منبع: مجله «رشد آموزش معارف اسلامی»
مجله رشد آموزش معارف اسلامی در یکی از مقالههای خود به بررسی طرح سؤال از دیدگاه فرهنگ اسلامی است که یکی از سرچشمههای تولید فکر بهشمار میآید. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که برای ایجاد تحول در جامعه، ابتدا به فکر نیاز داریم،
فکری که مُلهَم از آموزههای دینی خودمان است.
مهدی مروجی در مقاله «سؤال، راهبردی در تولید تفکر» به اهمیت سؤالاتی که به پاسخ متفکرانه نیاز دارند پرداخته است. در بخشی از این مقاله آمده است: «طرح سؤال به فراخور توان مخاطب و بافت کلاس در برخورداری از تعامل، کارکردهای مؤثری بر یادگیری پایدار
و عمیق دارد. یکی از مهمترین مهارتهای انسانی در حوزه تدریس کیفیت تولید فکر است. این مسئله در فرهنگ اسلامی از چنان ارزشی برخوردار است که پیامبر عظیمالشأن(ص) فرمود: سؤال نیکو نیمی از علم است و علی(ع) تفحص و پرسشگری را حافظ علم معرفی نمود. اما باوجود چنین
سابقه درخشانی، هنوز این رویکرد در نظام آموزشی و کانونهای تربیتی ما بهطور مطلوب ورود نیافته است.
تحقیقات انجام یافته در این زمینه بیانگر آن است که هنوز بسیاری از معلمان، بیشترین زمان کلاس خود را صرف ارائه مطالب یا طرح سؤالاتی میکنند که صرفاً جمعآوری مجدد حقایق ساده علمی را میطلبد و فقط یک درس از زمان صرف شده در کلاسها را به سؤالاتی اختصاص میدهند که
به پاسخ متفکرانه نیاز دارد.»
نویسنده در ادامه مقاله بعد از جستوجوی معنای «سؤال» بعضی از کارکردهای آن در چهار عرصه رابطه با خود، رابطه با خدا، رابطه با خلق خدا و رابطه با طبیعت (خلقت) را بررسی کرده و چنین نتیجهگیری کرده است: «وقتی فرد خود را بینیاز دید رغبتی برای یادگیری نخواهد داشت
اما اطلاع و آگاهی انسان از کمبودهای معرفتی خود، ممکن است او را به واکنشهایی وادارد که برای رفع آنها مناسب باشد. در چنین حالتی فراگیران، هم لذت کنجکاوی و فهمیدن را تجربه میکنند و هم اینکه این شگفتزدگی تعادل آنها را بههم میزند و زمینه را برای تفکر جدید
آماده میسازد. بدیهی است این احساس نیاز بیشتر از طریق تشویق و ایجاد رغبت، جهتدهی به پرسشها، تصحیح پرسشها، ارجاع دادن، کوتاهی پاسخها و تأمل و درنگ حاصل میشود.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش معارف اسلامی، شماره ۸۵، تابستان ۱۳۹۱ منتشر شده است.