شادی انرژی زندگی است

مقدمه
انسان قرن بیست‌و‌یکم رویاروی دنیایی از نیازهای جدید، مهارت‌های اساسی برای کار و زندگی، اطلاعات و تغییرات روزافزون قرار گرفته است. در همه کشورهای دنیا از نظام آموزش‌و‌پرورش انتظار می‌رود بتواند شاگردان را با الزامات روز آشنا سازد و دانش، نگرش، و مهارت‌های لازم را در مواجهه با این شرایط پر فراز و نشیب در آن‌ها ایجاد کند. از طرف دیگر، در بسیاری از نظام‌های آموزشی، از جمله در نظام آموزشی کشور ما، کمیت و کیفیت فعالیت‌های معلمان و مدرسه‌ها تا حد بسیاری حول برنامه درسی ملی (از جمله محتوای کتاب‌های درسی) قرار دارد. به همین دلیل است که خط مشی‌های وزارت آموزش‌و‌پرورش برای فعالیت‌های آموزشی و تربیتی مدرسه‌ها و معلمان، از جمله کتاب‌های درسی و محتوای آن‌ها، اهمیت خاصی برای مردم دارد و انتظارات زیادی را در آن‌ها ایجاد کرده است. در این مطالعه مقدماتی سعی شده است با بیان مهم‌ترین و الزامی‌ترین موضوعات درسی از دید کارشناسان و متخصصان، برخی از موضوعات مهم برنامه درسی، بررسی شوند. سؤال کردیم: «چنانچه مجاز باشید فقط یک جلسه دو ساعته به دانش‌آموزان تدریس کنید، این جلسه را به چه موضوعی اختصاص می‌دهید؟»

 

پاسخ‌ها را با هم می‌خوانیم:
- تنها به آن‌ها یاد می‌دهم چگونه شاد زندگی کنند (دکتر محمد‌علی رستمی‌نژاد، دکترای تکنولوژی آموزشی و عضو هیئت علمی دانشگاه).

- این شاگردان چه کسانى هستند؟ به کدام گروه سنى تعلق دارند؟ اهل شهر هستند یا روستا؟ اگر اهل شهرى به بزرگى تهران هستند، در کدام منطقه یا محله زندگى مى‌کنند؟ دخترند یا پسر؟ از لحاظ فرهنگى و اجتماعى همگون‌اند یا ناهمگون؟ و ... همه این سؤالات را پرسیدم که صادقانه بگویم، نمى‌دانم! باید در موقعیت قرار بگیرم و با بچه‌ها و مدرسه و خیلى چیزهاى دیگر آشنا شوم تا تأمل کنم و تصمیم بگیرم از این دو ساعت فرصتى که براى آموزش دادن دارم، چگونه بهره ببرم (دکتر فرشته آل‌حسینی، دکترای فلسفه تعلیم‌و‌تربیت، مدرس دانشگاه).

- در دو ساعت، فقط به آموزش موضوعاتی فکر می‌کنم که به مهارت‌های زندگی ارتباط دارند، ولی در دو ساعت نمی‌شود حتی به یک مهارت هم پرداخت‌! اما اگر فقط و فقط دو ساعت وقت داشتم، مهارت‌های «نوع دوستی» و «عشق ورزی» تنها مهارت‌هایی بودند که دوست داشتم به صورت تجربه‌ای زیسته و عملی ارائه کنم (‌روسا معصومی، کارشناس‌ارشد علوم تربیتی).

- در این دو ساعت از نقش شادی در زندگی برایشان می‌گویم؛ اینکه انرژی زندگی در شادی است و برای موفقیت در هر کوشش و کاری باید شاد بود (‌دکتر سیامک رضا مهجور، استاد دانشگاه).

- من در مورد انتخاب مسیر زندگی برای آن‌ها صحبت می‌کنم. قطعاً بیشترین چیزی که به نظرم اهمیت دارد، این است که اگر خواستند درس بخوانند، حتماً در کنار آن یک حرفه و شغل را ماهرانه دنبال کنند (محمد‌حسن افشار، کارشناس‌ارشد تکنولوژی آموزشی).

- روی مسائل فرهنگی کار می‌کنم. از جمله روی فرهنگ نظافت و بهداشت محیط زیست (‌شراره قره‌باغی، کارشناس‌ارشد تکنولوژی آموزشی و آموزگار ابتدایی شهر کرج).

- انتخاب هدف و پس از آن بیان مفاهیم و درس‌های لازم برای رسیدن به هدف و شغل دلخواهشان. همچنین، آموزش چگونگی تحقیق و بررسی در این زمینه (فریده نوحی‌آذر، کارشناس تکنولوژی و گروه‌های آموزشی تمام دوره‌ها)

- امروزه رسانه‌ها بیشتر از هر زمانی زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در شرایط کنونی، فردی می‌تواند موفق باشد که در کار با رسانه‌ها، به نحوی بهینه و صحیح، موفق باشد. من این جلسه را پیرامون تربیت رسانه‌ای شاگردان سپری خواهم کرد (‌دکتر وحید صالحی، دکترای تکنولوژی آموزشی و عضو هیئت علمی دانشگاه)

- این جلسه را به آموزش مهارت‌های اجتماعی اختصاص خواهم داد (‌ریحانه ملایی، آموزگار ابتدایی، استان کهگیلویه و بویراحمد، شهر دیشموک).

- مسلّم است که برخی الزامات و نیازها بر برخی دیگر اولویت دارند. چنانچه اینجانب بخواهم فقط یک جلسه به شاگردان تدریس کنم، مخاطبان از هر دوره تحصیلی، هر گروه سنی، هر شرایط اجتماعی و فرهنگی، و از هر ملیت و قوم و نژادی که باشند، آن دو ساعت را به شاد کردن آن‌ها اختصاص می‌دهم و سعی می‌کنم شاگردان در این جلسه، تا جایی که می‌توانند، شادی کنند. در پایان به آن‌ها می‌گویم در زندگی شاد باشند؛ زیرا باور دارم شادی ابزار زندگی است (‌محمد هاشمی، کارشناس‌ارشد تکنولوژی آموزشی و آموزگار ابتدایی).

 

نتیجه گیری
از نظر متخصصان، معلمان و کارشناسانی که در این مطالعه با آن‌ها مصاحبه شد، آموزش مهارت‌های اجتماعی، لزوم توجه به نشاط و شادابی دانش‌آموزان، نوع دوستی و عشق‌ورزی، لزوم توجه به آینده شغلی شاگردان، تربیت رسانه‌ای و آموزش‌های فرهنگی مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در یاددهی - یادگیری باید به آن‌ها توجه شود. حال این سؤال مطرح است که در برنامه درسی رسمی ما و در فعالیت‌های مدرسه‌ها تا چه حد به این موارد پرداخته می‌شود؟ آیا محتوای کتاب‌های درسی این موضوعات را به عنوان گوشه‌ای از الزامات و نیازهای شاگردان پوشش می‌دهند؟ لازم است برنامه‌های مربوط به برنامه درسی رسمی، از جمله محتوای کتاب‌های درسی، در این خصوص به طور دقیق و شفاف بررسی شود تا میزان این هم‌پوشانی مشخص شود.