در تعبیر دینامیکی، محیط یادگیری مفهومی بسیار فراتر از جغرافیا و مکان است و تمامی تعامل انسان با پدیدهها و رویدادهای جهان خارج را در بر میگیرد
در ابتدای این مقاله میخوانیم: «در تعبیر دینامیکی، محیط یادگیری گسترهای به وسعت تمامی تعاملات انسان با متغیرهای جهان خارج است. گسترهای که هیچگونه محدوده و مرزی آن را از پیش مشخص نمیکند. از منظر اندیشه پویا، محیط یادگیری پیش از آنکه جغرافیا یا مکان مشخصی باشد، کیفیت ارتباط و تعاملی است که انسان با متغیرهای جهان خارج برقرار میکند.
هر قدر این ارتباط از کیفیت بالاتری برخوردار باشد، فضای تعامل میتواند آموزندهتر بوده و محیط یادگیری فعالتری را ایجاد کند. به بیان دیگر این ساختمان مدرسه و کلاس درس نیست که یادگیری را امکانپذیر میکند، بلکه مناسبات مدیریت شده انسانها و متغیرهاست که میتواند هر پدیده یا رویدادی را به فرصتی برای یادگیری تبدیل کند. بنابراین تعبیر دینامیکی از مفهوم یادگیری به ما میآموزد که محیط یادگیری را باید به وجود آورد نه اینکه منتظر ایجادش بود.»
در ادامه آمده است: «در واقع باید بپذیریم که میهمان محیط یادگیری نیستیم. نباید انتظار داشته باشیم دیگران به عنوان میزبان، این محیط را برای استفاده و مصرف ما فراهم کرده باشند. توجه داشته باشیم که فضای تعامل انسان با پدیده یا رویداد هنگامی به محیط یادگیری کیفی تبدیل میگردد که با اندیشه مولد به تعامل وارد شده باشیم.
در شرایطی که اندیشه و رفتار ما مبتنی بر مصرف و استفاده از دستاوردهای دیگران باشد فضایی برای یادگیری ایجاد نخواهد شد. مصرف کنندگان غیرفعال هیچ گاه در فکر یادگیری مفاهیم نخواهند بود چون خود نقشی در تولید آنچه مصرف میکنند نداشتهاند! آنان هرچه از اندیشه، هنر، دانش و....توسط دیگران تولید شده را مصرف میکنند بدون آنکه تلاش کنند رابطه کیفی با این تولیدات ایجاد کنند و از آنان بیاموزند.
از طرف دیگر کثرت تعاملات انسان با گسترهای از متغیرهای جهان خارج باعث میشود امکان ایجاد محیطهای یادگیری متعددی فراهم گردد. به بیان دیگر وسعتی از اطلاعات از مسیرهای مختلف دریافت میشود که عدم مدیریت صحیح در سازماندهی آنها باعث میشود نتوان تمام این قلمروها را به فرصتهای مفید یادگیری تبدیل کرد.»
«شناخت جاذبههای محیط یادگیری» عنوان بخش دیگری از این مقاله است. در این بخش میخوانیم: «برای شناخت جاذبههای مورد نیاز در محیط یادگیری امروز، باید اولویتها و جاذبههای نسل امروز و سیر تغییرات آنها را با نگاهی دقیقتر بررسی کنیم. فراموش نباید کرد که مدیریت و طراحی فرایند یادگیری به معنی دنبالهروی هیجانی از درخواستها و مطلوبیتهای دانشآموزان نیست!
بحث اصلی شناخت واقعیتر این جاذبهها و مطلوبیتها و تشخیص درست جایگاه آنها در فرایند یادگیری است. برای این منظور لازم است ماتریس اولویتهای نسل امروز را دقیقتر شناسایی و توجه کرد که این اولولیتها در کدام مسیرها ایجاد شده و چه عواملی هر یک از آنها را به اولویت تبدیل کرده است. شناخت ماتریس اولویتها به ما کمک میکند تا بتوانیم عناصر تاثیرگذار در فرایند یادگیری را در بین مجموعه اولویتها تشخصی دهیم.
قرار نیست که محیط یادگیری در برگیرنده تمامی اجزای ماتریس اولویتهای نسل امروز باشد! مهم شناخت اجزای تعیین کننده در فرایند یادگیری است. جغرافیای اولویتهای نسل امروز هم دنیای واقعی و هم جاذبههای فضای مجازی است. موازنه بین سهم هر یک از این قلمروها در ماتریس اولویتهای آنان، مفهومی ایستا نیست! بلکه باید تعبیری دینامیکی از آن داشت. یعنی اینکه موازنه بین اولویتهای وابسته به دنیای واقعی و فضای مجازی به صورت مستمر دستخوش تغییرات گوناگون میگردد. تشخیص فرایند تغییرات این موازنه و اصول ناظر بر آن میتواند ما را در شناخت اولویتهای اساسیتر راهنمایی کند.»
نویسنده: جهانگیر ریاضی
کلیدواژهها: محیط یادگیری، اندیشه پویا، تعامل، تعبیر دینامیکی