یکی از سه نفر

در سال 1328 در کرج به دنیا آمد. تا پایان دبیرستان در کرج تحصیل کرد. سپس برای تحصیل در رشته ریاضی وارد دانشگاه تهران شد. در سال 1349، در حال تحصیل در دوره کارشناسی، به‌طور اتفاقی با مؤسسه ریاضیات که چهار سال قبل مرحوم دکتر غلامحسین مصاحِب در تهران تأسیس کرده بود، آشنا شد. خودش می‌گوید: «آن سال دانشگاه تعطیل شد. گویا در دانشگاه اعتصاب شده بود! من می‌رفتم کرج و می‌نشستم و کتاب می‌خواندم؛ کتاب‌های متفرقه. یک روز در زمستان حوصله‌ام سر رفت! بلند شدم و به تهران آمدم و سراغ هم‌کلاسی‌هایم در کوی دانشگاه رفتم. یکی دو نفرشان را پیدا کردم. گفتم: شما در تهران چه می‌کنید؟ گفتند: می‌رویم در خیابان‌ها می‌گردیم. به ایشان گفتم: مثلاً امروز چه‌کار کردید؟! گفتند: تا مؤسسه ریاضیات رفتیم و برگشتیم. گفتم: آنجا چه‌جور جایی است؟ گفتند: رفتیم و این کتابچه راهنما را گرفتیم. به درد ما نمی‌خورد. اگر تو می‌خواهی بگیر و ببر.» او کتابچه را گرفت و هنگام برگشت به کرج، در اتوبوس کتابچه را خواند. از آنجا تصمیم گرفت برای شرکت در آزمون ورودی مؤسسه ریاضیات آماده شود.

وقتی برای شرکت در آزمون ورودی به مؤسسه مراجعه کرد، دید حدود شصت نفر دیگر هم آمده‌اند. آزمون ورودی شفاهی بود. اولین بار دکتر مصاحِب را آن روز دید که در اتاقی نشسته بود و با یک‌یک آن شصت نفر مصاحبه کرد.

پاشا به خاطر می‌آورد که در مصاحبه، دکتر مصاحِب یک ورقه رونوشت از یک کتاب ریاضی انگلیسی به او داد و از او خواست از اتاق خارج شود، پس از مطالعه آن ورقه به اتاق بازگردد و مطلب آن را برای دکتر مصاحِب توضیح دهد. سپس یک پرسش هم از نامساوی‌ها از او پرسیده بود.

وقتی نتیجه آزمون مشخص شد، ده نفر برای شرکت در کلاس آمادگیِ تابستان انتخاب شدند. در پایان دوره تابستان، آزمونی برگزار شد و او بین هفت‌نفری بود که قبول شده بودند. در واقع، این کلاس برای ایجاد آمادگی قبول‌شدگان، به‌منظور آغاز دوره مدرسی در مؤسسه ریاضیات، تشکیل می‌شد. دکتر مصاحِب در دوره تابستان درس نداد، اما آزمون آخر دوره را خودش گرفت. با آزمونی که گرفت، برای آن‌ها جا انداخت که در مؤسسه باید خیلی جدی برای یادگیری بکوشند.

او به یاد می‌آورد که یک روز پای تخته، مطالب تعیین‌شده درس آنالیز ریاضی را تا آنجا که حاضر کرده بود، برای استاد (دکتر مصاحِب) توضیح داد و بعد سکوت کرد. استاد که توقع بیشتری از او داشت، وقتی دید او ساکت شد، به او تشر زد: بالاخره ذات خودت را نشان دادی!

در پایان دوره دوساله، او بین سه‌نفری که تا پایان دوره دوام آورده بودند، به رتبه دوم دست پیدا کرد و توانست مدرک «مدرسی ریاضیات» را بگیرد. از آنجا که نفرات اول و دومِ هر دوره می‌توانستند در تهران در مؤسسه ریاضیات استخدام شوند، او استخدام شد و تا هنگامی که برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت، چهار سال در مؤسسه تدریس کرد. مؤسسه بخشی مستقل از دانش‌سرای عالی به حساب می‌آمد. او هم در آن چهار سال درس‌های گوناگون ریاضی را تدریس کرد.

پس از آنکه از دانشگاه ایالتی میشیگان در رشته آمار مدرک دکترا گرفت، در سال 1362 به ایران بازگشت. پاشا بار دیگر به مؤسسه ریاضیات بازگشت، ولی دیگر مانند گذشته درس‌های گوناگون نداد. از آن پس، بیشتر درس‌های آمار و احتمال و درس‌های مرتبط با آن‌ها را تدریس می‌کرد.

پس از دکتر مصاحِب و دکتر فرودی قاسم‌آبادی، او سومین رئیس مؤسسه ریاضیات بود که از 1363 تا 1366 مدیریت مؤسسه را به‌عهده داشت. پاشا از سال 1386 به مرتبه استادی آمار دانشگاه خوارزمی رسید و در سال 1395 هم بازنشسته شد.

او همواره در عرصه‌های علمی و اجرایی فعال بود و در دهه‌های گذشته، علاوه بر انتشار بیش از سی‌وپنج مقاله تخصصی به زبان انگلیسی و ترجمه و تألیف بیست مقاله ترویجی و پژوهشی به زبان فارسی، شانزده کتاب درسی برای دوره‌های پیش‌دانشگاهی و دانشگاهی تألیف و چهار کتاب هم ترجمه کرد. آخرین اثر تألیفی او «ریاضیات تصادفی» است که در سال 1400 منتشر شد.

پاشا علاوه بر عضویت در انجمن‌های ریاضی و آمار، مسئولیت‌های متعددی هم در دانشگاه‌های خوارزمی، تربیت مدرس، آزاد و پیام نور به عهده داشته است.