نخستین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی بیست‌ودومین جشنواره ملی کتاب رشد با موضوع «انجمن‌های کتاب کودک و نوجوان؛ هم‌گرایی، ظرفیت‌ها و فرصت» در سالن اجتماعات فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، نخستین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی بیست‌ودومین جشنواره ملی کتاب رشد با موضوع «انجمن‌های کتاب کودک و نوجوان؛ هم‌گرایی، ظرفیت‌ها و فرصت» در سالن اجتماعات فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد. این نشست علمی با هدف بررسی و شناسایی ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در انجمن‌های فعال حوزه کتاب کودک و نوجوان، میزان هم‌گرایی و تعامل بین این انجمن‌ها و سایر نهادهای فرهنگی، و بررسی فرایندهای تنظیم‌گری و نظارتی در این حوزه برگزار گردید.
در این نشست، فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان؛ علیرضا سبحانی‌نسب، مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان قم؛ جواد هداوند، رئیس گروه ارزیابی و کنترل کیفیت منابع آموزشی و تربیتی مکتوب سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی؛ و محمدحسین ظریفیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به‌عنوان سخنران حضور داشتند. دبیری علمی نشست را محمدحسن شاهنگی بر عهده داشت.
محورهای اصلی نشست
محمدحسن شاهنگی، دبیر علمی نشست، با اشاره به سه محور اصلی این نشست – هم‌گرایی، ظرفیت‌ها و فرصت‌ها – توضیح داد که مصوبه 828 شورای عالی آموزش و پرورش (مصوب 1389) به ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی اختصاص دارد. در این مصوبه، به نقش انجمن‌های فعال در هم‌گرایی، استفاده بهینه از ظرفیت‌های دولتی و غیردولتی، و ایجاد فرصت‌های جدید در حوزه کتاب کودک و نوجوان پرداخته شده است. وی پرسشی را مطرح کرد که: «یک انجمن فعال چه ویژگی‌هایی دارد؟ و تعامل آن با بخش دولتی و سایر انجمن‌ها چگونه باید باشد؟»
نقش انجمن‌ها در حل مسائل کلان حوزه نشر
علیرضا سبحانی‌نسب، مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان قم با تأکید بر اینکه هدف از تشکیل انجمن‌ها، حل مسائل بزرگ جمعی است، گفت: انجمن‌ها می‌توانند به نویسندگان، تصویرگران و ناشران در حل مشکلاتی که به‌تنهایی قادر به رفع آن نیستند، کمک کنند. به‌عنوان مثال، مسئله حضور بین‌المللی ناشران یکی از دغدغه‌های اصلی است که انجمن‌ها می‌توانند برای آن راهکاری بیابند.
وی همچنین اشاره کرد که برخی انجمن‌ها تاکنون موفق عمل کرده‌اند، اما برخی دیگر صرفاً فعالیت‌های محدودی مانند واردات کتاب‌های استوک داشته‌اند که تأثیر قابل‌توجهی در ارتقای کتاب کودک و نوجوان نداشته است. به گفته او، انجمن‌های موفق می‌توانند با به‌روز نگه‌داشتن حوزه کتاب کودک، شناخت تحولات جهانی، مطالبه‌گری از حاکمیت، و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، زمینه رشد این حوزه را فراهم کنند.
تلاش برای حضور پررنگ‌تر ادبیات کودک ایران در بازار جهانی
فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان، با معرفی این انجمن، به چالش‌های بازار کتاب کودک و نوجوان ایران اشاره کرد و گفت: مدتی است که متوجه شده‌ایم بازار داخلی کتاب کودک و نوجوان در تنگنای فروش قرار دارد. ازاین‌رو، باید اقداماتی انجام دهیم تا به برون‌رفت ادبیات کودک از این وضعیت کمک کنیم.
وی با تأکید بر جایگاه برجسته تصویرگری ایران در سطح جهانی افزود: هرچند تصویرگری ما در جهان پیشرو است، اما ادبیات کودک و نوجوان کشورمان هنوز نتوانسته جایگاه شایسته خود را پیدا کند. حدود دو تا سه سال است که موضوع حضور کتاب‌های ایرانی در بازارهای جهانی و منطقه‌ای را دنبال می‌کنیم و امیدواریم که در نمایشگاه کتاب تهران نیز شاهد رشد و پیشرفت آثار ایرانی باشیم.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان در ادامه درباره فعالیت انجمن‌های مختلف حوزه نشر توضیح داد: «همه انجمن‌ها علاقه‌مند به فعالیت هستند، اما ممکن است ظرفیت لازم برای فعالیت گسترده را نداشته باشند یا اعضای آن‌ها به‌اندازه کافی مشارکت نکنند. از نظر من، انجمن فعال، انجمنی است که هم برای اعضای خود کار کند و هم در جامعه اثرگذار باشد. در حال حاضر، شورای تشکل‌های انجمن‌ها شکل گرفته و شش انجمن به‌عنوان هیئت مؤسس آغاز به کار کرده‌اند که همگی جزو انجمن‌های فعال محسوب می‌شوند.»
ضرورت سیاست‌گذاری جامع در حوزه کتاب کودک و نوجوان
محمدحسین ظریفیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به بررسی وضعیت نشر کتاب کودک و نوجوان پرداخت و کاهش شمارگان و تیراژ کتاب‌های کودک را یکی از مشکلات جدی این حوزه دانست. او با اشاره به عواملی همچون افزایش قیمت کاغذ، تغییر ذائقه کودکان به سمت سرگرمی‌های دیجیتال، و ضعف در تبلیغات کتاب کودک، بر ضرورت سیاست‌گذاری دقیق و علمی در این حوزه تأکید کرد.
ظریفیان تصریح کرد: ما در کشور هیچ نهاد سیاست‌گذار مشخصی برای کتاب کودک و نوجوان نداریم. همه نهادها در این حوزه دخیل‌اند، اما هیچ‌یک پاسخگو نیستند.
وی همچنین به چالش‌های ممیزی کتاب‌های کودک و نوجوان اشاره کرد و تأکید داشت که این روند به‌طور سلیقه‌ای انجام می‌شود و فاقد استانداردهای مشخص است.ژ
ظریفیان یکی از آسیب‌های مهم در حوزه کتاب کودک را رشد چشمگیر ترجمه آثار خارجی دانست و گفت: امروزه برخی ناشران صددرصد آثار خود را به ترجمه اختصاص داده‌اند که این مسئله، علاوه بر مشکلات فرهنگی، موجب کاهش حمایت از نویسندگان داخلی نیز شده است.
او تأکید کرد که نهادهای فرهنگی باید نظارت بیشتری بر محتوای ترجمه‌شده داشته باشند تا از ورود آثار نامتناسب با فرهنگ ایرانی جلوگیری شود.
انتظارات از انجمن‌ها و ضرورت شبکه‌سازی
جواد هداوند، رئیس گروه ارزیابی و کنترل کیفیت منابع آموزشی و تربیتی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در این نشست بیان کرد که 50 درصد از کتاب‌های کودک ارائه‌شده برای ورود به مدارس، استانداردهای لازم را ندارند. او بر نقش انجمن‌ها در سیاست‌گذاری، تدوین چارچوب‌های حرفه‌ای، و تبیین شاخص‌های معتبر برای تولید و ترجمه کتاب کودک تأکید کرد و گفت: انجمن‌ها باید نقش هدایت‌بخش، سیاست‌گذار و نظارتی داشته باشند و صرفاً به فعالیت‌های اجرایی محدود نشوند.
وی همچنین بر ضرورت شبکه‌سازی بین فعالان حوزه کتاب کودک تأکید کرد و گفت که یکی از نقاط ضعف جدی در این حوزه، نبود هماهنگی و تعامل میان انجمن‌ها، ناشران و نهادهای دولتی است.
بنا بر اعلام دبیرخانه دائمی جشنواره ملی کتاب رشد، آیین اختتامیه بیست‌ودومین دوره جشنواره ملی کتاب رشد با شعار «کتاب خوب، آینده خوب»، روز دوشنبه ششم اسفندماه 1403 با حضور وزیر آموزش و پرورش، جمعی از مسئولان فرهنگی کشور، ناشران و اهالی کتاب در تالار اندیشه حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار خواهد شد.
برای مشاهده تصاویر نشست «انجمن‌های کتاب کودک و نوجوان؛ هم‌گرایی، ظرفیت‌ها و فرصت» اینجا را انتخاب کنید.
