آشنایی با ماستینگ در «رشد زیستشناسی»
ماستینگ تولید همزمان دانه یا میوه برخی درختان است که ممکن است به یک یا چندگونه از یک سرده تعلق داشته باشند. فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی در مقالهای به این پدیده پرداخته است.
حمیدرضا قاسمی، دبیر زیستشناسی شهرستان سرپل ذهاب نویسنده مقاله «پدیده ماستینگ در گیاهان» است. وی در تعریف این پدیده آورده است: «ماستینگ تولید همزمان دانه یا میوه توسط تعداد زیادی از درختان است که ممکن است به یک یا چندگونه از
یک سرده گیاهی تعلق داشته باشند. ماستینگ باعث ایجاد چرخههای گرسنگی ـ سیری میشود. در سالهایی که بذر کم تولید میشود، جمعیت جانورانی که از این دانهها تغذیه میکنند کاهش مییابند. بنابراین تعداد این جانوران در سالهایی که تولید بذر زیاد است، به اندازهای نیست
که همه بذرهای تولید شده را مصرف کنند. در نتیجه فرشی از این میوه یا دانه روی زمین بهوجود میآید.»
درباره انواع ماستینگ در این مقاله میخوانیم: «کوینگ سه نوع ماستینگ را مشخص کرده است:
? ماستینگ مورد قبول همه: تغییرات مقدار تولید دانه بسیار زیاد است اما بهنظر میرسد که بهجز مطابقت منبع عامل دیگری مسئول آن نباشد.
? ماستینگ عادی: گیاهان از حالت رویشی به زایشی تغییر وضعیت میدهند، اما مقدار دانههای تولید شده در سالهای ماستینگ تغییر قابل توجهی نمیکند.
? ماستینگ شدید: تولید سالانه دانه یا صفر است یا به مقدار زیادی دانه تولید میشود.»
قاسمی، نویسنده مقاله در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چرا ماستینگ بهعنوان یک استراتژی زایشی تکامل پیدا کرده است؟ آورده است: «فرضیههای متعددی تلاش کردهاند که به این سؤال پاسخ دهند. دو مورد از مهمترین فرضیهها، فرضیه کارایی گردهافشانی (افزایش گلدهی و هماهنگی،
موفقیت گردهافشانی در گونههای باد گردهافشان) و بینیازی شکارچی است.
ماستینگ در گیاهان جانور گردهافشان، ممکن است با توجه به پاسخ پراکندهکنندگان دانههای ماست معکوس شود. عنصر مشترک همه این فرضیهها آن است که در همه آنها معیاری اقتصادی انتخابکننده است. بنابراین تلاشهای زایشی بزرگ کارآمدتر از تلاشهای زایشی کوچکاند. از اینرو
گیاهانی که در سالهای ماست زادآوری میکنند، لیاقت و شایستگی بیشتر دارند.»
متن کامل این مقاله در فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی، شماره 91، تابستان 1392 منتشر شده است.