سال‌هاست که سند تحول بنیادین تألیف شده و در اختیار آموزش‌و‌پرورش و در زیرمجموعه‌ی مدرسه‌ها قرار گرفته است. در سال‌های اخیر هم بحث تعلیموتربیت تمام‌ساحتی بر اساس سند تحول بنیادین و برنامه‌ی درسی ملی به بحث داغ کارگاه‌های آموزشی و دوره‌های ضمن‌خدمت فرهنگیان سراسر کشور تبدیل شده است. در این میان، مهم‌ترین سؤالی که پیش می‌آید این است: «این مسئله‌ی مهم تا چه اندازه وارد کلاس‌های درس ما شده است؟»
اسناد بالادستی قابلیت استفاده‌ی کاربردی نخواهند داشت، مگر اینکه به شیوه‌ی معلمی ساده‌سازی شوند. هر چند معلمان خلاق و توانمند زیادی در سراسر ایران وجود دارند که با شیوه‌های متفاوت و خاص خود سعی دارند این بحث، یعنی تعلیموتربیت تمام‌ساحتی را در کلاس درس پیاده کنند؛ اما هنوز ضرورت ساده‌سازی منظم و سازماندهی‌شده‌ی این مباحث برای استفاده‌ی تمام معلمان احساس می‌شود.
به یاری خدا قصد داریم امسال در تمامی شماره‌های رشد آموزش ابتدایی تجربه‌های خود را در این‌باره با شما به اشتراک بگذاریم. به این امید که برای معلمان عزیزمان ایده‌بخش باشد. شما نیز تجربه‌های ارزنده‌ی خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.
پس از بررسی سند تحول بنیادین و مطالعه‌ی تعلیموتربیت تمام‌ساحتی، با خودم اندیشیدم چگونه آن را به شیوه‌ای ساده و درک‌پذیر برای دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی به محیط کلاس درس بکشانم. در اولین قدم با همکاری کارکنان مدرسه اهداف تعلیموتربیت تمام‌ساحتی در دوره‌ی ابتدایی را به‌شکل برنما (بنر) در راهروی مدرسه و در معرض دید دانش‌آموزان نصب کردیم.
در قدم بعد وارد تک‌تک کلاس‌های مدرسه شدم و به زبان ساده شش ساحت تربیتی را برای دانش‌آموزان توضیح دادم. از آن‌ها خواستم در زنگ‌های تفریح تابلوی نصب‌شده در سالن را مطالعه کنند و هرچه از آن متوجه می‌شوند برای من توضیح دهند.
از آن پس، زمان کوتاه زنگ تفریح تبدیل شد به فرصتی برای کاوش و تفکر دانش‌آموزان تا درک خود را از این عبارات و نوشته‌ها بیان کنند.
حالا نوبت قدم سوم بود. در این مرحله تخته‌ی سفید (وایت‌برد) تعلیموتربیت تمام‌ساحتی برای تمام کلاس‌ها طراحی و در کلاس نصب شد، به‌طوری که تمامی دانش‌آموزان بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و در موقع نیاز با ماژیک روی آن بنویسند.
پس از نصب تابلو و ایجاد انگیزه برای دانش‌آموزان این سؤال مطرح شد که آیا می‌‌دانند این تابلو چیست و با چه هدفی نصب شده است؟
وقتی که کنجکاوی دانش‌آموزان تحریک شد، توضیح دادیم که آن‌ها نیز می‌توانند، پس از هر بار تدریسِ معلم، از هر مبحث درسی هر نکته یا موردی را که با اهداف این شش ساحت متناسب یافتند، روی این تابلو بنویسند. این فعالیت موردتوجه تمام دانش‌آموزان قرار گرفت و آن‌قدر سریع مفاهیم را دریافت کردند که گاهی خود معلم از پاسخ‌های عالمانه‌ی آن‌ها شگفت‌زده می‌شد.
در این راستا، ساحت‌های تعلیموتربیت برای یادگیری بهتر دانش‌آموزان این‌گونه ساده‌سازی شدند:
ساحت عبادی، اعتقادی و اخلاقی
برای دانش‌آموزان توضیح دادیم این ساحت هر نکته‌ای را که مرتبط با دین و ارتبـاط با خـالق هستی بـاشـد، در بر‌می‌گیرد. آیات قرآن و احادیث ائمه‌‌ی بزرگوار(ع) همه در این ساحت قرار می‌گیرند. تشکر از خالق هستی و رعایت اخلاق نیک در برخورد با سایرین نیز مواردی است که در این ساحت هست. چنانچه در یک موضوع درسی مطالبی را دیدید که می‌توانستید به یکی از این موارد آن را ربط دهید، در ساحت عبادی، اعتقادی و اخلاقی قرار می‌گیرد
ساحت سیاسی و اجتماعی
این ساحت مربوط به رابطه‌ی انسان‌ها با یکدیگر است. برقراری رابطه‌ی دوستانه و همدلانه، انجام کار گروهی، همکاری و شرکت در برنامه‌های خداپسندانه مثل جشن نیکوکاری و اجرای تمام مناسبت‌های ملی و مذهبی که در تقویم وجود دارد، همه در این ساحت قرار می‌گیرد.
ساحت زیستی و بدنی
مراقبت از محیط‌زیست و نگهداری از نعمت‌های الهی که در محیط‌زیست وجود دارد؛ مثل صرفه‌جویی در مصرف آب، پاکیزه نگه‌داشتن محیط‌زیست، تفکیک زباله‌ها و هر موضوعی که مرتبط با محیط‌زیست باشد مربوط به ساحت زیستی است. شناخت بدن و توجه به نیازهای خودمان، چه از نظر جسمی و چه از نظر ذهنی، و تقویت آن‌ها نیز جزو ساحت زیستی و بدنی محسوب می‌شوند.
ساحت اقتصادی و حرفه‌ای
مطالب و مهارت‌های مرتبط با کسب درآمد، صرفه‌جویی در مصرف، محاسبه‌ی میزان دخل‌و‌خرج، حساب‌کردن قیمت تمام‌شده‌ی اجناس گوناگون و هر موضوعی که مرتبط با اقتصاد باشد به این ساحت ارتباط خواهد داشت. با توجه به اهمیت ساحت اقتصادی و حرفه‌ای در زندگی روزمره‌ی امروزه، ارتباط‌دادن تمامی مطالب درسی با این ساحت یکی از مهارت‌های مهمی است که بایستی به دانش‌آموزان آموخته شود.
ساحت علمی و فناورانه
آموختن هر مطلب علمی بخشی از این ساحت است. همچنین استفاده از ابزار متعدد، آشنایی با کاربرد ابزار و توانایی جایگزین‌کردن ابزار با یکدیگر از مهارت‌هایی است که در این ساحت به آن توجه می‌شود. متناسب با هر مطلب درسی باید به ابزار موردنیاز آن درس نیز توجه کرد.
ساحت هنری و زیبا‌شناختی
استفاده‌ی خلاقانه از تمام ابزار موجود در اطرافمان، طراحی شکلی زیبا برای یادگیری بهترِ مطالب درسی و استفاده‌ی بهینه از زنگ هنر، هم‌ردیف سایر درس‌ها، مطالبی هستند که در این ساحت می‌توان به آن‌ها توجه کرد. با استفاده از این ساحت می‌توان سایر ساحت‌ها را با هنر و جذابیت بیشتری یاد گرفت.
از این به بعد در هر شماره‌ی مجله قصد داریم بخشی از این تجربه‌ها را با شما به اشتراک بگذاریم و همچنین در کنار هر مطلب، در قالب فیلم، پای سخن دانش‌آموزانی بنشینیم که به این شیوه آموزش دیده‌اند. با ما همراه باشید.