ بود. در واقع، فراوردهها زیر نظر مهندسان شیمی، در مقیاس زیاد تولید میشد. در این عرصه مسائلی از جمله مکانیک سیالها، انتقال جرم، گرما، واکنشها و جداسازی در سامانههای زنده باید مورد بررسی قرار میگرفت که همه در متن مهندسی شیمی
قرار دارند. بنابراین کافی بود مهندس شیمی تنها اندکی با دانش فرایندهای زیستی آشنا باشد.»
نویسندگان مقاله پس از اشاره به حوزههای مختلف و تفاوت فرایندهای زیستی و شیمیایی چنین نتیجه گرفتهاند: «چالشهای فراوانی برای مهندس شیمی در صنعت زیستفناوری وجود دارد. حوزههایی وجود دارند که در آنها مهندس شیمی و کارشناس زیستفناوری باید با یکدیگر همکاری کنند
تا مشکلات را در گام اول شناسایی کرده و در ادامه راهحلها را پیدا کنند.»
متن کامل این مقاله را میتوانید در فصلنامه رشد شیمی، شماره109، تابستان 1393 مطالعه کنید.