در «رشد آموزش زمینشناسی»
فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی به بهانه پنجاهمین سالگرد تأسیس سازمان زمینشناسی کشور، سرمقاله خود را به چگونگی تولد این سازمان اختصاص داده است.
مصطفی شهرابی، سردبیر فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی در بخشی از سرمقاله یا سخن سردبیر این شماره مجله آورده است:
به موجب قانونی که در سال 1338 از مجلس شورای ملی گذشت، سازمان زمینشناسی کشور تأسیس شد. این سازمان در آغاز به 2 اطاق و 5 نفر، شامل رئیس و کارشناسان، در وزارت اقتصاد آن زمان محدود میشد و بالطبع فعالیتهای زمینشناسی و اکتشافات معدنی هم به همین عده و امکانات
آنها ختم میشده است.
ناگفته نماند از همان زمانی که به حفر چاه نفت در مسجد سلیمان اقدام شد و سرانجام به نتیجه رسید (1286 ش) مطالعات زمینشناسی نوین هم، به نوعی، در حد زمینشناسی نفت و محدود به زون زاگرس، توسط خارجیها آغاز شد که صدالبته اطلاعات آن کاملاً محرمانه و دور از دسترس بود.
تا دو سال پس از تصویب لایحه تأسیس سازمان زمینشناسی، یعنی تا سال 1340، با توجه به محدودیتهای آن زمان و نبودن نیروی کاری دانشآموخته علوم زمین، اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفت. در این سال با اختصاص یافتن بودجهای با عنوان «بودجه ویژه سازمان ملل متحد» (Fund
Special) به ایران، پژوهشهای زمینشناختی و اکتشافات معدنی با حضور کارشناسان سازمان ملل (مانند گانسر، اشتوکلین، روتنر، استپانوف و...) و همکاری کارشناسان ایرانی آغاز و کار با تهیه نقشههای سیستماتیک مقیاس 1:250000 آغاز شد.
بد نیست بدانید که تا آن تاریخ (1340) حتی یک برگ نقشه زمینشناسی مستند در هیچ مقیاسی در دست نداشتیم.
در آن زمان ما هنوز نمیدانستیم که عامل اصلی زمینلرزههای مخرب کشورمان که در طول تاریخ بارها اتفاق افتاده و با زیانهای مالی و جانی فراوانی همراه بوده چیزی به اسم «گسل» است و آشکار است که هیچ یک از گسلهای مهم و فعال کشورمان را هم نمیشناختیم.»
در بخش دیگر این مطلب آمده است: «امروزه به یمن و برکت توسعه همهجانبهای که به ویژه بعد از انقلاب اسلامی در همه شئون، از جمله در مؤسسات و مراکز آموزشی عالی در زمینه علوم زمین، در مملکت به وجود آمده، مطالعات و تهیه نقشههای پایه زمینشناسی به مقیاسهای 1:250000
(حدود 140 برگ هر کدام، با مساحتی در حدود 15000 کیلومتر مربع) و 1:100000 (بیش از 600 برگ هر کدام با مساحتی در حدود 2500 کیلومترمربع) به پایان رسیده که کلیه سطح مملکت را زیر پوشش نقشه قرار داده است، بیش از 200 سازند نمونه (section Type) مطالعه و نامگذاری شده
و بسیاری نقشهها و گزارشهای موضوعی مانند: ژئوشیمی، ژئوفیزیک، کانهآرایی، لرزهخیزی و لرزهزمینساخت و... نیز تهیه شده که حاوی دانستههای بسیار ارزشمندی که در هر مملکت برای زیرساخت سازههایی چون سدها، پلها، راههای آهن، تونلها، نیروگاهها، مقابله با بلاهای
طبیعی و... به کار گرفته میشوند، در پیش رو داریم.
در این کارسترگ همگانی، بسیاری از مؤسسات دولتی و غیردولتی از جمله دانشگاهها و مؤسسات آموزشی عالی، به ویژه شرکت ملی نفت ایران شرکت فعال داشتهاند ولی انصاف باید داد سازمان زمینشناسی کشور بهعنوان متولی اصلی زمینشناسی در ایران بیشترین سهم را در این زمینه داشته
است. هماکنون با توسعه این سازمان در همه زمینهها از جمله ایجاد پژوهشکده علوم زمین، پژوهشگاه کرج و مرکز دادههای علوم زمین و... به عنوان نهادی برجسته در این زمینه مطرح است و میرود که پنجاهمین سالگرد تأسیس خود را جشن بگیرد که بسیار مبارک است.»
این مطلب را میتوانید در فصلنامه رشد آموزش زمینشناسی، شماره 68، بهار 91 ببینید.