سهولان

از غارها چقدر می‌دانید؟ آیا می‌دانستید یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی در سراسر دنیا هستند؟ امروزه غار‌ها، به‌عنوان یکی از مظاهر زیبا و شگفت‌انگیز طبیعت، مورد توجه خاصی قرار گرفته‌اند. غارهای هر منطقه، علاوه بر اینکه در زنجیره بوم‌سازگان (اکوسیستم) آن نقش دارند، از نظر اقتصادی و جذب گردشگر هم اثرگذار هستند.

دومین غار آبی بزرگ کشورمان، یعنی سهولان هم یکی از این غارهای جذاب و دیدنی است. این غار در 40 کیلومتری جنوب غربی مهاباد در استان آذربایجان غربی قرار دارد. زمان شکل‌گیری سهولان دوره دوم زمین‌شناسی است و 70 میلیون سال قدمت دارد. به سبب وجود لانه‌های کبوتران چاهی و خفاش‌ها درون غار، آن را «کونه کوتر» می‌خوانند که در زبان کردی به معنای «لانه کبوتر» است. تنها موجودات زنده این غار کبوترهای وحشی، خفاش‌ها، خزه‌ها و برخی موجودات میکروسکوپی هستند که در آب غار زندگی می‌کنند. به دلیل تاریکی و کمبود نور هیچ جلبکی در آب غار رشد نمی‌کند.

هرچند که این غار اولین بار حدود 100 سال پیش توسط غارشناسان کشف شد، اما ظرف‌های سفالی کشف‌شده درون غار نشان‌دهنده سکونت انسان‌ها در آن، هزاران سال قبل است. به نظر می‌رسد که این غار  از اعصار گذشته جاذبه‌های زیادی برای بشر داشته است.

سهولان دو هکتار مساحت و دو ورودی مجزای دارای 178 و 107 پله پرپیچ‌وخم دارد که با طی‌کردن این پله‌ها شما به این اثر زیبای زمین‌شناسی می‌رسید.  پس از ورود به تالار اصلی دریاچه‌ای به وسعت 200 مترمربع در مقابل چشم‌هایتان قرار می‌گیرد  که عمقی  بیش از 30 متر دارد. فاصله سطح آب تا سقف غار حدود 50 متر است. آب دریاچه غار بسیار شفاف و زلال است. عمق آن به سبب تاریک‌بودن، فقط تا چند متری قابل دیدن است.

درجه حرارت در فصل‌های تابستان و زمستان بین ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتی‌گراد نوسان دارد و رطوبت حاکم بر غار نیز بین ۷۰ تا ۸۰ درصد متغیر است که در اثر رطوبت بالا، روی سنگ‌ها و صخره‌ها با خزه‌های سبز و قهوه‌ای پوشیده شده و گاهی قطره‌های آب از بالای ایوان‌ها روی سطح آب می‌چکد.

دریاچه غار قابل قایق‌رانی است و هنگام قایق‌سواری شما سنگ‌های درون غار را به شکل‌هایی شبیه پای فیل، عروس دریایی، خفاش و گل کلم می‌بینید و قابل لمس هستند. ریزش آب و ایجاد ساییدگی روی صخره‌های آهکی، از 70 میلیون سال قبل تا به حال، این شکل‌های متنوع و دیدنی را به وجود آورده است. دریاچه با دالان‌هایی به دریاچه‌های دیگر راه پیدا کرده است که می‌شود در نهایت از دهانه دیگر غار خارج شد. دیدنی‌های این غار یادآور غار علی‌صدر در همدان است و به همین دلیل، دومین غار آبی ایران بعد از علی‌صدر محسوب می‌شود. غار سهولان در سال 1379 به عنوان اثری طبیعی و ملی ثبت جهانی شده است.

 

منبع
مطالعه ژئومورفولوژی، زمین‌شناسی و غار آبی سهولان، شمال غرب ایران/ نویسندگان: اصغر اصغرمقدم، محسن موید/ نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، تابستان 1385، شماره 22.