اِسناد از جمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از روان‌شناسان و متخصصان علوم اجتماعی قرار گرفته است. فصل‌نامه «رشد مشاور مدرسه» در جدیدترین شماره خود مقاله‌ای را به این موضوع اختصاص داده است
در تعریف تئوری اسناد می‌خوانیم: «تئوری اِسناد از جمله دیدگاه‌های پویای روان‌شناختی است که به تبیین و تشریح برداشت افراد از علل وقایع پرداخته و چگونگی ادراک یک فرد از علل رفتار یا رفتار افراد دیگر را تشریح می‌کند.
به عبارت دیگر اِسناد عبارت است از فرایندی که افراد به کار می‌برند تا رویدادها یا رفتارها را به عوامل زیربنایی آن پیوند دهند. این تئوری ره‌آوردی شناختی است که روند ادراک علیّت رفتار را بررسی می‌کند و هدف آن روشن کردن این نکته است که ما در تلاش برای توجیه رفتارها از چه قواعدی استفاده کرده و چه خطاهایی را مرتکب می‌شویم.»
در ادامه مقاله آمده است: «فرض اساسی نظریه اِسناد این است که جست‌و‌جو برای درک و فهم امور و عامل رویدادها، مهم‌ترین منبع انگیزش انسان است. از این رو هدف این نظریه پیدا کردن راه‌هایی است که در آن افراد به توضیح و تبیین رویدادها و روبط علّی و معلولی بین آن‌ها می‌پردازند.
از آنجا که همه افراد فعالانه در جست‌و‌جوی علل وقایع هستند، نظریات اِسنادی تا حدی مبتنی بر اطلاعات به دست آمده و باورهایی است که خود ناشی از تجارب شخصی یا استنتاج از گفته‌های دیگران است و پیامدهای آن بر سطح انتظارات آتی و میزان انگیزش و پایداری در تلاش قابل‌توجه است.
در واقع انسان می‌خواهد درباره ساختار علّی محیط خویش هر چه بیشتر شناخت پیدا کند و بداند چرا واقعه‌ای اتفاق می‌افتد و این رویدادها با چه انگیزه‌ای قابل اِسناد است؛ زیرا معمولاً انسان تنها از توصیف پدیده‌های محیط خشنود نمی‌شود بلکه می‌خواهد به تعبیر و تفسیر رویدادهای محیطی نیز بپردازد.»
رابطه سبک اِسناد و پیشرفت تحصیلی عنوان بخشی از مقاله است. در این بخش می‌خوانیم: «شناخت مفهوم انگیزش و آگاهی از انگیزه‌های مختلف، از جمله انگیزه پیشرفت تحصیلی و تأثیر آن بر فرایند یادگیری دانش‌آموزان، به مدرسان کمک می‌کند تا شرایط یادگیری و کیفیت روش‌های آموزشی را بهبود بخشند.
در این بین توجه به نظریات مختلف انگیزشی به‌خصوص نظریه اِسناد و هسته کنترل در ایجاد انگیزه‌های درونی و کارامدی یادگیری مؤثر خواهد بود. به دلیل آنکه سبک اِسناد منعکس‌کننده میزان خودباوری فراگیر است، بیشترین تأثیر را بر عملکرد تحصیلی دارد. اگر فردی از استعداد و توانایی مطلوبی در امور تحصیلی برخوردار باشد، اما خودش این استعداد و توانایی را باور نداشته باشد نمی‌تواند متناسب با آن پیشرفت کند. در واقع نوع اِسنادی که افراد برای موفقیت و شکست‌های خود برمی‌گزینند مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده مرتبط با پیشرفت تحصیلی است.»
نویسنده: غلامحسین کرمی، دانشجوی دکترای آموزش و ترویج دانشگاه شیراز
کلیدواژه‌ها: انگیزش، سبک اِسناد، هسته کنترل، پیشرفت تحصیلی