اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. یکی از مقالات جدیدترین شماره «فصل‌نامه رشد آموزش پیش‌دبستانی» به اضطراب در کودکان و نوجوانان اختصاص دارد
در ابتدای این مقاله می‌خوانیم: «در روان‌شناسی، اضطراب مرحله پیشرفته استرس مزمن است و هنگامی به‌صورت یک مشکل بهداشت روانی درمی‌آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به‌وجود آورد، مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کارهای روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند. اضطراب هنگامی در فرد بروز می‌کند که شرایط استرس‌زا در زندگی او بیش از حد طولانی شود یا به‌طور مکرر رخ دهد و یا اینکه دستگاه عصبی بدن نتواند به مرحله مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدتی طولانی هم چنان بسیج بماند. در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماری‌های جسمی و روانی مانند اضطراب آسیب‌پذیر می‌شود.»
به گفته نویسنده به‌طور کلی برخی عوامل به‌عنوان علل اصلی اضطراب در نظر گرفته می‌شود از جمله: عوامل زیست‌شناختی و جسمانی، عوامل محیطی و اجتماعی، عوامل ژنتیکی و ارثی.
نویسنده مقاله در ادامه به انواع اختلالات اضطرابی اشاره کرده که عبارتند از: 1- اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر 2- اختلال هراس 3- ترس‌های ساده یا اختصاصی 4- اختلال اضطراب اجتماعی 5- اختلال وسواس 6- اختلال تنش‌زای پس از رویداد
اما عوامل ایجاد اختلالات اضطراب در کودکان و نوجوانان علل دیگری هم دارد که در این زمینه می‌توان به این عوامل اشاره کرد:
- اضطراب ناشی از پذیرفته نشدن از جانب هم‌سالان
- تغییرات جسمانی
- بروز رفتارهای پرخاشگرانه
- ترس از مستقل شدن
در توضیح ترس از مستقل شدن می‌خوانیم: «یکی از عمومی‌ترین نیازهای نوجوانان، نیاز به استقلال و آزادی است. کسب استقلال در بسیاری از نوجوانان باعث اضطراب می‌شود. از جمله مشکلاتی که در مسیر دستیابی به استقلال در نوجوانان دیده می‌شود، تضاد و دوگانگی است یعنی نوجوانان با اینکه می‌خواهند مستقل شوند، ضرورت این مسئله را هم می‌دانند، از استقلال می‌ترسند.
ناآگاهی از وضعیت پس از استقلال، یکی از دلایل اصلی این امر است. برای جلوگیری از ابتلا به اضطراب و دوگانگی، والدین باید به نوجوان اعتماد‌به‌نفس و جرئت تجربه کردن دهند و برای او امنیت روانی فراهم کنند. دادن مسئولیت و اجازه اظهار‌نظر و تصمیم‌گیری به نوجوان بدون تنبیه و تحقیر او به‌خاطر اشتباهاتش، باعث می‌شود که او از خطاهایش عبرت بگیرد، راه‌های مختلف زندگی را بیاموزد و برای مستقل شدن آماده شود.»
در ادامه مقاله به راه‌های پیشگیری از اضطراب اشاره شده که عبارتند از: حمایت اجتماعی؛ استفاده از رژیم غذایی سالم؛ فعالیت بدنی به‌طور منظم؛ اندیشیدن به زمان حال؛ افزایش اعتماد‌به‌نفس؛ کسب اطلاعات در مورد شرایط تنش‌زا؛ اجتماعی بودن و پرهیز از گوشه‌نشینی؛ خندیدن و ابراز هیجان بر روی کاغذ
نویسنده: سمیه کهریزی، کارشناس ارشد روان‌شناسی
کلید‌واژه‌ها: اضطراب، کودکان، نوجوانان