«اینکه بدانید در گذشته کجا بوده‌ایم و الان کجا هستیم و در آینده چه راهی را باید بپیماییم، بسیار مهم است. لذا در این رابطه می‌خواهم به بچه‌های عزیز، دانش‌آموزان گرامی تأکید کنم که همه شما با سلایق بسیار خوبی که دارید، بیایید پیشرفت‌های کشور را به تصویر بکشید.»1
امسال رئیس‌جمهور محترم، برای تقویت روحیه تحقیق و پرسشگری، افزایش حس مسئولیت‌پذیری، اعتمادبه‌نفس، خودباوری و کارآمدی، و مشارکت بیشتر دانش‌آموزان، به‌عنوان رکنی از ارکان اصلی جامعه، در قالب «طرح پویش مهر» از آنان این‌گونه خواستند:
«می‌خواهیم شما در ساختن کشور مشارکت کنید. از همین الان احساس کنید که برای شهر و روستایتان پیشنهاد دارید. برای آموزش‌و‌پرورش، صنعت و معدن پیشنهاد دارید. شما غیر از آنکه بررسی می‌کنید، نظر هم می‌دهید و این مشارکت همه دانش‌آموزان با دولت است. مشارکت همه بچه‌ها، نوجوانان و جوانان برای ساختن بهتر کشور است. این نقش مشارکتی شما بسیار اهمیت دارد. از همین حالا احساس می‌کنید که به وضع کشور، به وضع روستا و شهرتان، به آب و برق و گاز، و وضعیت ساخت‌وساز توجه دارید.»
در این میان، از یک‌سو با توجه به فلسفه وجودی هنرستان‌ها، نظام آموزشی حاکم بر آن‌ها، و کثرت و تنوع رویدادهای مهم آموزشی و مهارتی، و از سوی دیگر، تأثیری که آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی در توانمندسازی و پرورش نیروی کار ماهر برای رفع نیازهای کشور و تسریع پیشرفت آن دارد، سؤال‌هایی از این دست به ذهن متبادر می‌شوند که می‌باید درباره آن‌ها اندیشید:
ـ چگونه می‌توان هنرجویان را برای کنشگری در تحلیل وضع موجود و ارائه راهکارهای مناسب، به‌منظور رقم‌زدن آینده مطلوب ایران اسلامی تربیت کرد؟
ـ هنرآموزان برای تسهیل فرایند تربیت هنرجویانی با این ویژگی‌ها، چگونه باید عمل کنند؟
ـ برنامه‌های درسی رشته‌های فنی، حرفه‌ای و مهارتی باید از چه محتوایی برخوردار باشند؟
همان‌طور که می‌دانیم، در برنامه‌های درسی فنی‌وحرفه‌ای به شایستگی‌های فنی و شایستگی‌های محوری (غیرفنی) توأمان توجه شده است. شایستگی‌های فنی، به‌صورت مشخص برای هر رشته تحصیلی‌ـ حرفه‌ای در قالب پودمان‌های مهارتی ارائه می‌شوند و شایستگی‌های غیرفنی که به رشته خاصی تعلق ندارند، به همه هنرجویان توصیه می‌شوند. شایستگی‌های غیرفنی نه تنها اهمیتشان کمتر از شایستگی‌های فنی نیست، بلکه آماده‌کننده و جهت‌دهنده هستند و در سرنوشت شغلی و کاری و مسیر زندگی افراد نقش بسزایی دارند. بنابراین می‌توان گفت توجه بیش از پیش به شایستگی‌های محوری (غیرفنی) در کنار شایستگی‌های فنی در آموزش فنی‌وحرفه‌ای، ارائه آموزش‌های تخصصی و توانمندسازی هنرآموزان برای آموزش بهینه شایستگی‌های غیرفنی، از جمله پاسخ‌های مناسب برای سؤال‌های فوق محسوب می‌شوند.
قطعاً شما همکار گرامی نیز می‌توانید پیشنهادهای سازنده و مؤثری درباره توسعه مهارت‌آموزی مطرح کنید و در اختیار این مجموعه قرار دهید. منتظر دریافت نظرات ارزشمندتان هستیم.
پی‌نوشت
1. سخنرانی ریاست محترم جمهوری، 1 مهر 1402