فرهنگ کلاس درس، مقاله‌ای است که در شماره 7 ماه‌نامه «رشد آموزش ابتدایی» منتشر شده است که موضوع اصلی آن تدریس‌پژوهی است
در ابتدای مقاله می‌خوانیم:
«تدریس‌پژوهی (درس‌پژوهی) الگویی ژاپنی برای بهبود و بهسازی فرایند آموزش و
یادگیری در کف کلاس درس است. توجه به این ایده در چند سال اخیر در ایران موجب
استقبال معلمان، مدیران و مربیان تربیتی شده است، ولی این نگرانی وجود دارد که
نکند این هم مثل اقدام‌پژوهی (پژوهش عملی معلمان - معلم پژوهنده) دچار انحراف از
هدف شود! اگر چه هر دو (تدریس‌پژوهی و اقدام‌پژوهی) می‌توانند به توسعة توانایی‌های
حرفه‌ای معلمان و بهسازی و نوسازی روش و منش معلمی کمک بسزایی کنند، ولی اتفاقات
پیش رو، نشانگر آن است که با بخش‌نامه و تأکیداتی که می‌شود، تدریس‌پژوهی فقط به
طرحی برای گرفتن امتیاز و جشنوارة تدریس تبدیل شده است!»
در ادامه آمده است:
«درس‌پژوهی الگویی روشمند، هدفمند، نظام‌مند، فرایندمحور و کلاس‌مدار برای پژوهش
در کلاس درس است که معلمان را ترغیب می‌کند به مطالعة تدریس بپردازند. معلمان در این شیوه همکار خود را به کلاس خود
فرا می‌خوانند و در کلاسِ خود را به روی دیگر معلمان می‌گشایند تا رفتارهای کلاسی،
شیوة تدریس و گفت‌وگوهای خود را در آیینة دوست ببینند. به بیان دیگر، معلم دیگری
به کلاس درس همکارش دعوت می‌شود تا رفتارهای معلمی او را مشاهده، مطالعه، مقایسه و
بازاندیشی کند.»
در بخش دیگری از
مقاله آمده است: «تدریس‌پژوهی می‌خواهد معلمان را به گفت‌وگو، جست‌وجو، مباحثه،
مذاکره و نقد و بررسی تمامی فعالیت‌های آموزش و یادگیری در کلاس درس علاقه‌مند
کند. شاید «شوق یادگیری» در خود و دانش‌آموزان
افزایش یابد. این الگو به گفته‌ی سرکارآرانی و حبیب‌زاده بسیار ساده، ولی در عمل
مشکل است.»
نویسنده مقاله در
ادامه آورده است: «نگارنده معتقد است، معلمان ایرانی برای هرگونه بهسازی و نوسازی
فرایند آموزش و یادگیری باید از مطالعة تدریس خود به وسیله خود و ثبت و ضبط صوتی
تدریس خود شروع کنند. چندین بار صدای ضبط شدة خود را گوش کنند و اگر خواستند یک
بار تدریس خود را از منظر یک همکار مورد مداقه و مشاهده قرار بدهند. دوستی را به
کلاس درس و تدریس فرا خوانند و از او بخواهند به‌عنوان مشاهده‌گری فعال، «معلمی»
خود را به تصویر بکشد، یا با فیلمبرداری، فیلم خود را با همکاران مشاهده کنند.
مشاهده و مطالعة فرایند کلاس‌داری (تدریس) یا به
بیان استاد سرکارآرانی معلمی، نکته‌ها و گفته‌هایی را نهان می‌کند که خیر و
برکتش به دانش‌آموزان می‌رسد.»
نویسنده: دکتر
ابوالفضل بختیاری
* برای دریافت فایل PDF این مقاله کلیک کنید.