گنبد سلطانیه از شاهکارهای دوره حکومت ایلخانیان در ایران است که به دستور سلطان‌محمد الجایتو (خدابنده) با به‌کار گرفتن جمعی از هنرمندان ایرانی ساخته شد. فصل‌نامه «رشد آموزش هنر» یکی از مقالات جدیدترین شماره خود را به ویژگی‌های هنری این اثر اختصاص داده است
نویسنده پس از اشاره به حضور ایلخانان در ایران درباره ویژگی‌های معماری گنبد سلطانیه چنین آورده است: «گنبد سلطانیه در سبکی از معماری ساخته شده که موسوم به شیوه آذری است. در این شیوه، پیمون‌بندی و بهره‌گیری از عناصر یکسان برای دستاوردی به اندام و سازوار، بهره‌گیری از هندسه و طراحی معماری، گوناگونی طرح و ساختمان‌هایی با اندازه‌های بسیار بزرگ در دستور کار قرار می‌گرفته است. گنبد سلطانیه تمام این ویژگی‌ها را داراست و یکی از بهترین سازه‌های معماری پس از اسلام در ایران شناخته شده است. گنبد دو پوسته پیوسته آن نزدیک به 5/25 متر دهانه دارد و خود آن روی دنده‌های بابر ساخته شده است. این گنبد سبویی شکل است و ویژگی‌های ساختمانی و نیارشی آن چنان است که دانشمندی چون پروفسور سن پائولوزی ساختمان گنبد کلیسای سانتاماریا دلفیوره در شهر فلورانس را برگرفته از این گنبد می‌داند. تمامی سطح گنبد پوشیده از کاشی فیروزه‌ای رنگ بوده و قسمت زیرین یعنی گردنی گنبد با خطوط کوفی که حاوی عبارات الله، محمد و علی است تزئین شده است. وجود هشت منار در هشت زاویه بنا، که گنبد را در میان گرفته‌اند، ابهت دیگری به آرامگاه داده است.»
نویسنده مقاله پس از اشاره به تزئینات گنبد چنین نتیجه‌گیری کرده است: «گنبد سلطانیه با توجه به انگیزه ساخته شدن آن و سپس تغییر و تحولی که در به‌کارگیری بنا و تزئینات آن به‌وجود آمد، همچنان، بنایی منسجم و ارزشمند در تاریخ هنر معماری ایران به‌شمار می‌آید؛ تا آنجا که به سبب عظمت گنبد خشتی و اسلوب ویژه معماری آن، نه تنها الگویی برای ساخت گنبد، هم در ایران و هم در خارج از آن قرار گرفت بلکه توسط سازمان بین‌المللی یونسکو در زمره میراث جهانی به ثبت رسید. این امر، بر نگهداری و محافظت خاص و هم‌چنین توجه و مطالعه عمیق ویژگی‌های معماری و تزئینات این بنا را بیش از پیش تأکید می‌کند.»
نویسنده: شبنم گلزار، کارشناس ارشد صنایع دستی
کلیدواژه‌ها: ایلخانیان، معماری ایرانی، معماری اسلامی، گنبد سلطانیه