در «رشد آموزش زیستشناسی»
در فصل هفتم کتاب زیستشناسی پیشدانشگاهی و در مبحث رفتارهای دفاعی به دو راهکار دفاعی پروانهها اشاره شده است.
سید عسکری بنیهاشمی، دبیر زیستشناسی شهرستان کردکویِ استان گلستان با ترجمه بخشهایی از کتاب «مبانی جامع جانورشناسی» به تشریح این بخش از کتاب پیشدانشگاهی پرداخته است.
در ابتدای این مقاله آمده است: «دو گونه متفاوت پروانه شب پرواز فلفلی و پروانه مقلد غیرسمی، دو راهبرد متفاوت را برای تحقق یک هدف مشترک یعنی «ادامه بقا» انتخاب کردهاند: اولی باید نهایت تلاش خود را انجام دهد تا دیده نشود و دیگری کمر همت ببندد تا دیده شود. یکی
سعی در همرنگی با محیط دارد برای استتار و دیگری سعی در وانمود کردن خود در قالب پروانه سمی. پروانه شب پرواز فلفلی نباید دیده شود تا زنده بماند، حال آنکه پروانه مقلد باید به خطا دیده شود تا صیاد را بفریبد و زنده بماند.»
در ادامه این مقاله به برخی روشهای دفاعی حشرات اشاره شده است: «حشرات علاوه بر رنگ، روشهای دیگری نیز برای محافظت از خویش دارند. اسکلت خارجی در بسیاری از موارد یک محافظ خوب محسوب میشود. بعضی از حشرات مانند ساسهای بدبو، رایحه و طعم بسیار بد و دافع ایجاد میکنند،
زیرا بسیاری از آنها مهاجم و جنگجو هستند در حالیکه سایر حشرات هنگام احساس خطر در دویدن به سوی پناهگاه سریع عمل میکنند.
بسیاری از حشرات در میدان نبرد، از مواد شیمیایی متنوعی استفاده میکنند. بعضی از آنها برای عقب راندن مهاجم از مزیت طعم و بوی بد یا خواص سمی خود سود میبرند. بعضی حشرات مواد شیمیایی ترشح میکنند که به صورت مکانیکی جلوی تهاجم صیاد را میگیرد. کرمینه بعضی از پروانههای
مونارک، همانند برخی از گونههای گیاه «استبرق» یا «برگه شیر» گلیکوزیدهای قلبی تولید میکنند، این مواد طعم ناخوشایندی به لارو و پروانه بالغ میدهند که موجب ایجاد تهوع در پرندگان صیاد میشود.»
متن کامل مقاله «استتار و تقلید، راهبردهای دفاعی حشرات» در
فصلنامه رشد آموزش زیستشناسی، شماره 85، زمستان 1390 منتشر شده است.