در «رشد آموزش زمینشناسی»
دگرگونی اقلیم و گرمایش جهانی از مهمترین مخاطرات دنیای امروز بهشمار میرود و بیانگر چالش بزرگی میان اقتصاد و محیطزیست است.
فرهاد انصاری کارشناس ارشد زمینشناسی مهندسی و زیستمحیطی در مقالهای در فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی به این موضوع پرداخته است.
در ابتدای این مقاله میخوانیم: «اقلیم سیستمی پیچیده است که همواره در بازههای زمانی بلندمدت و کوتاهمدت دگرگون میشود. این دگرگونی فرایندی پویاست که گاهی با آهنگی کند و گاهی تند و بهصورت دورهای ظاهر میشود.
عواملی مانند تغییر انرژی دریافتی از خورشید (سیکلهای میلانکوویچ و سیکلهای خورشیدی)، فعالیتهای آتشفشانی، چرخههای اقیانوسی و اتمسفری و تغییرات تودههای یخ قطبی، از عوامل طبیعی و درازمدت دگرگونی اقلیم در مقیاس جهانی بهشمار میآیند اما در مقیاس کوتاهمدت، بهویژه
در نیمه دوم سده بیستم، گرمایش جهانی را باید نام برد که به احتمال زیاد ناشی از عملکرد انسان است.
مهمترین عوامل طبیعی دگرگونیهای اقلیمی عبارتاند از:
1. تغییرات مختصات نجومی و مداری گردش زمین به دور خود و خورشید
2. فعالیتهای آتشفشانی
3. حرکت صفحههای زمینساختی
4. تغییرات انرژی دریافتی از خورشید
در توضیح حرکت صفحههای زمینساختی آمده است: «بر پایه تئوری زمینساخت صفحهای، صفحههای زمین در بازههای زمانی گوناگون و با الگوی متفاوت جابهجا میشوند. گسترش صفحهها و جای گرفتن سرزمینها در عرضهای جغرافیایی بالاتر میتواند موجب تغییر جریانهای اقیانوسی شود
و در نتیجه الگوهای انتقال حرارت بین استوا و قطبهای زمین را دگرگون کند.
همچنین با جابهجایی سرزمینها، چرخه جریانهای جوی نیز تغییر خواهد کرد.
از سوی دیگر، سرزمینهایی که در عرضهای جغرافیایی بالاتر جای گرفتهاند با توجه به افزایش پوشش برخی و افزایش شفافیت جو (Albedo) تابش خورشیدی را به میزان بیشتری بازتاب میدهند و در نتیجه سطح زمین گرمای کمتری جذب میکند که گسترش کلاهکهای یخ قطبی و تشکیل یخچالهای
بیشتر و خنکی بیشتر را در پی خواهد داشت.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی، شماره 74، پاییز 1392 منتشر شده است.