تدبر در آیات قرآن

در ابتدای مقاله این سؤال مطرح شده است که اگر فهم قرآن منحصراً در اختیار اهل بیت(ع) است چرا قرآن همگان را به تدبر در آیات دعوت می‌کند؟ در پاسخ آمده است: «گروهی از اخباریان با استناد به برخی روایات غیرمعتبر معتقد بودند که آیات قرآنی و احادیث نبوی(ص) رمزگونه و معما هستند و جز مخاطبان اصلی (حضرات معصومین علیهم‌السلام) آن را نمی‌فهمند. قرآن از قبیل محاورات عرفی نیست تا مقصود گوینده از آن برای عموم مردم قابل فهم باشد. بنابراین استنباط احکام نظری از ظواهر آیات قرآن بدون روایات نبوی(ص) و روایات امامان (علیهم‌السلام) جایز نیست.»

در ادامه مقاله پس از اشاره به‌دلایل این تفکر اخباریان چنین می‌خوانیم: «پاسخ شبهه اخباریان درباره حجیت ظواهر قرآن کریم، به‌وسیله عالمانی بزرگ همچون مرحوم وحید بهبهانی، میرزای قمی و شیخ انصاری به تفصیل پاسخ داده شده است. مرحوم قمی می‌گوید: این روایات (که اخباریان انحصار فهم قرآن به معصومین(ع) را از آن فهمیده‌اند) ظاهر یا صریح است که مراد علم به همه (ظاهر و باطن و تنزیل و تاویل) قرآن است و این امری مسلم و مورد قبول است.

اگر چنین مدعایی در اخبار صریح و صحیح نیز آمده باشد یا باید آن را توجیه کرد و یا علم آن را به اهلش واگذاشت. لیکن چنین اخباری نیست. معصومین (علیهم‌السلام) هرگز اصل قرآن را به خود منحصر نساختند و باب فهم آن را روی مردم نبستند و در اخبار معصومین نیامده است که مردم از قرآن بهره‌ای جز تلاوت ندارند. حتی اگر این مطلب در روایات آمده باشد چون با خطوط کلی قرآن و نیز با خود سنت قطعی معصومین (علیهم‌السلام) در تضاد است باید فهمش را به اهلش واگذاریم.

اوصافی مانند «کتاب مبین»، «نور» و «تبیان کلی شیء» که درباره قرآن آمده است نه اختصاصی به معصوم(ع) دارد تا قرآن کریم برای دیگران چنین اوصافی نباشد و نه ناظر به «مقام ثبوت» است تا قرآن در مقام اثبات دارای چنین صفاتی نباشد. زیرا اوصاف مزبور، درباره کتاب هدایت است و کتاب هدایت در مقام رهبری دارای چنین اوصافی است و مقام رهبری نیز اولاً عام است و اختصاصی به معصوم ندارد و ثانیاً ناظر به مقام اثبات است، نه ثبوت.»